Vísir - 04.08.1978, Blaðsíða 11

VISIR Föstudagur 4. áglíst 1978
11
Alþýðubandalagið vildi
ekki vinstri stjórn
að leggja niður styrkjakerfi, er
talin með mestu framfarasporum
i hagsögu þjóðarinnar og hafa
menn siðan vonað að sá draugur
væri endanlega niður kveðinn.
Alþýðubandalagið lét sér ekki
nægja að heimta úrelt kerfi. Það
gerði tillögur sinar þannig úr
garði að þær hefðu ekki einu sinni
nægt til að fresta vandanum. Til
þess að rikissjóður geti greitt
styrki þarf að sjá fyrir tekjuöflun.
1 tillögur Alþýðubandalagsins
vantaði tekjuöflun upp á 10 millj-
arða króna. Hefðu menn freistast
til að reyna að framkvæma tillög-
ur Alþýðubandalagsins, var
nauðsynlegt að heimta þessa
fjárhæð af skattgreiðendum nú
þegar með útsendingu nýrra
skattseðla. Þessi nýja skatta-
byrði næmi um 70% af þeim
sköttum, sem fólk er að greiða
um þessar mundir og legðist auð-
vitað fyrst og fremst á launafólk,
þar sem notast þyrfti við núgild-
andi skattkerfi. Þannig gerðu til-
lögur Alþýðubandalagsins ekki
aðeins ráö fyrir úreltu fyrirkomu-
lagi, heldur var einnig tryggt að
það væri gagnlaust. Þessar tillög-
ur voru siðan settar fram sem úr-
slitakostir i þeirri vissu að engir
skynsamir menn gætu fallist á
þær. Umræðurnar hlutu þar með
að springa og tilgangnum var
náð.
Keflavíkurgönguliðið varð ofan á
Eftir aö viðræðum lauk hafa
forystumenn Alþýöubandalags-
ins haldið þvi fram að tillögur
þeirra hafi ekki verið úrslitakost-
ir. Þau skoðanaskipti koma þvi
miöur of seint. Tillögur Alþýðu-
bandalagsins voru ekki settar
fram sem umræðugrundvöllur,
heldur voru þær langt, formlegt
plagg, uppfullt með kosningavig-
orðum, samþykktaf þingflokki og
samið að mestu af einum helsta
talsmanni gönguliðsins. Um-
ræðunefnd Alþýðubandalagsins
hafði ekki umboð til að vikja frá
sliku gagni, þó svo hún hefði vilj-
að, enda gerði hún það ekki. Til-
lögur umræðunefndar Alþýðu-
flokksins voru settar fram með
allt öörum hætti. Þar var ekki um
að ræða formleg plögg, ellegar
samþykktir þingflokks, heldur
hugmyndir til umræðu. Umræðu-
nefnd Alþýðuflokksins hafði um-
boð til að ræða allar tillögur með
þvi skilorði einu að þær væru
raunhæfar. Talsmenn Alþýðu-
bandalagsins hafa eftir að við-
ræðum sleit haldið þvi fram að
Alþýöuflokkurinn hafi heimtað
gengislækkun. Rétt er að bent var
á lækkun gengis sem eitt þeirra
úrræða, sem til álita kæmu við
lausn vandans. Hins vegar var
það margtekið fram að kæmi Al-
þýðubandalag fram með tillögur,
sem gerðu gengisfellingu óþarfa
væri ekkert þvi til fyrirstöðu að
Alþýðuflokkur tæki þær til at-
hugunar. Þetta gerði Alþýðu-
bandalagið ekki og hafði i raun og
veru ekki áhuga á þvi. Það er at-
hyglisvert að Alþýðubandalagið
skuli gera andstöðu við breyting-
um á gengisskráningu að svo
miklu trúaratriði nú. Allir vita að
Alþýðubandalagið hefur oft áður
staðið að breytingum á gengi
bæði upp og niður, hratt og hægt.
Trúarafstaða til gengismála kom
heldur ekki upp i viðræðunum nú
fyrr en ljóst var að Keflavikur-
gönguliðið var að verða yfirsterk-
ara i átökunum við verkalýðs-
sinnana um það hvort fara skyldi
i vinstri stjórn eða ekki. Það er
ennfremur athygli vert aö Al-
þýðubandalagið sprengir nú
vinstri viðræður á tilbúnum
ágreiningi um efnahagsaðgerðir
næstu 3 mánuði, þegar ekki var
annað vitað en samstaða væri um
stjórn efnahagsmála að öðru leyti
næstu fjögur ár.
Arið 1974 hafnaði Alþýöubanda-
lagið þátttöku i vinstri stjórn. Nú
hefur það hafnað tveim mögu-
leikum til myndunar stjórnar
undir forystu verkalýðsflokk-
anna. Undanfarin ár hefur verið
lögð mikil vinna i það af hálfu
verkalýðsleiðtoga Alþýðuflokks
og Alþýðubandalags að efla sam-
stöðu milli þessara aðila innan
verkalýðshreyfingarinnar. Af
þessu hefur orðið mjög góður
árangur enda einlægur vilji
beggja fyrir hendi. Tilgangurinn
varsá að þetta samstarf yrði fært
út á hinn pólitiska vettvang og
þannig gert kleift að mynda rikis-
stjórn, sem starfað gæti i sam-
lyndi og sátt við verkalýðs-
hreyfinguna. Keflavikurgöngulið
Alþýðubandalagsins hefur nú
gert allt þetta starf að engu vegna
ástar sinnar á hermálinu. Nú
blasa viö óvissutimar i málefnum
islenskrar verkalýðshreyfingar.
Ávallt i andstöðu
Talsmenn gönguliðsins hafa
jafnan haldið þvi fram að Alþýðu-
bandalagið sé i eðli sinu stjórnar-
andstöðuflokkur og eigi aö starfa
sem slikur. Þeir hafa bent til
stuðnings máli sinu á mikilvægi
þess að haldið sé uppi rödd gagn-
rýni i stjórnmálum og þaö sé hlut-
verk Alþýðubandalagsins. A það
má fallast að gagnrýni er mikils-
verð. Hitt er augljóslega hreinn
óþarfi og sóun að halda uppi 14
manna þingflokki til þess eins að
gagnrýna i stjórnarandstööu. Til
þess verkefnis nægir Alþýðu-
bandalaginu auðveldlega aö hafa
einn til tvo menn á þingi. Hinir
þingmenn Alþýðubandalagsins
gerðu miklu meira gagn með þvi
að starfa sem blaðamenn á Þjóð-
viljanum, auk þess sem það væri
ódýrara fyrir þjóðina. Kjósendur
Alþýðubandalagsins þurfa að
hugleiða þetta vel. Þeir þurfa að
gera það upp við sig hvort þeir
kusu Alþýðubandalagið til varan-
legrar setu i stjórnarandstöðu eöa
hvort þeir ætluðust til þess að
flokkurinn reyndi að koma ein-
hverju af málum sinum fram og
stæði i verki við yfirlýsingar sin-
ar. Fyrir þá jafnaðarmenn og
verkalýðssinna sem veitt hafa Al-
þýðubandalaginu brautargengi
hingað til, ætti þetta uppgjör að
vera auðvelt. tslenskt launafólk
hefur litla þörf fyrir frekari gagn-
rýnisstörf i bili. Nú er timi kom-
inn til aðgerða.
I
Neðanmóls
ANDVANA
FÆDD HUGMYND
Indriði G. Þorsteinsson
skrifar i þessari neð-
anmálsgrein sinni um
þá breytingu sem virð-
ist orðin á áhuga
stjórnmálamanna fyr-
ir þvi að komast í ráð-
herrastóla og þær
hræringar, sem nú eru
i stjórnarmálunum.
Meðal annars fjallar
hann um möguleikann
á skipun embættis-
mannastjórnar og seg-
ir: „Embættismanna-
stjórn væri biðleikur,
sem allir hefðu gott af
og verkalýðsforystan
hefði bókstaflega eng-
an til að berjast við á
meðan".
J
eins og þessir tiu milljaröar lægju
einhvers staðar á lausu, þannig
að hægt væri að borga stóreigna-
skatta eða aðrar nýjar álögur út i
hpnd. Alþýðuflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn höfðu komið sér
saman um róttækar aðgerðir i
efnahagsmálum, sem m.a. fólu i
sér þá réttarbót fyrir launþega,
að samningar yrðu i gildi. En nú
var i bili úti timinn, þegar kjara-
baráttan var háð i kjörklefanum,
og Alþýðubandalagið sá þess eng-
an kost að samþykkja að samn-
ingar skyldu vera i gildi.
Þessa stundina hefur Geir
Hallgrimssyni verið falin tilraun
til stjórnarmyndunar. Hann mun
byrja á þvi að reyna að mynda
þjóðstjórn, og er það i samræmi
við þá stefnu um þjóðarsátt, sem
hann boðaði fyrir þingkosning-
arnar. Alþýöubandalagið fellst
óliklega á hugmynd um þjóð-
stjórn. Bæði hefur bandalagið
neitað að ræða við Sjálfstæðis-
flokkinn, þegar nýsköpunarhug-
myndin var á ferðinni, og hafa þó
kommúnistar ekki lifað svo litið á
gömlu nýsköpunarstjórninni,
þegar Brynjólfur Bjarnason
frelsaði menntamálaráðuneytið
til frambúðar, og slikar viðræður
komu illa heim við þá áætlun að
koma höggi á Alþýðuflokkinn i
vinstri viðræðum með kosningar
fyrir augum. Hugmyndin um
þjóðarsátt og þjóðstjórn er þvi
andvana fædd. Verkalýðsforust-
an er reiðubúin til frekari átaka
og Alþýðubandalagið vill fyrir
alla muni styrkja hana til nýrrar
kjaraferðar i kjörklefana hið
fyrsta eða á meðan hún er i bar-
dagahug.
STEFNAN EFTIR
ÞRJÚ NEI
Að þvi frágengnu, að takist að
mynda þjóðstjórn, hefur Geir tvo
möguleika, sem báðir byggjast á
afstöðu hinna borgaraflokkanna
tveggja. Hinn fyrri er myndun
stjórnar með Alþýðuflokki og
Framsókn, en hinn siöari er
myndun minnihlutastjórnar
Sjálfstæðisflokksins með stuðn-
ingi annars eða tveggja fyrr-
greindra flokka. Minnihlutastjórn
Sjálfstæðisflokksins er sýnu verri
kostur að þvi leyti, að hún mundi
þýða nýjar kosningar fljótlega,
eins og Alþýðubandalagið vill og
meinar, með þvi að neita allri
ábyrgð á þjóðfélaginu ýmist með
þvi að sprengja vinstri viðræður,
neita að tala við Sjálfstæðisflokk-
inn um nýsköpunarstjórn eða
neita að ræða þjóðstjórn. Fara þá
væntanlega að skýrast, eftir hin
þrjú nei Alþýðubandalagsins,
hvert sá flokkur stefnir. Þótt svo
undarlega hafi viljað til að út-
flutningsbanni hafi verið aflétt
meðan stóð á vinstri viðræðum,
stendur nú yfir illleysanlegt yfir-
vinnubann á Siglufirði og i Vest-
mannaeyjum, sem beinist gegn
loðnumóttöku. Sú aðgerð, ásamt
útflutningsbanninu, visar nokkuð
leiðina að stefnifmiðum Alþýðu-
bandalagsins i stjórnarandstöðu.
Þóttá þingi sitji sextiu menn, lög-
lega kjörnir og t.d. fjörutiu og sex
þeirra stæðu að baki nýrrar rikis-
stjórnar, skal sannast, að Alþýðu-
bandalagið hefur meirihlutann að
engu og mun æsa verkalýðsfor-
ustuna til hermdarverka gegn
þjóðfélaginu þann tima sem slik
rikisstjórn situr.
ÞINGMEIRIHLUTI OG
VERKALÝÐSFORYSTÁ
Þótt við mikinn vanda sé að
eiga i efnahagsmálum, og þar séu
ryksugur i gangi, sem ber að
stöðva, þýðir litið að tryggja sér
þingmeirihluta sé verkalýðsfor-
ustan ákveðin að fara ekki að
landslögum fyrr en Alþýðubanda-
laginu hefur verið tryggður
meirihluti á Alþingi, eba þær
breytingar hafa orðið á forust-
unni, að hún skilji að fleiri búa i
landinu en launþegar, sem fylgja
Alþýðubandalaginu að málum.
Jafnvel minnihlutastjórn mundi
ekki sæta sömu kárinum af sam-
ræmdum aðgerðum Alþýðu-
bandalags og verkalýðsforustu og
stjórn með mikinn meirihluta á
þingi. Það er nefnilega sjónarmið
að vera á móti þingræði þangað
til þeim árangri er náð aö þing er
ekki orðið annað en gúmmi-
stimpill til að árétta orð og gjörð-
ir hinna réttlátu, sem hafa verið
kjörnir með niutiu og niu prósent-
um atkvæða.
Talið er að næsta stjórn, hvern-
ig sem hún verður skipuð, muni
varla standa lengur en tvö ár. Þá
á ný stjórnarskrárnefnd að vera
búin að ljúka störfum, en hún
mun meðal annars fjalla um
breytingu á kjördæmaskipan
sem er orðið aðkallandi mál.
Stjórnarskrárbreytingum
fylgja tvennar kosningar.
Spurning er þvi, fyrst það
sannaðist á siðasta þingi, að
Alþingiá virðingu sina og vald
undir verkalýðsforustunni, hvort
mikils sé misst þótt stjórnar-
myndunarvandinn verði leystur
með embættismannastjórn, eða
þvi sem gárungarnir kalla kóka
kóla stjórn. Embættismanna-
stjórn væri biðleikur, sem allir
heföu gott af, og verkalýðsforust-
an hafði bókstaflega engan til að
berjast við á meðan. Verkalýðs-
forustan hefur óvirt Alþingi svo
gróflega með aðgerðum á siðustu
mánuðunum, sem það sat fyrir
kosningarnar, að eiginleg þjóðar-
sátt gæti fyrst og fremst falizt i
þvi að fresta deilum um tvö ár,
eöa þangað til kominn er timi til
að breyta kjördæmaskipuninni.
Að visu væri embættismanna-
stjórn mikið niðurlag fyrir sigur-
vegarana i kosningunum, en þeir
hafa tapað sigrinum með þvi að
koma sér ekki saman um ein-
hverjar þær úrlausnir hérna
megin byltingar, sem menn gátu
sætt sig við. Að visu gatur þjóðin
fagnað þvi með vissum hætti að
Alþýðubandalagin skyldi
sprengja vinstri viðræðurnar.
Henni ætti að vera ljósara eftir en
áður, að dagshriðin er ekki deilur
um afl atkvæða og þingræði, held-
ur deilur um yfirráð til frambúð-
ar sem stikla á yfir lækinn á lög-
leysum i valdastólana.
IGÞ.