Morgunblaðið - 12.04.2001, Blaðsíða 18

18 D FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Á HVERJU ári býður vínheimur-
inn með eftirvæntingu eftir því að
nýr árgangur í Bordeaux líti dags-
ins ljós. Vissulega er þó enn langt í
að vínin líti dagsins ljós í þeim
skilningi að hægt verði að byrja að
neyta þeirra. Vín bestu framleið-
endanna, Grand Cru-vínin svoköll-
uðu, eru rétt að byrja líf sitt. Þau
hvíla enn í eikartunnum í kjöllur-
um vínkastalanna í Bordeux og
verða ekki sett á flöskur fyrr en
einhvern tímann á næsta ári.
Flestir framleiðendur eru varla
byrjaðir að setja 1999 á flöskur.
Neysluhæf verða vínin síðan ekki
fyrr en mörgum árum síðar og
gamla þumalputtareglan um að
bíða verði með góða árganga í að
minnsta kosti tíu ár er enn í fullu
gildi og oftar en ekki er æskilegt
að geyma vín sem þessi enn lengur
áður en þeirra er neytt.
Þeir sem ætla að krækja sér í
kassa af þessum vínum verða hins
vegar að festa kaup á þeim með
góðum fyrirvara. Bestu vín Bord-
eaux eru seld en primeur, þ.e. með-
an þau eru enn í tunnu og kaup-
endur verða að bíða í eitt til tvö ár
áður en þeir fá vínin afhent. Þeir
sem kaupa á þessu stigi á Bord-
eaux-markaðnum eða Place de
Bordeaux, eru yfirleitt umfangs-
miklir vínmiðlarar, svokallaðir
négociants, sem síðan selja vínin
áfram til heildsala og einstaklinga í
öðrum löndum.
Um þetta leyti ár hvert kemur
nýr árgangur á markaðinn og því
streyma jafnt blaðamenn sem vín-
kaupmenn til Bordeaux til að gera
sér mynd af hinu nýja ári. Í heila
viku flakka menn á milli svæða,
smakka sig í gegnum marga tugi
vína á dag, skeggræða fram og til
baka um kosti og galla ársins og
velta vöngum yfir framtíð þess á
milli þess sem troðið er ofan í þá
gæsalifur í kílóavís. Framleiðendur
hafa af þessu tilefni sett tunnusýni
á flöskur, er eiga að gefa raun-
sanna mynd af framleiðslu þeirra.
Þeir sem smakka verða að vona að
svo sé og að ekki séu einungis sett
saman sýni úr þeim tunnum, sem
líklegastar eru til að fá góða dóma.
Á grundvelli þessara smakkana
eru vínin síðan dæmdi út um allan
heim, hvort sem er samkvæmt
punktakerfi eða öðrum viðmiðun-
um. Í kjölfarið fjölgar síðan þeim
víngerðarhúsum, sem gera verð
sitt opinber. Oftast kemur fyrsta
verðið fyrri hluta mars en flestir
halda að sér höndum og bíða eftir
því að nokkur af stóru húsunum
sýni spil sín og setji þar með lín-
urnar. Undanfarin ár hefur
verðþróunin verið nær beint upp á
við, Bordeaux-vínin verða dýrari
og dýrari og varla mun það breyt-
ast á þessu ári.
Eftirsóknarverður árgangur
Jafnvel þótt að um miðlungs ár-
gang hefði verið að ræða myndi ár-
gangurinn 2000 líklega ávallt hafa
verið söfnunargildi, menn þurfa jú
að bíða í heilt árþúsund til að fá
flösku með jafnglæsilegu ártali.
Það er þegar farið að tala um árið
2000 sem sögulegan, árgang, ég
heyrði jafnvel orðið „goðsagna-
kenndur“ vera notað í þessu sam-
bandi. Þeir sem þannig tala eru þó
yfirleitt þeir sem munu hafa hag af
því að selja árganginn.
Þeir vínkaupmenn sem ég ræddi
við óttuðust hins vegar helst að
víngerðarmenn í Bordeaux myndu
ganga of langt, líkt og gerist á ára-
tugar fresti eða svo. Þótt árin 1996
og 1998 hafi vissulega verið góð
hafi markaðinum verið ofboðið með
1997-árganginum, sem var rétt í
meðallagi en seldur sem á stór-
hækkuðu verði. Margir eru rétt að
taka Bordeaux í sátt á nýjan leik
og segja sem svo að ef verðin
hækki að meðaltali um meira en
5% muni menn halda að sér hönd-
um. Þó er í gangi orðrómur um að
margir hugsi sér gott til glóðarinn-
ar og muni jafnvel hækka verðið
um 30% frá fyrra ári. Verður
spennandi að sjá hvernig markað-
urinn tekur slíku ef af verður. Lík-
lega verður opnunarverð Premier
Grand Cru Classé húsanna (Lat-
our, Mouton, Lafite og félaga) í
kringum þúsund franska franka en
þau geta jú líka í raun sett upp
hvaða verð sem er. Markaðurinn
fyrir þessi vín er öruggur og stöð-
ugur og verðið er ekki meginatriði
fyrir þá kaupendur flesta. Minni
spámenn gætu hins vegar lent í
erfiðleikum ef markaðurinn segir
stopp. Sumir mjög vandaðir fram-
leiðendur, s.s. Gazin í Pomerol,
hafa líka þegar gefið út verð sem
eru óbreytt frá fyrra ári.
En hver svo sem niðurstaðan
verður breytir það ekki því að ár-
gangurinn 2000 er mjög góður og á
köflum frábær. Hann er þó ekki
stórkostlegur og mun vart keppa
við árganga á borð við 1989 og
1990. Hins vegar á hann margt
sameiginlegt með árganginum
1986, ekki síst hvað varðar tann-
ínmagn vínanna. Í Chateau Marg-
aux var mér til dæmis tjáð að ár-
gangurinn væri einhver sá
tannískasti sem þeir hefðu nokk-
urn tímann framleitt. Það segir
hins vegar ekki alla söguna, því að
ef eitthvað eitt einkennir árgang-
inn 2000 þá er það mýkt tannínana,
þau eru þroskuð, kvenleg og mjúk
en ekki græn og hörð. Þetta gerir
að verkum að jafnvel risavaxin og
öflug vín á borð við Leoville-Las
Cases og Lafite eru mjúk sem
flauel, þ.e. að segja í samhengi
tunnusýna.
Ég hef tekið þátt í hinni árlegu
smökkun Union des Grands Crus
des Bordeaux allt frá árganginum
1994 og hef ekki áður upplifað aðra
eins mýkt í víninum samhliða slíkri
þykkt. Árgangur á borð við 1998
kann að hafa virkað stærri og það
sama má segja um 1996 að hluta
til, þau vín voru hins vegar að
sama skapi hörð og árásargjörn.
Sum stærstu vínin nú eru það
mjúk að maður trúir því varla að
um tunnusýni sé að ræða.
Annað einkenni árgangsins er
hversu jafn hann er. Við smökkun
á árganginum 1999 í fyrra var það
til að mynda einkennandi hversu
mikill munur var á vinstri bakk-
anum (Médoc) og hægri bakkanum
(Saint Emilion og Pomerol). Þá
voru hægri bakka vínin stórkostleg
á meðan Médoc-vínin voru misjöfn
að gæðum. Það mátti rekja til þess
að veður fór að versna seinni hluta
september áður en Cabernet Sauv-
ignon-þrúgurnar, sem eru uppi-
staða Médoc-vínanna, náðu fullum
þroska. Merlot-þrúgan, sem er
uppistaða vínanna í Saint-Emilion
og Pomerol) þroskast hins vegar
fyrr og þessar þrúgur voru þegar
komnar í hús þegar byrjaði að
rigna í september.
Árið 2000 fór vissulega illa af
stað og í júlí voru margir vínrækt-
endur farnir að örvænta, það var
fremur svalt og rakt. Ágúst var
hins vegar sjóðandi heitur og þurr
og hitinn hélst langt fram í sept-
ember.
Jafnt Cabernet sem Merlot-
þrúgurnar náðu því fullum þroska
og jafnvel Petit Verdot og Cabern-
et Franc voru í toppformi. Prófess-
orar vínfræðideildar Bordeaux-há-
skóla benda á að margt sé mjög
sérstakt hvað varðar árið 2000 og í
raun sé erfitt að bera hann saman
við nokkurn annan árgang. Þannig
hafi magn þrúgusykurs, tanníns og
sýru verið eins og best verður á
kosið. Yfirleitt er það þannig að
þegar árið er heitt og þrúgurnar
ná miklum þroska lækkar sýru-
stigið sem því samsvarar eða öfugt.
Nú náðist hins vegar hið fullkomna
jafnvægi þannig að vínin eru bæði
fersk vegna sýrunnar sem sæt,
þykk og áfeng. Mikið magn tann-
ína og sýru gerir síðan að verkum
að þótt þessi.
Það var eiginlega einungis í
Sauternes sem hlutirnir gengu
ekki upp. Er því um að kenna að
það byrjaði að rigna í október og
þeir sem ekki voru búnir að ná
þrúgum inn urðu að horfa á eftir
uppskeru sinni að miklu leyti.
Þrúgurnar sem komnar voru inn
fyrir rigninguna voru hins vegar
mjög góðar en á heildina hlitið er
árgangurinn ekki nógu góður.
Hvítu, þurru vínin frá Pessac-
Léognan eru hins vegar vel heppn-
uð þetta árið, þau eru nú þegar
einstaklega aðgengileg og neyslu-
hæf. Ég hreifst m.a. af Smith-
Haut-Lafitte, Larrivet-Haut-Brion
og Pape-Clément. Yfir línuna
fannst mér áberandi hvað Sauvign-
on Blanc-hlutfall vínanna virtist
vera hátt, en það gefur þeim mik-
inn ferskleika. Rauðu vínin frá
Pessac-Léognan eru ágæt, en
kannski hvað síst heppnuð af
svæðum Bordeaux þetta árið.
Mörg hver vel heppnuð (s.s. Ch.
Olivier, Carbonnieuc, Domaine de
Chevalier) en einnig inn á milli vín
þar sem græn og óþroskuð ein-
kenni voru ríkjandi í ávextinum.
Á hægribakkanum í Saint-Emil-
ion og Pomerol geta menn fagnað
enn einum stórfínum árgangi.
Pomerol-vínin eru þung, öflug og
risavaxin. Miklir boltar, massívir
og tannískir. Vieux-Chateau Cert-
an, Petit Village og Croix de Gay
dæmi um stórkostleg vín. Yfir lín-
una eru vínin góð og ekkert er olli
vonbrigðum. Þá átti einnig við í
Saint-Emilion. Vínin eru ofsalega
dökk, svört og ógegnsæ, vel upp-
byggð jafnt í ávexti sem tannínum.
Það er erfitt að nefna vín sem
skara fram úr en ég gæti þó tekið
Figeac og Canon La Gaffeliére
sem dæmi.
Í Médoc er sömuleiðis af nógu að
taka. Margaux-vínin yfirhöfuð stór
en yndislega mjúk, kvenleg og
þægileg. Chateau Margaux auðvit-
að í sérflokki en af öðrum vínum vil
ég sérstaklega nefna Chateau Sir-
an, sem þó að það hafi ekki náð að
flokkast sem fimmta Cru á þarsíð-
ustu öld stendur sig nú betur en
mörk flokkuð vín. Brane-Cantenac
skín einnig og Giscours, sem hefur
átt í vandræðum í nokkur ár, kom
verulega á óvart með mikinn kar-
akter.
Vínin frá Pauillac og Saint-Jul-
ien eru nokkuð meiri um sig en
mýkt tannínana þó mun meiri en
maður á að venjast á þessum slóð-
um. Yfirhöfuð góð og að sama
skapi finnst mér stíll húsanna
koma vel í gegn, það er mikill mun-
ur á stíl vínanna nú þegar. Þannig
má á í Pichon-Longueville greina
þykkan þroskaðan ávöxt og áber-
andi kaffikeim er heldur sér út í
gegn. Vínið er einstaklega stórt og
þroskinn í ávextinum og hitinn fær
hugann að reika vestur um haf til
Napa. Gruaud-Larose í Saint-Jul-
ien einkennist hins vegar frekar af
eik og sætum, rauðum berjasafa,
jafnvel rifsberjum. Ávöxturinn
rauður og bragðgóður, vínið er
feitt en eikin þurrkar það upp og
gerir stíft í lokin. Klassískt og
glæsilegt Médoc-vín fyrir lang-
tímageymslu.
Þessi árgangur verður vafalítið
tilefni mikilla vangaveltna næstu
árin og áratugina. Hann hefur flest
það sem til þarf til að lifa langt
fram á öldina. Tannín jafnt sem
mikinn ávöxt og góða sýru. Og þó
að hann sé mjúkur og kvenlegur þá
ættum við ekki að láta það blekkja
okkur. Góður kunningi minn
breskur, sem verið hefur í þessum
bransa um allnokkuð skeið, rifjaði
það upp þa sem við sátum í kvöld-
verðarboði og dáðumst að Marg-
aux-víni frá 1953 að þegar hann
byrjaði í vínheiminum í Bretlandi
hefðu lærimeistarar hans bent á
árganginn 1952 sem dæmi um
stóran, öflugan árgang er myndi
lifa lengi en 1953 sem kvenlegan og
mjúkan er menn ættu að njóta af
snemma. Raunin hefur hins vegar
orðið önnur.
Bestu víngerðarhús Frakklands kynna nýjan árgang
Bordeaux
2000
Árgangurinn 2000 var kynntur í Bordeaux
í síðustu viku. Steingrímur Sigurgeirsson
var meðal þeirra sem smökkuðu á honum.
MATUR
OG VÍN