Vísir - 04.08.1978, Blaðsíða 10

10
VÍSIR
Utgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvæmdastjóri: Daviö Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta:
Guðmundur Pétursson. Umsjón meö helgarblaöi: Árni Þórarinsson. Blaöa- i
menn: Berglind Asgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson,
Guðjón Arngrlmsson, Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrín Páls-
dóttir, Kjartan Stefánsson, Óli Tynes, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi
Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens
Alexandersson. Otlit og hönnun: Jón Óskar Hafsteinsson, Magnús Ólaf sson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson Askriftargjald er kr. 2000
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson á mánuði innanlands.
Auglýsingar og skrifstofur: Siöumúla 8. Verö I lausasölu kr. 100
Símar 86611 og 82260 eintakiö.
Afgreiösla: Stakkholti 2—4 sími 86611 Prentun Biaöaprent h/f.
Ritstjórn: Siöumúla 14 simi 86611 7 linur
Einn þáttur vandans
Fiskvinnslufyrirtæki landsmanna eru stöðugt í
vandræðum og sífelldar opinberar ráðstafanir virðast
vera þeim skammgóður vermir. Launahækkanir inn-
an lands, og lágt verð á erlendum mörkuðum valda
þarna mestu um, en engu að síður en Ijóst, að vandinn
er margþættur.
Rekstrarafkomuna er til dæmis víða hægt að bæta
með skipulagsbreytingum og hagræðingu í rekstri
vinnslufyrirtækjanna, þannig að hráefni og vinnuafl
nýtist betur en verið hefur.
Á þessum sviðum erum við (slendingar tiltölulega
skammt á veg komnir og mikið af þvi f jármagni, sem
veitt hef ur verið úr opinberumisjóðum til þess að leysa
tímabundinn vanda fiskvinnslunnar hefði betur verið
nýtt til þess að lagfæra galla í rekstri sem víða hafa
átt talsverða sök á rekstrarerfiðleikunum. Þetta er
hliðstætt því að hella sífellt meira vatni í hripleka fötu
í stað þess að gera við götin á henni.
Við getum eflaust lært margt af nágrönnum okkar
og frændum Færeyingum í þessum efnum. Þeir hafa
markvisst unnið að endurnýjun frystihúsa sinna sið-
ustu þrjú árin og náð framúrskarandi árangri.
í grein í Vísi í gær er skýrt frá vinnslufyrirkomulagi
í frystihúsi einu í Færeyjum sem talið er vera full-
komnasta og nýtískulegasta frystihús við Norður-At-
lantshaf. Þar hefur með þaulhugsaðri skipulagningu
tekist að auka arðsemi framleiðslunnar um fimm af
hundraði og tímanýting á hvert kílógramm fullunn-
innar vöru hef ur batnað um hvorki meira né minna en
20%
Tveir skuttogarar landa þar kerfisbundið sinn í
hvorri vikunni, frystigeymsla er notuð til tímabund-
innar geymslu á af lanum þannig að hægt sé að jafna
sveif lur milli þess magns, sem landað er og þess sem
áætlað er að vinna hvern dag.
Nákvæm stærðarflokkun aflans hefur haft í för
með sér stórbætta nýtingu hráefnisins í flökunarvél-
unum og allur úrgangur er sérstaklega verkaður og
seldur sem dýrafóður fyrir á annað hundrað milljónir
íslenskra króna á ári.
Það, sem ef til viil vekur mesta athygli varðandi
þetta fyrirmyndarf rystihús i Færeyjum er að starfs-
fólkið vinnur reglulegan vinnudag, átta stundir dag-
lega, og sömuleiðis hef ur tekist að gera f rystihúsið að
eftirsóknarverðum vinnustað með því að skapa
starfsfólkinu góða starfsaðstöðu.
Sums staðar hér á landi hefur verið reynt að fara
inn á svipaðar brautir og í Færeyjum með jákvæðum
árangri, en allt of mörg fiskvinnslufyrirtæki hér eru
algerlega úrelt og rekstur þeirra óhagkvæmur af
þeim sökum. Skarkali, kuldi,óvistleg húsakynni og
sums staðar hreinn sóðaskapur fæla líka fólk frá því
að taka þátt í þessari mikilvægu verðmætasköpun og
því miður lítur svo út sums staðar í þessum fyrirtækj-
um og við þau, að menn geri sér enga grein fyrir, að
þar sé verið að framleiða afurðir til manneldis. En
nóg um það að sinni.
Á þeim stöðum á landinu, þar sem f iskvinnsluf yrir-
tækin eru orðin allt of mörg og hráef ni yf irborgað eins
og til dæmis á Suðurnesjum er óhjákvæmilegt að sam-
eina fyrirtæki og hreinlega loka alveg þeim, sem
óhagkvæmust eru í rekstri. Það er ekki endalaust
hægt að halda þessum fyrirtækjum gangandi með
opinberum fjáraustri.
Sem betur f er er hægt að benda á f yrirmyndarf yrir-
tæki í fiskvinnslunni. Æskilegt væri að aðstoða þá,
sem þau reka til þess að hægt sé enn að bæta rekstur-
inn. Hinir, sem hingað til hafa haldið vonlausum
rekstri gangandi á kostnað ríkisins ættu að fá sér
aðra vinnu.
Föstudagur 4. ágúst 1978 VISIR
Endalok vinstri viðræöna urðu öllum fylgjendum jafnaðarstefnu i land-
inu mikil vonbrigði. Allar vonir um að Alþýðubandalagið hefði tekið út
nægilegan pólitiskan þroska til að vilja hrinda i framkvæmd einhverju
af þeim málum, sem það berst fyrir i orði, hafa brostið. t>ar á bæ rfkir
enn lögmálið gamla um að umbætur séu til bölvunar, þar sem þær
fresti byltingunni. Alþýðubandalagið hefur ekki áhuga á umbótum eða
að bæta hag launafólks i landinu. Það er stjórnarandstöðuflokkur af
trúarástæðum og hyggst vera það áfram.
Enn einu sinni hafa verkalýðssinnarnir, sem að sönnu eru margir i Al-
þýðubandalaginu, orðið undir I átökum við Keflavikurgöngulið róman-
tiskra menntamanna. Engin ástæða er til að efast um einlægni verka-
lýðssinnanna I að koma á umbótum. öðru máli gegnir um gönguliðið.
Hugsanir þess ná ekki út fyrir deiluna gömlu um her I landi og allar
þess aðgerðir miðast við að skapa sér skilyrði til að veifa I stjórnarand-
stöðu mótmælaspjöldum þar að lútandi. t raun og veru sprungu viðræð-
ur vinstri flokkanna á hermálinu enda þótt önnur mál hafi verið sett á
oddinn að formi til.
Áhugaleysi um umbætur
t upphafi viðræðna Alþýðu-
flokks og Alþýðubandalags kom
fljótt i ljós að samstaða gat náðst
um fjölmörg mikilvæg umbóta-
mál til hagsbóta fyrir alþýðu
manna. Má þar nefna m.a. ger-
breytta efnahagsstefnu til fram-
búðar, raunverulega styttingu
vinnutima, bættar aöstæður á
vinnustöðum, samdrátt i yfir-
byggingu þjóðfélagsins t.d. með
sameiningu banka tryggingafé-
laga og oliufélaga, fækkun milli-
liða, hagræðingu i verslun, upp-
bygging fiskvinnslu, atlögu gegn
forréttindum og spillingu, skatt-
lagningu á hátekjumenn og stór-
eignir, úrbætur i lifeyrissjóðs-
málum, húsnæðismálum og
tryggingamálum, ofl. Hins vegar
náðist ekki samkomulag um að
láta herinn fara úr landi. Það
kom fljótlega i ljós að Alþýðu-
bandalagið kærði sig kollótt um
umbótamálin. Hermálið var það
eina sem skipti máli.
Eins og kunnugt er var það
grundvallaratriði hjá Alþýðu-
flokksmönnum að haft skyldi
raunverulegt samráð við verka-
lýðshreyfinguna. 1 samræmi við
þá stefnu gerðu Alþýðuflokks-
menn tillögu um það snemma í
viðræðunum að rætt skyldi við
forystumenn verkalýös-
hreyfingarinnar. Það kom mjög á
óvart þegar Alþýðubandalagið
snerist öndvert gegn þessari til-
lögu. En skýringin varð fljótt ljós.
Gönguliðið sá ihendi sér að mun
erfiðara yrði að standa gegn
stjórnarmyndun ef talsmenn
verkalýðshreyfingarinnar fengju
að hafa hönd í bagga. Þeir hafa
nefnilega áhuga á umbótamálum,
en hins vegar takmarkaðan
áhuga á her i landi, öndvert við
göngulið menntamannanna.
Undanfærsluleíðin
Alþýðubandalagið gat af
skiljanlegum ástæðum ekki verið
þekkt fyrir að sprengja vinstri
viðræður á her i landi. Það varð
að finna aðra átyllu. Sú leið var
valin að setja fram tillögur um
viðbrögð við aðsteðjandi stundar-
vanda i efnahagsmálum, sem
tryggt væri að enginn gæti sam-
þykkt. Alþýðubandalagið nefndi
tillögur sinar millifærsluleið, en i
daglegu tali hafa menn nefnt þær
f-----------y-----------\
Kjósendur Alþýðu-
bandalagsins þurfa nú
að gera það upp við sig
hvort þeir kusu Al-
þýðubandalagið til
varanlegrar setu í
stjórnarandstöðu eða
hvort þeir ætluðust til
þess að flokkurinn
reyndi að koma ein-
hverju af málum sín-
um fram, segir Finnur
Torfi Stefánsson, al-
þingismaður, í þessari
grein sinni um Alþýðu-
bandalagið og stjórn-
armyndunarviðræð-
. urnar.
undanfærsluleið, sem er mun ná-
kvæmari lýsing á efni þeirra.
Undanfærsluleið Alþýðubanda-
lagsins er i meginatriðum fólgin i
þvi að byggja upp styrkjakerfi,
þannig að rikissjóður haldi út-
flutningsatvinnuvegum þjóðar-
innar gangandi með styrkjum.
Þessi hugmynd er alls ekki ný hér
á landi. Menn hafa af þessu kerfi
mjög langa og bitra reynslu.
Einkum hefur kerfið komið illa
niður á launþegum, enda fylgir
þvi skriffinnska, sóun og spilling.
Sú ákvörðun, sem tekin var 1960,
Að stikla
yfír lœkinn
á lögleysum
Til skamms tima sóttust menn eftir þvi að verða ráðherrar, og urðu
þá gjarnan á samri stundu menn stóla sinna án ama eða áhyggna af
flokki eða farteski yfirleitt. Er t.d. alkunna, að málflutningur dofnaði
mjög hjá þeim sem verið höfðu I stjórnarandstöðu, strax og þeir voru
orðnir ráðherrar, og einstakar flokksstofnanir dröbbuðust niður og
söfnuðu skuldum meðan á stjórnartiðinni stóð. Margvislegar rikis-
stjórnir hafa setið að völdum frá þvi siðasta striði lauk, og verður varla
annað sagt en ýmsir ókostir i stjórnarfari hafi sótt á jafnt og þétt, þó'tt
svo hafi farið hin siðustu ár, að þeir hafi orðið ljósari almenningi en
. áður. Má þar nefna hin sifelldu átök stéttanna vegna stöðugrar verð-
bólgu — stórfelldar og árvissar efnahagsráðstafanir og gengisfelling-
ar. Og nú hefur enn einu sinni verið stofnað tii kosninga og stjórnar-
breytingar, en þá bregður svo við, að alveg er eins og enginn hafi leng-
ur áhuga á ráðherrastólunum stólanna vegna, og hin opinskáa umræða
i þjóðfélaginu hafi orðið til þess að beina hugum manna að raunveru-
legum vandamálum, einnig hugum liklegra ráðherraefna með þeim af-
leiðingum að tilnefndir menn láta sit einu gilda þótt þeir missi af stóln-
um.
verandí yfirvinnubann i loðnu-
vinnslu, að nokkur ,,von” er til
þess að við ástandið verði ekki
ráðið. Kemur þá til nýrra
kosninga bráðlega, þar sem
Alþýðubandalagið ætlar sér
stóran hlut. Hin efnahagslega
upplausn fyrri vinstri stjórna
hefur aldrei gengið það langt, að
ekki hafi orðið við hana ráðið. Nú
eru aftur á móti horfur á þvi, að
hin borgaralegu öfl þjóðfélagsins
sitja áfram eins og þau gerðu frá
1974, i súpu vinstri-stjórnar-ár-
anna. Það er hinn kjörni sigur-
vetttvangur Alþýðubandalags-
ins, sem teflir launastéttunum
fram i valdabaráttu sinni og kref-
ur þær um að heyja kjarabarátt-
una i kjörklefunum. Ekki virðist
skipta launastéttirnar máli þótt
ÁFRAMI SUPUNNI
Tilraun til myndunar vinstri
stjórnar fór út um þúfur, og réði
þar mestu afstaða Alþýðubanda-
lagsins, sem hefur ekki viljað
vera i rikisstjórn siöan 1974, en þá
hafði vinstri stjórn setið að völd-
um i þrjú ár við næga sjóði frá
tima viðreisnarstjórnar. Nú eru
sjóðirnir tómir og litill timi til
hvildar i ráðherrastólum fyrir þá,
sem hugsa sér að taka við. Þá
liggur ekkert fyrir um það, að
þjóðarsátt sé framundan i kjara-
deilum og öðru pólitisku vafstri
þrýstihópanna i þjóðfélaginu.
Raunar er upplausnin þegar orðin
eftir útflutningsbann og nú-
þegar sé komið i ljós hjá Reykja-
vikurborg, þar sem kjörklefabar-
áttan vannst, að ekki treystust
hinir nýju herrar til að greiða
fullar bætur á laun, og byggingu
tveggja dagvistunarheimila var
frestað, og var þó að heyra á
sumum frambjóðendum sigur-
vegaranna, að ekkert vantaði
Reykjavik frekar en dagvistunar-
heimili. En til að koma einhverju
áfram af yfirspenntum kosninga-
loforðum var fenginn hálfur
milljarður að láni.
RAÐLEYSI EFTIR
SPRENGITILLÖGU
Eftir að Alþýðubandalagið
hafði sprengt- vinstri stjórnarvið-
ræðurnar að þessu sinni, stóðu
menn uppi næsta ráðalausir.
Sigurvegarar þingkosninganna
gátu sem sagt ekki komið sér
saman um þá vinstri stefnu, sem
boðuö hafði verið fyrir kosningar
eða lausn þeirrar kjarabaráttu,
sem háð hafði verið i kjörklefan-
um. Samt höfðu þeir fyrir sér
lausn nýja borgarstjórnar*
meirihlutar.s i Reykja-
vik. Sprengitillaga Alþýðu-
bandalagsins, sem virðist
alls ekki hafa viljað vinstri
stjórn, hljóðaði upp á tiu millj-
aðra fjármunatilfærslu, alveg