Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1983, Blaðsíða 20

Smásaga eftir
Sverri Patursson
Ingvar Gíslason
alþm. þýddi
Islandsferðin
Prestbyggðin sem svo er kölluð er hin
ágætasta sveit með mörgum smábýlum.
Presturinn ungi, sem nýlega hafði sest á
höfuðbólið og ættaður var sunnan af
flatlendinu í Danmörku, var hugfanginn
af fegurð sveitarinnar, enda síst að
undra. Jörðin var sléttlend, jarðvegurinn
feitur og djúpur eins og í Danmörku
nema hvað færeyska grasið var smágerð-
ara, grænna og fegurra. En ekki fór hjá
því að fjöllin, sem mynduðu hring um
sveitina og röðuðu sér allt heim undir
prestssetrið, minntu prestinn á að nú átti
hann heima í fjallalandi eins og komið
var.
— Víst var yndislegt í þessari sveit.
Prammi við sjó var langur, hvítur ægi-
sandur þar sem prestur gat gengið sér til
hressingar og andað að sér fersku sjávar-
loftinu sem barst um voginn utan af
„Austurhafinu". Og þegar svo stóð á, gat
klerkur gengið vestur á eiðið, þar sem
„Vesturhafið", voldugt og vítt, blasti við
sjónum svo langt sem augað eygði, og þar
sem seglin róðrarbátanna og hinna
stærri skipa blikuðu í sólskininu.
Og svo voru það fjöllin, það sem þau
máttu sín. En þau trönuðu sér reyndar
ekki fram, því fyrst viku þau hvert fyrir
öðru, svo að eiðið gæti rúmast þar sem
það átti að vera. Og annars staðar héldu
þau sig svo langt frá heimajörðinni að
rými varð fyrir dálítið stöðgvatn milli
fjalla og bæjar. Þá háttaði þannig til í
austursveitinni að fjöllin tóku það upp
hjá sér að stefna beint inn á eyjuna og
snúa síðan ofan í byggðina, svo að þarna
urðu hinar vænstu grundir. Þessi hvilft,
sem fjöllin höfðu skapað til þess að fegra
sveitina, gekk undir nafninu Hvíldardal-
ur. Því var síst að undra þótt prestur
yndi hag sínum vel. En það jók einnig á
fegurðina og lýsti tilveruna að prestur
var heitbundinn hérlendri stúlku, sem
hann hafði lagt hug á. Hún var ljós yfir-
litum og bláeygð, gerðarleg stúlka og fríð
sýnum.
Þar sem fjallið var aftur komið niður í
byggðina — eftir að hafa skákað sér inn
á eyjuna eins og fyrr segir — og þar sem
það sveigði út með voginum — þar var að
finna þyrpingu smábýla með sjö húsum
og nefndist á Fjalli. í gömlum bæ, sem að
mestu var gerður af torfi og grjóti,
bjuggu öldruð hjón, Jakob og Anna, með
syni sínum, Einari að nafni. Leikbróðir
og jafnaldri Einars átti heima í húsi þar
fyrir norðan, og hét sá Pétur, en foreldr-
ar hans óli og Rakel.
Pétur og Einar höfðu verið stallbræður
frá bernskudögum og skemmtu sér við
það drengirnir að hlaupa um í sjávarmál-
inu og í kapp við ölduna þegar hún féll að
eða sogaðist frá. Þeir léku sér saman,
fóru í berjamó saman, klifruðu í klettum
í leit að krákuhreiðrum, reyndu við sil-
ung, dorguðu þyrskling og ufsaseiði, óðu
skafla, hlóðu snjókerlingar saman —
stunduðu alls konar brek og barnaskap í
sameiningu.
Nú voru þeir fullvaxta menn, og oft bar
svo við, þegar þeir hittust á góðri stund,
að barnabrekin komu í hug þeirra. Þá var
oft spurt: Manstu þetta? Og manstu hitt?
„Og manstu, Einar, þegar næstum var
búið að brenna þig á báli uppi í Torfæru-
rák eins og galdrakind í gamla daga?“
Já, það mundi Einar greinilega.
Þeir Pétur höfðu eitt sinn farið þeirra
erinda að brenna sinu í svokölluðum
Rákum. Meðan Pétur var staddur í
neðstu rákinni kleif Einar um þrönga
klettaskoru upp á grastorfu nokkra á
norðurendanum á syllunni þar fyrir ofan
Syðst á þessari torfu kveikti hann í sin-
unni og eldurinn breiddist skjótt út með
miklum reyk, enda var grasið mikið og
auk þess skraufþurrt. Hann ætlaði síðan
að fika sig norðar á torfuna og fara sömu
leið aftur ofan klettaskoruna til þess að
forða sér undan eldinum og til þess að
kafna ekki í reyknum, sem bæði var
þykkur og rammur. Varla hafði hann
snúið sér við þegar honum varð ljóst að
allur norðurhluti torfunnar stóð í björtu
báli með miklum reyk, svo að ekki var
viðlit að sleppa niður fyrrnefnda kletta-
skoru, og önnur undankomuleið var ekki,
hvorki upp né niður. — „Nú horfir illa,“
sagði Einar við sjálfan sig þar sem hann
var afkróaður milli tveggja elda, og sóttu
að honum hvor um sig. „Pétur, hvar ertu?
Kond’ingað undireins. Flýtt’ín." Pétur,
sem hafði kveikt í sinu á syllunni þar
fyrir neðan, heyrði hrópið og brá við
skjótt. Svo vel vildi til að hann var með
snæri á sér og fleygði því umsvifalaust
upp til Einars sem ekki var seinn á sér að
hnýta það við skaftið á hnífnum sínum og
keyra það á kaf í seigan svörðinn — ann-
ars staðar var ekki hælfestu að fá. Þetta
var næsta bágborinn vaður, en við’ hann
varð að notast, þótt ekki væri hann álit-
legur. En vaðurinn hélt, og drengurinn
komst ofan heill á húfi. „Hvað kom
fyrir?" var það fyrsta sem Einar sagði,
þegar hann var laus úr prísundinni. „Það
var allt mér að kenna,“ svaraði Pétur, „ég
var svo gálaus að kveikja í sinunni rétt
hjá uppgönguleiðinni þinni, og eldurinn
hefur étið sig upp eftir grasinu í skor-
unni, sem þú fórst um og þannig náð upp
á bríkina þar sem þú varst."
„Já, Einar minn, þá munaði ekki miklu
að þú brynnir til ösku," sagði Pétur.
Þannig sátu þeir marga stund og
minntust bernskudaganna.
Það fór á sömu leið eftir að þeir uxu
upp eins og meðan þeir voru drengir, að
þeir stóðu saman um allt sem þeir tóku
sér fyrir hendur. — Og eins og þeir voru
áhugamiklir og framtakssamir í leikjum
sínum fyrrum voru þeir það ekki síður í
bústörfum. Faðir Einars var gamall orð-
inn og ófær til erfiðisvinnu, og faðir Pét-
urs var einnig aldurhniginn og farinn að
heilsu, svo að búverkin hvíldu á herðum
sona þeirra. Þeir unnu allt sem einn mað-
ur, gengu saman að því að taka upp
svörð, sinntu vorverkum í sameiningu og
unnu yfirleitt saman allt sem til féll. Eitt
sinn gripu þeir til þess gamla ráðs að láta
sér blæða saman til þess að treysta vin-
áttu sína.
Svo bar við einn góðan veðurdag að
þeir brugðu sér í næsta kaupstað meðan
mest gekk á þar að búa fiskiskútur á
veiðar. Þar var fjöldi skútukarla saman
kominn víða að úr Færeyjum, bæði úr
heimaeyju þeirra Einars og Péturs og
öðrum. Skútukarlar voru á sífelldum
þönum milli verslananna í kaupstaðnum.
Það var sín ögnin af hverju sem kaupa
þurfti áður en lagt yrði af stað í útileg-
una. Á hafnarvíkinni sjálfri lá skip við
skip og biðu þess í ofvæni að komast til