Vísir - 07.10.1978, Blaðsíða 11

VISIR Laugardagur 7. október 1978
11
Pax Ameritana
i Neskirkiu
DJÚPHUGSANIR
eftir Finnboga
Hermannsson
Sú var tíöin, að trúboðar voru taldir með
geggjuðum mönnum á Islandi. Einkanlega þeir
sem boðuðu trú á eigin spýtur og án sýnilegs
samhengis við löggilt trúfélög. Slíkir menn voru
hafðir að háði og spotti meðal alþýðu og máttu
einatt þola hrossaskítsdrífu af ðötustrákum í
Jesúnafni.
öðru máli gegndi um trúboða þá sem gerðir
voru út af viðteknum kristniboðsfélögum eins og
Káfúemm að kenna blámönnum faðirvorið.
Aðra rak allar götur austur til Kína að snúa
Kínverjum frá Konfúsíusi. Rauða kverið gaf
aftur á móti traustara fyrirheit um daglega hrís-
grjónaskál en óræðar dæmisögur Nýjatesta-
mentisins um synd og náð.
Þvi skulu ekki gerðir skór i
þessum pistli, að islenskum
trúboðum hafi verið hugaðar
sendifarir með annarlegan
tilgang i huga. Við vitum hins
vegar, að margir hafa unnið
fórnfúst starf meðal villimanna
og komið heim heilsulausir
menn.
Rök trúarbragða eru sjaldan
einskorðuð við þau sjálf. Þar
hafa einatt verið i farangrinum
pólitiskir hagsmunir, þar sem
einhver er að hafa ávinning af
framgangi málsins
Þetta eru sögulegar stað-
reyndir.
t þessum skrifuðum linum
hefur trúboðið klæðst nýju gervi
samkvæmt kröfu timans. t stað
þess að reika um með staf og
skreppu er trúboðið nú tölvu-
stýrt og berst okkur i flugfragt
daglega.
Ýmsir brugðu litum þegar
heyrðist um uppákomurnar i
Neskirkju. Þetta hlaut að vera
einhver Þjóðviljalygi eins og
vant er. Svo var farið að aug-
lýsa þetta i útvarpinu og þjóð-
kirkjan skrifuð fyrir. Þá var
ekki um að villast.
Billy Graham heitir þetta
geislumstafandi undur að
manni, hvers ljósstafir ylja nú
hjörtum þúsundanna hér á
Norðurhjaranum. Reyndar er
hann ossum mörlöndum ekki
með öllu ókunnur með þvi
Morgunblaðið, málgagn Guðs á
tslandi, hefur helgað honum
litinn reit á sunnudögum þegar
illa gefur til fasteignaauglýs-
inga.
Hér er reyndar á ferð sami
maður og huggaði Nixon þegar
hann var dapur á kvöldin eftir
af hafa bombarderað spitala og
barnaheimili i Vietnam á
daginn.
Billy þessi virðist nú hafa
fundið hvöt hjá sér að endur-
reisa kristindóminn á Norður-
löndum likt og Napóleon
Bónaparte i sögu Kiljans. Hann
hét reyndar bara Jón
Guðmundsson meðan hann var
alminlegur. Bóni fékk sömu
köllun og Billy að endurreisa
kristindóminn. Einnig að sigra
Tyrki.
Þvi óalvarlegri tiðindi sem
voru herfarir Bóna og trúboð,
þeim mun alvarlegri er innreið
vélaherdeildar heilagrar þrenn-
ingar i Norðurlönd.
Eftir siðferðilegt skipbrot
Vietnamstriðsins hefur Sámur
frændi reynt að koma sér upp
nýjum andlitum. Ein griman er
afdankaður farandpredikari,
Billy Graham. Jesunafn er
notað miskunnarlaust, eins og
fyrri daginn, og hjúpað
svæfandi og slævandi móðu
merkingarlitils oröaflaums.
Atgeirnum er nú beint aö
Norðurlöndum sem harðast
gengu fram i að vekja samvisku
heimsins þegar morðöldin stóð
sem hæst i Vietnam. Nú á að
reyna nýja andlitslyftingu
gagnvart Svium og fara þá leið
sem vænlegust þykir, með þvi
trúboðar hafa einatt átt mjög
upp á pallborðið hjá þessum
þjóðum og þó einkanlega Norð-
mönnum.
Ekki þykir forstjórnar-
mönnum herferðarinnar taka
þvi að senda spSmanninn
hingaö norður á skeriö. Reikni-
vél einkaauömagnsins gefur
þá útkomu, að nægilegt sé aö
senda myndir af aðgerðunum i
hlutfalli við höfðatöluna. Litlu
verður Vöggur feginn. Það má
nú segja. Þeir hamsar af
sjálfsvirðingu sem islenska
þjóðkirkjan átti i handraðanum
eru nú þegar bræddir saman
við bústinn tólgarskjöld
ameriska einkaauðmagnsins og
merkið tryggir gæðin. $ fyrir
skjóta soðningu.
t alvöru talaö. Gerð verður sú
krafa, að kirkjan geri hreint og
útskýri til hlitar aðdragandann
að þessum fáranlegu uppá-
komum. Hvort hér er á ferð-
inni andleg Marshallhjálp,
undirbúin af svokallaðri
menningarstofnun Bandarikj-
anna eða eitthvert hugsunar-
laust kák litilsigldra poka-
presta.
Framferði vestrænnar auð-
hyggju er alfarið stutt rökum
heilags anda, slikt er markmiö
þeirrar hugf jötrunar sem felst i
hjali lýðskruma á borð við Billy
Graham. Riki eins og Bandariki
Norðurameriku þarf alla tið á
þvilikum mönnum að halda að
slá ryki i augu fáfróðra þjóða,
meðan arðrán og kúgun
blómstrar i skjóli vopnaðs
ofbeldis i þriðja heiminum.
Það er furðulegt mat einnar
fámennustu kirkjudeildar i
heimi, og sem kominn er að
fótum fram, að finna sér hald-
reipi i sefasjúkum áróðri
amerisks sunnudagaskóla-
kennara.
Mynd getur sagt meira en þúsund orð
í umræðum um skólastarf hér á landi virðist einn mjög mikilvæg-
ur þáttur hafa gleymst þ.e. sjálft skólahúsnæöið. Bætt kennara-
menntun, nýjar námsleiðir. stöðugar endurbætur á námsgögnum,
slikir þættir skólastarfs hafa veriö á oddinum. Nú er það vitaö með
vissu að fátt hefur jafn afgerandi áhrif á vitsmunaþroska barna og
þaö umhverfi.sem þaö elst upp i. Svo virðist að þvi fjölbreyttari sem
áreiti umhverfisins eru. þvi hærri sé greindarþroskinn.
Skóti I
1 !....J II otfrv. í
.—i .....—4
MYNDDREIFINGARSTOO RIKISINS
.....t....
i
rfí«n
1..-S..1
L
; MYNDIISTARMENN
Veggir skólastofu — flatneskja fræöslukerfisins f sinni nöturlegustu mynd?
Mjög umfangsmiklar rann-
sóknir á börnum frá borgum og
úr sveit sem gerðar voru I
Bandarikjunum um 1940 og hafa
siðan verið endurteknar styðja
þetta. Dæmi: i prófi sem var
byggt á Stanford-Binet kerfi og
beitt var til að ranns'aka greind
skólabarna á aldrinum sex til á-
tján ára kom i ljós að sveita-
börnin höfðu 10 stiga lægri
greindarvísitölu en borgarbörn-
in. Rannsókn þessi náöi til
geysilegs fjölda barna i öllum
fylkjum Bandarikjanna (Mc
Neimar, Q, 1942: The Revision
of the Stanford — Binet Scale bls.
34. Boston: Houghton Mifflin),
Við vitum að þótt sveitin sé fall-
eg; þá er fátt þar að sjá nema
kindur, beljúr, svin og önnur
húsdýr og svo mishæðótt lands-
lag. Fjölmiðlar ná að visu til
sveitanna en ekki hin fjöl-
breytta menningarstarfsemi
borganna, — sínýjar myndir i
kvikmyndahúsum, leikrit, mál-
verkasýningar. Helst að sveita-
fólkið taki sig upp og setji á svið
gamla „farsa”. Nú er ekki verið
að gera litið úr sveitafólkinu;það
getur ekki að þvi gert að búa i
dreifbýíi. 9 mánuði ársins eru
börn þessa lands innan veggja
skólahúsnæðis oft marga tima á
dag. Þarna verða þau fyrir hin-
um íjölþættustu áreitum.
Kennarinn áreitir þau meö alls
kyns fróðleiksmolum sem hann
tlnir i þau, sýndar eru kvik-
myndir, tónlist er hellt yfir
börnin.
En hvernig er svo það skóla-
húsnæði sem einnig áreitir
börnin? Mest af tima sinum I
skólanum eru börnin innan
hinna fjögurra veggja skóla-
stofunnar. Hvernig eru þessir
veggir nýttir til að hafa áhrif á
vitsmunaþroska barnanna? Eru
þeir hlaðnir dýrlegum málverk-
um sem geta leitt litlu barnsál-
irnar á flug um hina fjarlægustu
veraldir? Eru þar litaharmóni-
ur sem seinna geta hjálpað
þessum litlu sálum aö velja sér
smekklegt innbú? Nei, veggir
skólastofunnar i Islenskum
skólum eru oftast auðir. Þar
rikir flatneskja fræðslukerfisins
I sinni nöturlegustu mynd.
Hvernig má nýta þessa fleti sem
umkringja börnin þannig aö
þeir verði sem gluggar inn á
nýjar lendur? Auðvitað með þvi
að þekja þá myndum, — ekki
gömlu mygluðu eftirprentunun-
um af Þingvöllum i útgáfum
þeirra Asgrims — Kjarvals —
Jóns Stefáns, heldur myndum
máluðum af lifandi og íátnum
myndlistarmönnum, frum-
myndum sem glóa i lit og linum
Þar væri þá ekki ætið um að
ræða sömu myndirnar heldur
mættiskipta með vissu millibili
til að halda örvun skynfæra
barnanna stööugri. Slikt fram-
tak væri mjög I anda Náms-
skrár' Grunnskóla almenns
hluta, þar sem segir. „Námsum-
hverfið (ytri aðstæður) á að
vera sem fjölbreytilegast...”
(bls. 40) einnig er þaö I anda
eins markmiðs grunnskólalag-
anna þar sem segir:,,Veita þarf
börnum mörg og góð tækifæri til
að læra með öörum hætti en
formlegri kennslu.”
Hvar getur betra tækifæri til
að glæöa hina óbeinu óformlegu
kennslu en með þvl að um-
kringja börnin I skólastofunum
með fjölbreyttu úrvali mál-
verka? En hvernig verður þessu
marki náð? Ragnar Arnalds
hefur ekki efni á að taka þátt i
öðrú Kröfluæfintýri, en það aö
kaupa hundruð , jafnvel þús-
undir málverka slagaði hátt I
Kröflu. Það er til önnur ódýrari
og hagkvæmari leið sem nýr og
ferskur og framsýnn mennta-
málaráðherra ætti að nýta sér.
Hún er sú aö komið yrði upp
eins konar mynddreifingarkerfi
þannig að ákveöin stofnun I
samráði við myndlistarmenn og
rikisvald sæi um að sanka aö sér
myndverkum og dreifa þeim
siðan I hina ýmsu skóla eftir á-
kveönu kerfi. Hér er ekki átt við
að hún keypti myndverkin,
heldur fengi þau að láni frá
listamönnunum — gegn á-
kveðnu gjaldi. Þessi stofnun
væri ekki ósvipuð Fræðslu-
myndasafni rlkisins, nema I
stað þess að dreifa kvikmynd-
um væri hér dreift málverkum
og öðrum myndverkum. Til
hagræöingar er hér brugðið upp
á grafiskan hátt skýringarmynd
sem auðveldaö gæti lesendum
að skilja hvernig þetta kerfi er
hugsað.
Skólinn i dag er fremur hugs-
aður sem vinnustaður þar sem
börnin takast á við hin margvis-
legustu verkefni. Hann er ekki
lengur mötunarstöð þar sem
nemendurnir eru metnir eftir
þvi hve þeir geta gleypt i sig
mikinn fróðleik án þess að æla.
Aðalnámsskrá Grunnskóla orö-
ar þetta svo: „Breytingin er
fyrst og fremst fólgin I þvi að
kennarinn hverfur mjög úr
sviðsljósinu sem stjórnandi og
tekurþess i stað að skipuleggja,
vekja námslöngun, viðhalda
námsáhuga og leiðbeina nem-
endum að afla sér af sjálfsdáð-
um aukinnar færni, leita þekk-
ingar og auka skilning. Skóla-
stofan likist þá fyrst og fremst
vinnustað”. Vinnuveitendur á
almennum vinnustöðum úti i
þjóðfélaginu eru farnir að gera
sér grein fyrir gildi þægilegs
umhverfis og vekjandi fyrir
andlega llðan vinnufólksins,- vil
ég nefna t.d. tvö frystihús á
landsbyggðinni sem hafa
skreytt veggi slna myndverk-
um, — á Neskaupstað og Vest-
mannaeyjum. Sé raunverulega
litið á skólastofuna sem vinnu-
stað hlýtur sú að vera stefnan að
skreyta hana I samræmi við
aðra vinnustaði. Myndlistar-
mönnum væri og akkur I aö
koma verkum sinum á framfæri
meö þessum hætti, þá yrði rofin
að nokkru hin fræga einangrun
listamannsins frá umhverfinu,
listamennirnir fengju dálitlar
fastar tekjur. Hver veit nema
þessar aðgerðir ýttu undir sköp-
unarmáttinn.
tsland átti sina gullöld á sviöi
bókmennta. Það er tlmi til kom-
inn aö þet|.-* myndræna land
eignist gullöidjnyndlistar. Ein-
hverstaðar' stendurr„Sé horn-
steinninn lagður rétt haggast
ekki byggingin”Hver veit nema
myndreiiingarstöð fyrir Grunn-
skóla sái þeim fræjum i ómót-
aðar sálir næstu kynslóðar aö
hjá henni risi gullöld royadlistar
á tslandi. Magnús Torfi reisti
sér minnisvarða með Grunn-
skólafrumvarpinu og afnámi z.
Ragnari Arnalds gefst með þvi
að hrinda hugmyndinni um
myndreifingarstöð af stokkun-
um tækifæri til aö reisa sér einn.