Morgunblaðið - 16.02.2001, Qupperneq 48

MINNINGAR
48 FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Erfisdrykkjur
50-300 manna
Glæsilegir salir
Bræðraminni ehf., Kíwanishúsinu,
Engjateigi 11, sími 588 4460.
✝ Jónas Jónssonfæddist á Seyð-
isfirði 30. ágúst
1912. Hann lést á
Elli- og hjúkrunar-
heimilinu Grund í
Reykjavík 8. febrú-
ar síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
hjónin Anna Sig-
mundsdóttir, f. 24.
janúar 1888, frá
Gunnhildargerði í
Hróarstungu, d. 2.
september 1965, og
Jón Gunnlaugur
Jónasson, málara-
meistari og kaupmaður á Seyð-
isfirði, f. 5. febrúar 1883 að Ei-
ríksstöðum í Jökuldal, d. 7.
janúar 1964. Systkini Jónasar
eru: 1) Guðlaug Margrét, f. 25.
júlí 1909, d. 25. apríl 1915; 2)
Sigrún, f. 10. júní 1911, d. 13.
apríl 1972; 3) Guðlaugur, f. 2.
júní 1915, og 4) Herdís, f. 2.
mars 1921.
Hinn 22. apríl 1955 kvæntist
Jónas eftirlifandi eiginkonu
sinni, Kristínu Ingvarsdóttur, f.
21. september 1922 í Reykjavík.
Foreldrar Kristínar voru hjónin
Marta Einarsdóttir kaupmaður í
Reykjavík, f. 2. maí 1896 á Hof-
teigi í Jökuldal, d. 2. október
1953, og Ingvar Sigurðsson
cand.phil., f. 20. júlí 1885 í
einnig við framkvæmdastjóra-
starfi Síldar- og fiskimjölsverk-
smiðjunnar hf. að Kletti í
Reykjavík og gegndi fram-
kvæmdastjórastöðu í báðum
þessum fyrirtækjum til 1956 er
hann hætti starfi hjá Síldar-
bræðslunni á Seyðisfirði og
starfaði eftir það eingöngu sem
framkvæmdastjóri Síldar- og
fiskimjölsverksmiðjunnar að
Kletti í Reykjavík og síðar einn-
ig í Örfirisey í Reykjavík. Hann
lét af störfum hjá Síldar- og
fiskimjölsverksmiðjunni árið
1988.
Jónas gegndi ýmsum trúnaðar-
störfum: Hann var í bæjarstjórn
Seyðisfjarðarkaupstaðar 1942–
1950. Hann hafði á hendi af-
greiðslu skipa Eimskipafélags Ís-
lands hf. á Seyðisfirði um árabil.
Hann var í stjórn Vinnuveitenda-
sambands Íslands, í stjórn Félags
íslenskra fiskmjölsframleiðenda
og kjörinn heiðursfélagi þess
1987, í stjórn Verðlagsráðs sjáv-
arútvegsins, í stjórn Félags ís-
lenskra botnvörpuskipaeigenda
og Landssambands íslenskra út-
vegsmanna. Var félagi í Rotary-
klúbbnum Reykjavík-Austurbær
frá 1963. Var útnefndur Paul
Harris Fellow hjá Rotary Int-
ernational. Félagi Oddfellow-
reglunnar á Íslandi, í stúkunni
Hallveigu í Reykjavík frá 1947.
Jónas var 17. júní 1976 sæmdur
riddarakrossi hinnar íslensku
fálkaorðu.
Útför Jónasar Jónssonar fer
fram frá Dómkirkjunni í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Reykjavík, d. 12.
janúar 1952.
Börn Jónasar og
Kristínar eru: 1) Jón
Gunnlaugur Jónas-
son læknir, sérfræð-
ingur í meinafræði
og dósent, f. 19.
janúar 1956, kvæntur
Birnu Sigurbjörns-
dóttur lögfræðingi, f.
28. maí 1956. Börn
þeirra eru: Marta, f.
9. nóvember 1978,
Hjalti, f. 25. ágúst
1982, Ragnheiður, f.
27. janúar 1989, og
Davíð, f. 24. október 1991. 2)
Inga Marta Jónasdóttir hjúkrun-
arfræðingur, f. 2. nóvember
1957, gift Jónasi Teitssyni vél-
stjóra og framkvæmdastjóra, f.
31. desember 1954. Börn þeirra
eru: Jónas Ingi, f. 27. nóvember
1978, Kristín, f. 7. apríl 1983, og
Birgitta, f. 9. janúar 1995.
Jónas ólst upp á Seyðisfirði.
Hann lauk verslunarskólaprófi
frá Verslunarskóla Íslands 1931
og í framhaldi af því stundaði
hann verslunarstörf við verslun
föður síns á Seyðisfirði til ársins
1938. Þá varð hann bókhaldari
og gjaldkeri við Síldarbræðsluna
hf. á Seyðisfirði. Árið 1943 varð
hann framkvæmdastjóri þess
fyrirtækis. Árið 1953 tók hann
Jónas tengdafaðir minn var
heimsmaður. Hann ferðaðist þó
nokkuð til útlanda, einkum vegna
vinnu sinnar og þar sópaði að hon-
um eins og hér heima. Hann var
mikill málamaður og talaði góða
ensku, dönsku og þýsku. Það var
tekið eftir honum hvar sem hann
fór, glæsilegur á velli og það var
eins og allir bæru fyrir honum
mikla virðingu og vildu gera bón
hans. Best leið honum þó þegar
hann var kominn aftur til Íslands,
heim á Laugarásveg, sestur í stól-
inn sinn í stofunni og kominn í sím-
ann að tala um sjávarútvegsmálin
og Kristín farin að elda fyrir hann
graut. Jónas hafði yndi af að hlusta
á tónlist, einkum óperur og lokaði
þá að sér því ekki vildi hann trufla
aðra á heimilinu. Hann las mikið
bæði á íslensku og þýsku. Uppá-
haldsbækur hans voru ævisögur
stjórnmálamanna, en hann var
sannur sjálfstæðismaður og finnst
mér eiga vel við hann gömlu ein-
kunnarorð Sjálfstæðisflokksins frá
stjórnartíð Ólafs Thors: „Gjör rétt,
þol ei órétt.“ Hann vildi þó aldrei
heyra talað illa um menn sem
fylgdu annarri stefnu í pólitík en
hann. Slíkt tal stoppaði hann af.
Það var ekki hans vani að hallmæla
fólki eða leita uppi það sem miður
hafði farið hjá samferðamönnunum.
Hann kaus fremur að einbeita
kröftunum að því að ganga til sinna
eigin verka af dugnaði og heilum
hug, vakinn og sofinn yfir velferð
fjölskyldunnar, vinnustaðar síns og
starfsmanna. Hann vildi að þeir
ynnu vel, hann vildi ekkert hangs
eða leti. En honum hélst líka vel á
mönnum og mér er sagt að þeir
hafi virt hann mikils. Lengst af
starfaði Jónas sem framkvæmda-
stjóri Síldar- og fiskimjölsverk-
smiðjunnar að Kletti og í Örfirisey.
Honum fannst ekki nóg að hafa vit
á því sem snerti almennan rekstur
og sölu fiskimjöls erlendis, hann
hafði gott verksvit og setti sig því
einnig inn í það hvernig hver og ein
vél í verksmiðjunni vann. Þannig
gat hann betur metið hvað var hag-
kvæmast í rekstri og hvenær þörf
var að endurnýja einstakar vélar.
En ekki bara að kaupa þegar eitt-
hvað nýtt kom á markað. Jónas var
mikill fagurkeri. Þegar eitthvað var
keypt var það af vönduðustu gerð
og valið af mikilli smekkvísi. En
það var aldrei bruðlað og hann vildi
aldrei skulda neinum neitt. Þegar
Jónas var hættur að vinna 75 ára
gamall og leit yfir farinn veg var
hann afskaplega sáttur. Hann átti
að baki farsæla starfsævi og í
kringum hann var fjölskylda sem
hann hafði sinnt vel og þótti vænt
um hann. Síðustu árin glímdi Jónas
við heilabilun og dvaldi á Grund í
eitt og hálft ár. Er fjölskyldan inni-
lega þakklát starfsfólkinu þar fyrir
góða umönnun. Á Grund fékk Jónas
heimsóknir nærri daglega og var
Inga Marta dóttir hans tíðasti gest-
urinn. Jónas var umhyggjusamur
fjölskyldufaðir. Hann vildi börnum
sínum, tengdabörnum og barna-
börnum allt það besta. Og þó hann
væri ekki að leika sér við barna-
börnin eða skipta sér mikið af þeim
fundu þau öll umhyggju og vænt-
umþykju afa og eiga um hann af-
skaplega hlýjar minningar. Hann
var þeim sterk og góð fyrirmynd
sem þau munu búa að alla ævi. Jón-
as var mikill vinur foreldra minna
og mér var hann afskaplega traust-
ur, hjálplegur og ráðhollur. Ég fann
það þó fljótt að hann vildi helst ekki
láta þakka sér fyrir það sem hann
gerði fyrir aðra og grunar mig að
hann hafi stutt margan manninn og
mörg góð málefni, sem hann vildi
ekki láta minnast á. Jónas stendur
mér fyrir hugskotssjónum sem
glæsimenni, fastur fyrir, heiðarleg-
ur og umhyggjusamur. Hann var
sannur höfðingi.
Birna Sigurbjörnsdóttir.
Svili minn, Jónas Jónsson, fv.
framkvæmdastjóri frá Seyðisfirði,
er látinn. Hann hafði átt við erfið
veikindi að stríða síðustu árin og
fékk hægan dauðdaga 8. febrúar
síðastliðinn.
Fyrstu kynni mín af Jónasi voru
þegar hann gekk að eiga mágkonu
mína, Kristínu Ingvarsdóttur, fyrir
hartnær hálfri öld. Hann var þá
kominn til starfa sem framkvæmda-
stjóri hjá Síldar- og fiskimjölsverk-
smiðjunni á Kletti en hafði fyrr á
árum starfrækt umfangsmikinn at-
vinnurekstur á Seyðisfirði. Það
fyrsta sem ég tók eftir í fari Jón-
asar var hlýhugur hans og tryggð
við átthagana austur á landi. Lýs-
ingar hans frá Austurlandi, og þó
einkanlega frá Seyðisfirði, voru
slíkar að hjá mér vaknaði allt að því
vanmetakennd yfir að hafa farið á
mis við þá dásemd sem þar var lýst.
En nóg um það. Jónas var hrein-
skilinn og hreinskiptinn heiðurs-
maður. Hann gat verið harðskeytt-
ur og fastur fyrir ef að honum var
vegið og sagði þá skoðun sína um-
búðalaust. Hann átti til að skamma
mig ef honum mislíkaði, en hrósaði
mér jafnframt ef honum þótti ég
segja eða gera eitthvað af viti. Ég
tók þessu auðvitað eins og það var
meint, enda vart traustari grunnur
góðrar vináttu. Aldrei man ég til að
okkur sinnaðist öll þessi ár sem við
þekktumst. Við Jónas urðum þeirr-
ar gæfu aðnjótandi að kvænast
systrum úr stórri fjölskyldu þar
sem ástúð, umhyggja og eindrægni
hafa ætíð setið í fyrirrúmi. Jónas
hafði alla þessa kosti til að bera og
lét sér ákaflega annt um allt sitt
fólk. Mér er sérstaklega minnis-
stætt hve hann lét sér annt um
aldraðan föðurbróður sinn, sem var
orðinn blindur og öðrum háður.
Þau Kristín og Jónas voru höfð-
ingjar heim að sækja og aldrei var
neitt of gott fyrir gesti. Jónas var
afar farsæll í starfi og þegar hann
lét af störfum fyrir aldurs sakir
skildi hann við skuldlaust fyrirtæki.
Hann hafði á langri ævi kynnst
mörgum innlendum sem erlendum
viðskiptamönnum fyrirtækisins sem
urðu vinir hans og hann hélt tryggð
við alla ævi.
Að leiðarlokum kveðjum við
Anna kæran mág og svila og vott-
um Kristínu, Jóni Gunnlaugi, Ingu
Mörtu og fjölskyldum þeirra svo og
eftirlifandi systkinum Jónasar og
öðrum venslamönnum innilega sam-
úð.
Blessuð sé minning Jónasar
Jónssonar.
Guðni Hannesson.
Það syrtir að þá sumir vinir
kveðja. Jónas Jónsson, einn af mín-
um ágætustu frændum í Gunnhild-
argerðisætt, er látinn, góður maður
hefur kvatt að afloknu miklu og
heilladrjúgu starfi í þágu lands og
þjóðar. Hann lauk prófi frá Versl-
unarskólanum og starfaði síðan
nokkur ár við verslun föður síns á
Seyðisfirði. Jónas hélt síðan til
Þýskalands til að kynna sér starf-
semi síldar- og fiskimjölsverksmiðja
þar í landi. Eftir heimkomuna hóf
hann störf hjá Síldarbræðslunni hf.
á Seyðisfirði og starfaði þar í 15 ár,
lengst af sem framkvæmdastjóri.
Að þeim tíma loknum fluttist hann
til Reykjavíkur og tók við forstöðu
Síldar- og fiskimjölsverksmiðjunnar
hf., sem hann helgaði krafta sína í
samfleytt í 35 ár eða þar til hann
var 75 ára. Ég ætla ekki að fjölyrða
meira um störf Jónasar, það munu
aðrir honum kunnugri á þeim vett-
vangi gera.
Jónas var gæfumaður í einkalífi,
hann eignaðist góðan og traustan
lífsförunaut sem studdi hann í er-
ilsömu starfi og tvö vel gerð börn.
Ég á Jónasi frænda gamla skuld
að gjalda er hann fyrir um það bil
fimmtíu árum sendi mér peninga-
gjöf í erlendum gjaldeyri, sem þá
var mjög erfitt að fá. Ég var á leið
til Kaupmannahafnar í rannsókn og
hafði ekki úr miklu að spila. Hann
lét þau skilaboð til mín fylgja gjöf-
inni að þakklæti vildi hann ekki,
þetta væri aðeins smáafgangur af
ferðapeningum úr síðustu ferð
hans. En er ég hugleiði þetta í dag
þá mun upphæð þessi hafa verið
nokkur mánaðarlaun mín á þessum
árum. Einnig stöndum við systkinin
í þakkarskuld við Jónas fyrir hvað
hann reyndist foreldrum okkar, þó
sérstaklega móður okkar, vel eftir
að hún varð ekkja.
Jónas var sérstaklega frændræk-
inn maður. Við frændsystkini hans,
sem erum nokkuð mörg, eigum
góðar minningar um ánægjulega
samverustund á heimili hans og
Kristínar Ingvarsdóttur konu hans
frá sextíu ára afmæli Jónasar 30.
ágúst 1972. Þau enduðu afmælis-
daginn með að bjóða öllum frænd-
systkinum hans ásamt mökum í
kvöldmat eftir að hafa verið með
móttöku allan daginn fyrir félags-
og samstarfsmenn hans ásamt fleiri
vinum. Þetta lýsir best rausnar- og
artarskap þeirra hjóna. Heimili
þeirra var menningarlegt og fallegt
og friðsamt skjól fyrir Jónas eftir
erilsaman vinnudag.
Jónas var Austfirðingur í báðar
ættir, hann bar nafn föðurafa síns,
Jónasar Eríkssonar skólastjóra á
Eiðum, og amma hans var Guðlaug
Margrét Jónsdóttir, kona Jónasar.
Faðir Jónasar var Jón Jónasson,
kaupmaður á Seyðisfirði. Hann var
búfræðingur frá Eiðaskóla og hafði
einnig lokið námi í málaraiðn í
Bergen í Noregi 17. september
1903 og var hann fyrsti Íslending-
urinn sem lauk prófi í þeirri iðn.
Bræður Jóns, fimm að tölu, höfðu
allir hlotið góða menntun á þeirra
tíma vísu og voru merkir menn
hver á sinn hátt og á sínum starfs-
vettvangi. Friðrik, yngsti bróðirinn,
lifir Jónas frænda sinn. Móðir Jón-
asar var Anna, dóttir Sigmundar
Jónssonar, bónda í Gunnhildar-
gerði, og konu hans Guðrúnar Ingi-
bjargar Sigfúsdóttur. Börn þeirra
sem komust til fullorðinsára voru
níu, sex dætur og þrír synir. Öll
báru þau sterkt ættarmót sem fólg-
ið var í gjörvuleik þeirra og mann-
kostum. Talið var að Gunnhildar-
gerðishjón hefðu um margt verið á
undan sinni samtíð, bæði hvað varð-
aði búskaparhætti, uppeldi og upp-
fræðslu barna sinna.
Jónas var mikilhæfur athafna- og
félagsmálamaður, það má segja að
hann hafi tekið hverri þeirri áskor-
un sem mætti honum við hvert fót-
mál af fullri ábyrgð og heilindum
og hlaut því virðingu og traust sam-
ferðamanna sinna. Jónas hafði til að
bera marga bestu kosti úr báðum
ættum, hann var fríður sýnum og
íturvaxinn, vel greindur drengskap-
armaður og sérstaklega kurteis og
háttvís. Honum svipaði um margt
til hugmynda minna um sanna
enska aðalsmenn fyrri tíma. Að-
alsmerki hans var látlaust en virðu-
legt yfirbragð. Það er mér ógleym-
anleg og ánægjuleg endurminning
er ég mætti frænda mínum á göngu
í Austurstræti uppábúnum með
gráan hatt og staf. Hann tók ofan
eins og sagt var er hann lyfti hatt-
inum og heilsaði mér ungri sveita-
stelpu eins og ég væri hefðardama
og brosti á sinn vingjarnlega hátt
og spjallaði við mig.
Einnig man ég að okkur Mar-
gréti systur minni þótti mikil upp-
hefð að því þegar við vorum ný-
komnar til Reykjavíkur, þá bauð
Jónas okkur inn á fínt veitingahús í
mat, það var í fyrsta skipti sem við
höfðum komið á svo fínan stað.
Jónas byggði á traustum grunni
uppeldis síns og aldaranda þeim er
ríkti á Seyðisfirði. Ég vitna í orð
séra Erlendar Sigmundssonar er
hann segir, „að tvennt hafi einkum
vakið athygli sína er hann gerðist
prestur á Seyðisfirði, það voru fal-
leg heimili og fólkið frjálsmannlegt,
háttvíst, vel til fara og fágætlega
prúðmannlegt“. Voru Seyðfirðingar
þess vegna af sumum kallaðir „ar-
istókratar“ í háði. En í rauninni
hafa þessir menn ekki skilið að
höfðingsbragur fólksins var engin
sýndarmennska, en fremur sprott-
inn af heilbrigðri sjálfsvirðingu og
sómakennd. Bernskuheimili Jónas-
ar var spegilmynd af þessari um-
sögn séra Erlendar. Gestrisni var
þar í hávegum höfð og hjálpsemi.
Fyrir föður mínum, sem var bróðir
Önnu, og allri hans fjölskyldu stóð
heimili þeirra Önnu og Jóns alltaf
opið og hygg ég að svo hafi verið
um aðra ættingja og vini þeirra
hjóna.
Ég vil að lokum fyrir hönd okkar
yngri Gunnhildargerðissystkina
þakka Jónasi allt sem hann gaf
okkar af örlæti hjarta síns og votta
öllum aðstandendum samúð okkar.
Ég kveð hann með ljóðlínum úr
kvæði Jónasar Hallgrímssonar:
Flýt þér, vinur! í fegri heim,
krjúptu að fótum friðarboðans,
fljúgðu á vængjum morgunroðans
meira að starfa Guðs um geim.
Guðrún I. Jónsdóttir.
Einn af öðrum kveðja þeir, sam-
ferðamennirnir sem mótuðu heims-
mynd mína og lífssýn í uppvext-
inum og veittu mér fulltingi sitt í
stóru og smáu. Nú, er ég sé á bak
Jónasi föðurbróður mínum, hrann-
ast myndirnar upp í huganum og ég
hverf aftur til æskuára minna aust-
ur á fjörðum þegar hann kom í
JÓNAS
JÓNSSON