Vísir - 18.03.1978, Blaðsíða 26

26
Laugardagur 18. mars 1978 vism
M
Haraldur er hér meö einn viöarkubbinn úr safni sínu.
Ef myndin prentast vel má sjá hvernig hann hefur
merkt hvern kubb meö tegundar- og ættarheiti og upp-
runastaö.
Stundum getur orkað tvímælis hvort flokka
eigi söfnun undir tómstundaiðju eða visinda-
starf. Eitt þeirra safna, sem hlýtur að teljast til
þess síðara, er viðarsafn Haraldar Ágústssonar
kennara.
Haraldur er lærður húsgagnasmiður og stund-
aði það starf um margra ára skeið. Jafnframt
hefur hann í 40 ár verið við kennslu i ýmsum
skólum, lengst af í Iðnskólanum og í 13 ár hef ur
hann einnig kennt við verkf ræðideild Háskólans.
Undanfarin ár hefur aðalkennslugrein hans ver-
ið viðarfræði.
Fyrir 14 árum hóf hann söfnun viðartegunda
og í dag eru viðarsýnin í safni hans orðin á 16.
hundrað. Mun saf nið nú vera stærsta einkasaf n á
Norðurlöndum.
þá sjálfur i réttar stæröir, heflar
þá og pússar. Viö þetta sagði
hann að væri talsverð vinna, en
mesta vinnan væri þó fólgin i
skrásetningu safnsins.
Hvert viðarsýni er merkt teg-
undar og ættarheiti og hvaðan
það er komið. Ennfremur er
hvert sýni tölusett eftir viðar-
lexikoni, svo að fljótlegt er að
finna allar upplýsingar um
hverja viðartegund.
Auk þessarar skrásetningar
hefur Haraldur gert spjaldskrá
yfir safnið, þar sem viðarteg-
undirnar eru i númeraröð,
fræðiheitin i stafrófsröð og einn-
ig er þar skrá yfir ættir trjáteg-
undanna.
Bréfaskriftir um allan
heim.
Flest sýnin hefur Haraldur
fengiö send erlendis frá. Hann
er i Alþjóðasambandi viöar-
safnara og hafa aðrir safnarar I
sambandinu útvegað honum
mikið af sýnunum, en einnig
hafa ræðismenn fslands i hinum
ýmsu löndum oft hjálpaö honum
i þessu efni.
Til að koma á þessum sam-
böndum þurfti miklar bréfa-
skriftir. Til dæmis sagöist Har-
aldur hafa fengið skrá yfir fél-
aga i alþjóðlegu frimerkjafélagi
hjá bróður sinum, Sigurði
Agústssyni, og skrifað allmörg-
um þeirra og beðið þá að útvega
sér spýtur. Einn þeirra býr i
Astraliu og benti hann honum
meðal annars á safnara i Nýja-
Sjálandi. Sá var i alþjóðasam-
bandi viðarsafnara og gegnum
frá öllum löndum heims,” sagði
Haraldur. ,,Honum gekk það vel
að öðru leyti en þvi, að frá So-
vétrikjunum tókst honum ekki
að fá sýni.
Það er erfitt að komast i sam-
band viö Rússa og Kinverja.
Þeir svara sjaldnast bréfum frá
viðarsöfnurum. Það er eins og
þeir þori það ekki. Þó komst ég
eitt sinn i samband við mann i
Kina en það samband datt niður
aftur áður en ég haföi fengið
nokkrar spýtur frá honum.”
Perla safnsins
er íslensk
Haraldur á margar fágætar
viðartegundir i safni sinu, en
perlan i safninu er að hans sögn
5-10 miljón ára gamalt tré, sem
fannst við Bolungarvik. Þetta
tré er af tegundinni Kaliforniu-
rauðviður og hefur varðveist
merkilega vel, þvi oftast er svo
gamall viður orðinn steinkennd-
ur. Tré af þessari trjátegund er
nú hæsta tré i heimi. Svona tré
finnast viða á fslandi envalxa
ekki lengur.
Haraldur tegundargreindi
sýnið sjálfur, en sendi það siðan
til frekara öryggis til Þýska-
Hér er viðarsafn Harald-
ar geymt.
A þessari mynd eru sýni af sömu trjátegundinni á mismunandi þróunarskeiðum
frá spýtu að steini. Lengst til vinstri er nýr Kaliforníu-rauðviður, síðan kemur
perlan í safni Haraldar, viðarkubbur frá Bolungarvík. Haraldur sagði, að þetta
væri viðarbrandur, þ.e. hann er enn trékenndur. Siðan er surtarbrandur af sömu
tr játegund, en það er steinkennt tré og loks viðarsteinn.
TómstundoiðjQ verð-
ur fræðimennsko
Rætt við Harold Ágústsson, sem sofnoð hefur yfir 1500
viðortegundum og hlotið viðurkenningu fyrir sem viðorfræðingur.
Hafði alltaf áhuga á
timbri
,,Sem smiður hef ég alltaf haft
mikinn áhuga á timbri,” sagði
Haraldur i samtali við Helgar-
blaðið. „Þegar ég byrjaði að
safna viðarsýnum skipulega átti
ég nokkrar spýtur i fórum min-
um, sem voru óskrásettar. Svo
var það að ég komst yfir þýskt
timarit þar sem ég fékk hug-
myndina um þaðhvernig ætti að
byggja svona safn upp. Þar með
var safnið koinið i gang.”
Haraldur hefur fyrst og
fremst lagt áherslu á að safna
barrtrjátegundum, eða ber-
frævingum, eins og hann segir
að sé réttara að nefna það.
„Það er aðallega vegna þess,
að í heiminum eru aöeins til 650
tegundir berfrævinga. Af lauf-
trjám, eða dulfrævingum, eru
hins vegar til yfir 20 þúsund teg-
undir. Berfrævingasýnin i safn-
inu eru nú orðin eitthvað á
þriöja hundrað.”
Mesta vinnan við skrá-
setninguna
Haraldur fær viðarsýnin i litl-
um spýtukubbum og sker hann
hann komst Haraldur i sam-
bandið.
1 annað sinn skrifaöi Haraldur
aðilum i Puerto Rico. Með svar-
bréfinu kom kassi með 60 viðar-
tegundum sem gjöf.
Rússar og Kínverjar
tregir
Haraldur sagðist ekki hafa
einbeitt sér sérstaklega aö þvi
að safna viðartegundum frá öll-
um löndum heims. Þó á hann
sýni frá flestum löndum i öllum
heimsálfum.
,.Ég fékk eitt sinn beiðni um
islenska viðartegund frá kana-
diskum safnara, sem hugðist
gera sér borð úr viöartegundum
lands, þar sem greining hans
var staðfest.
Elsta sýnið isafni Haraldar er
aö likindum 15 milljón ára gam-
alt sýni af Musterisvið, en það
fékk hann með bók frá Banda-
rikjunum. Einnig er i safninu 7
þúsund ára gamall islenskur
einir, sem fannst á Leyningshól-
um i Eyjafirði.
Aöspurður kvaðst Haraldur
ekki vita hvort viðarsöfnun sé
svo mjög kostnaðarsöm.
„Það er yfirleitt alltaf sama
verðið á þessu. Þó eru sumar
viðartegundir aö veröa fágætar
og þá fer verðið aðeins upp.
Dýrasta prufan, sem ég hef
keypt, kostaði 1 dollar, en flest-
ar kosta þær minna,” sagði
hann.
Viöarfræðingur
án háskólaprófs
Viðarsafn Haraldar er aðeins
hluti af starfi hans á sviði viðar-
fræði. Hann byrjaði á safninu til
að nota það við kennsluna og
kennslan hefur einnig orðið
hvati að nokkrum ritum, sem
Haraldur hefur skrifað um við
og gefið út á eigin kostnað. Þar
á meðal eru Heiti úr viðarlif-
fræði, rit um viðarskaðvalda—
og rit um ýmislegt úr viðar-
fræði.
Þessar bækur og rannsóknir
Haraldar á viði hafa orðið til
þess að hann hefur fengiö viður-
kenningu sem viðarfræöingur.
Er hann nú orðinn félagi i Al-
þjóðasambandi viðarliffræð-
inga. Þó er hann alveg sjálf-
menntaöur i faginu.
Viö skriftirnar kvaðst Har-
aldur hafa orðið þess áþreifan-
lega var, að yfir mjög mörg
hugtök viðarfræðinnar vantaði
islensk orð. Þvi tók hann sig til
og bjó til ný orð eða skilgreindi
að nýju gömul orð. Höfðu þau öll
hlotiö samþykki Orðabókar Há-
skólans áður en þau birtust á
prenti.
Við orðagerðina sagðist Har-
aldur mikið styðjast við þýsku,
en það mál lærði hann i Iðn-
skólanum á sinum tima og hefur
siðan haldið þeirri kunnáttu við.
Texti: Sigurveig Jónsdóttir