Morgunblaðið - 12.04.2001, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 2001 D 35
VIÐ lítum í sjón-
hendingu yfir kortið
af Íslandi og hafsvæð-
unum umhverfis. Við
vitum af hinum gjöf-
ulu fiskimiðum allt í
kringum landið, sem
geyma auðlindina,
sem var upphafið að
okkar ríkidæmi. Við
vitum, að þessi árin er
ástand sjávarins allt í
kringum landið mjög
gott. Við höfum fengið
fyrir skömmu staðfest
frá vísindamönnum,
að umhverfis landið
eru þorskstofnar, sem
að einhverju leyti eru
staðbundnir og að um þessar
mundir komast þeir vel af. Þorsk-
urinn er a.m.k. núna inni á fjörð-
um og grunnslóðum þar sem hann
var lengi vel ekki að finna og við
vitum, að hann hrygnir vestur á
fjörðum, í Húnaflóa, í Eyjafirði og
víðar, allt austur á firði, auk þess
mikla stofns, sem gengur hingað
að Suðvesturlandinu til að hrygna.
Við vitum sömuleiðis, að mikill
hluti af búsvæðum þorsksins, jafn-
vel eftir að hann er hálf- eða full-
vaxinn á grunnsævinu, hentar ekki
til annarra veiða en með kyrr-
stæðum veiðarfærum, handfærum,
línu og kannski netum, enda telj-
um við þau vistvænni en dregin
veiðarfæri.
Ef við nú setjumst niður við það,
með þessa þekkingu og miklu
fleira í farteskinu, fordómalaust og
með stuðning aðallega af heil-
brigðri skynsemi, að ákveða
hvernig á að nýta þessi fiskimið, er
eitt öldungis ljóst. Togaraútgerð
með stórum skipum má ekki hafa
þann forgang, sem henni nú er nú
gefinn. Smærri skip, sem róa dag-
lega og geta komið að landi með
bráðferskan fiskinn með tiltölulega
litlum tilkostnaði, hljóta að eiga að
veiða allt, sem þau geta. Stóru tog-
ararnir eiga að mæta afgangi og
veiða það, sem minni skipin og
grunnslóðin ekki geta skilað. Þetta
er hin eina skynsamlega, vistvæna
og hagkvæma forgangsröðun, ef
okkur er annt um þjóðarhag við
nýtingu þessarar auðlindar.
Verstöðin Ísland í auðlindinni
miðri er ekki nýtt nema þeir, sem
kjósa að búa í sjávarbyggðunum
allt í kringum landið, fái að sækja
sinn sjó og fái að sækja þann fisk,
sem þeir geta með þeim litla til-
kostnaði, sem slíkri útgerð fylgir,
en stórútgerðirnar eiga einungis
að geta keppt um afganginn.
Þegar við lítum þannig í sjón-
hendingu yfir verstöðina Ísland á
landakortinu, er ná-
kvæmlega ekkert,
sem endilega gefur til
kynna, að stórútgerð-
irnar skuli hafa svo
algeran forgang sem
nú er og vera í
Reykjavík, á Akra-
nesi, í Grundarfirði, í
Hnífsdal, á Skaga-
strönd, í Siglufirði, á
Akureyri, á Neskaup-
stað, í Vestmannaeyj-
um og í Grindavík.
Þaðan af síður er
sjálfgefið, að útgerð-
irnar eigi að vera á
þeim fáu af þessum
stöðum, sem eftir
verða, þegar stórútgerðunum hef-
ur fækkað niður í fjórðung af því,
sem nú er eða jafnvel enn meir
með sameiningum. Það má vera
dugnaður einstakra manna, en
ekki yfirburðabrasknáttúra ann-
arra, sem ákveður það, hvar eða
hvort verður gert út á alla þessa
auðlind, sem við að nafninu til eig-
um saman. Undanhaldið í þágu
stórútgerðanna er hægt og örugg-
lega að gerast undir traustri
stjórn núverandi ríkisstjórnar-
flokka og um leið með dyggri að-
stoð þess meirihluta þjóðarinnar,
sem samkvæmt skoðanakönnunum
styður stjórnina til þessa óþurft-
arverks. Sá stuðningur er að vísu
að heilmiklu leyti meðvitundarlaus
góðærisstuðningur ásamt trú á þá
blekkingu, sem báðir formenn
stjórnarflokkanna báru fyrir kjós-
endur fyrir síðustu kosningar, að
þeir vildu sátt við þjóðina um fisk-
veiðistjórnina. Framsókn vildi
meira að segja þá skattleggja
kvótagróðann, ef einhver man það
lengur. Málið er og verður þæft og
þvælt einhver misseri í viðbót, í
von um að almenningur í sinnu-
leysi sínu gleymi því. Til þess var
auðlindanefndin, til þess er nýja
kvótanefndin og til þess er nýja,
stóra fiskveiðistjórnarnefnd fram-
sóknarþingsins.
Sá hluti almennings, sem sér í
gegnum þennan loddaraleik
stjórnarflokkanna, má ekki missa
sjónar á aðalatriði málsins. Til að
verstöðin Ísland nýtist að fullu og
nýti með sem minnstum tilkostn-
aði öll hin gjöfulu fiskimið við Ís-
land, þarf fiskveiðifloti sjávar-
byggðanna um allt land að fá að
sækja þau mið, sem næst eru
hverri byggð. Það koma núverandi
stjórnarflokkar í veg fyrir, m.a.
með því tilræði við smábátaflot-
ann, sem tekur gildi á haustdögum
að óbreyttum lögum og óbreyttri
kvótasetningu ýsu, ufsa og stein-
bíts. Og þetta er gert undir yf-
irskyni hagræðingar. Afkoma stór-
fyrirtækjanna, sem þessi ríkis-
stjórn hefur dekrað mest við, sýnir
að hagræðing þeirra hefur ein-
hvers staðar orðið úti. Hvorki í af-
komu þessara fyrirtækja né í
skuldastöðu þeirra sést minnsti
vottur um alla þessa meintu hag-
ræðingu. Krafa stórútgerðanna og
að því er virðist ásetningur stjórn-
arflokkanna um að aflífa smábáta-
útgerðina, einu varnarviðbrögðin,
sem sjávarbyggðirnar áttu eftir,
þegar stóra fiskveiðistjórnarkerfið
og framsal kvótans hafði tekið frá
þeim lífsbjörgina, gæti leitt til
uppreisnar.
Þetta er átakanlegt, því að á því
er enginn vafi, að verstöðin Ísland
getur skilað miklum afrakstri
þeirrar miklu auðlindar, sem henni
er gefin, ef hún er öll nýtt. Ljóst
er hins vegar orðið, að það gerist
ekki í höndum þeirra stórútgerð-
arfursta, sem nú ráða fyrir rík-
isstjórninni. Þeir stefna markvisst
að því að þrengja að því litla, sem
eftir er af lífsbjörg fólks í fjölda
sjávarbyggða. Eini útvegurinn,
sem þessum litlu útgerðum er skil-
inn eftir, er að gerast algerir léns-
þrælar stórútgerðanna og veiða
fisk gegn ofurleigu, sem þær
ákveða sín í milli í einhverri
Öskjuhlíð. Til þessa eru enda ref-
irnir skornir að einhverju leyti, að
stækka leigumarkaðinn fyrir léns-
greifana.
Ábyrgðin á þessari þróun er að
sjálfsögðu á herðum formanna
stjórnarflokkanna, sem fyrir þessu
standa. En ábyrgðin er ekkert síð-
ur á herðum þess stóra hluta al-
mennings, sem telur sig styðja
þessa forystumenn til þeirra
óhæfuverka, sem þeir hafa verið
og eru að vinna á þessu sviði.
Verstöðin
Ísland
Jón
Sigurðsson
Kvótinn
Krafa stórútgerðanna
og ásetningur stjórnar-
flokkanna um að aflífa
smábátaútgerðina, segir
Jón Sigurðsson, gæti
leitt til uppreisnar.
Höfundur er fyrrverandi
framkvæmdastjóri.
Gól fe fn i á st igahús
Ármúla 23, sími 533 5060
Bakpoki
aðeins 1.600 kr.
NETVERSLUN Á mbl.is