Morgunblaðið - 04.10.2001, Page 1

226. TBL. 89. ÁRG. FIMMTUDAGUR 4. OKTÓBER 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 4. OKTÓBER 2001
FULLTRÚAR Bandaríkjastjórnar skýrðu í gær
Atlantshafsbandalaginu, NATO, frá því hvaða að-
stoð aðildarþjóðirnar gætu þurft að inna af hendi
vegna hugsanlegra hernaðaraðgerða gegn hryðju-
verkamönnunum er réðust á landið 11. september.
Talsmaður bandalagsins, Yves Brodeur, sagði að
fimmta grein stofnsamnings þess um að árás á eitt
aðildarríki jafngilti árás á þau öll hefði í gær verið
beitt og er það í fyrsta sinn í 52 ára sögu NATO
sem ákvæðið kemur til framkvæmda.
Brodeur sagði að Bandaríkjamenn hefðu ekki
tilgreint hvenær gripið yrði til aðgerða og ekki
yrði skýrt opinberlega frá áætlununum í smáat-
riðum. Aðildarríkin myndu kynna sér málið og þau
gætu ráðið miklu um það sjálf hvert framlag hvers
og eins yrði, sveigjanleiki væri fyrir hendi. Heim-
ildarmenn segja að meðal annars verði farið fram
á leyfi til flugs í lofthelgi landanna, notkun á her-
bækistöðvum, skipti á upplýsingum og aðstoð við
aðdrætti. Frakkar, sem ekki hafa tekið þátt í hern-
aðarsamstarfi bandalagsins síðan á sjöunda ára-
tugnum, hyggjast leyfa flug bandarískra herflug-
véla í lofthelgi sinni auk þess sem þeir bjóða
aðstoð herskipa á Indlandshafi.
Fullyrt var að flugræningjar hefðu í gær náð á
sitt vald indverskri farþegaþotu á leið frá Mumbai.
Vélin lenti slysalaust á flugvelli við Nýju-Delhí.
Óljóst var í gærkvöldi hvað hafði gerst en ind-
verskur ráðherra sagði að mistök í fjarskiptum
hefðu skapað rugling.
Æ fleiri ríki lýsa yfir stuðningi við alþjóðlega
baráttu gegn hryðjuverkahópum. Bandaríkja-
menn safna enn liði í grennd við Afganistan og
Donald Rumsfeld varnarmálaráðherra hóf í gær
fjögurra daga ferð til Sádi-Arabíu, Ómans,
Egyptalands og Úzbekistans. Egyptar segjast
vera vissir um að ekki verði gerðar árásir á araba-
ríki en í gær fullyrtu Írakar að breskar herflug-
vélar hefðu gert árás á borgina Basra í suðurhluta
landsins. Hefðu tveir fallið og einn særst.
Pakistanar eru nú eina þjóðin sem viðurkennir
stjórn talibana í Afganistan, en þeir slógust í gær í
hóp þeirra sem vilja að útlægur, fyrrverandi kon-
ungur landsins, Mohammed Zahir Shah, taki að
sér að koma saman stjórn ef talibanar hrökklast
frá völdum. Zahir Shah samdi á mánudag við fylk-
ingar sem berjast gegn talibönum um myndun
ráðs er kjósa mun þjóðhöfðingja og skipa bráða-
birgðastjórn. Norðurbandalagið sem berst gegn
talibönum sagðist í gær gera ráð fyrir að fá vopn
frá Íran og Rússlandi og fulltrúar þess hefðu átt
fundi með Bandaríkjamönnum.
Bandaríkin vilja aðstoð
Atlantshafsbandalagsins
Ákvæðinu um sameig-
inleg varnarviðbrögð
beitt í fyrsta sinn
Brussel, Washington, Bagdad. AP, AFP.

Heimildir til/68
RÚSSAR vilja náið samstarf við
bæði Evrópusambandið, ESB, og
Atlantshafsbandalagið, NATO, um
baráttu gegn hermdarverkum og
vilja að öryggismál Evrópu verði
endurskoðuð með tilliti til samstarfs
gegn nýjum ógnunum. Vladímír Pút-
ín Rússlandsforseti segir að svo gæti
farið að andstaðan við inngöngu
Eystrasaltsríkjanna í NATO yrði
endurskoðuð. „Ef NATO fengi ann-
að yfirbragð og yrði pólitísk samtök
myndum við að sjálfsögðu endur-
skoða afstöðu okkar gagnvart slíkri
stækkun, ef okkur fyndist að við
værum þátttakendur í ferlinu,“ sagði
Pútín á blaðamannafundi. Hann hitti
í gær ráðamenn NATO og ESB í
Brussel.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, ræddi við frétta-
menn í Washington í gær og sagði að
árásirnar á New York og Wash-
ington 11. september hefðu valdið
umskiptum er líkja mætti við „sögu-
legan jarðskjálfta“ í samskiptum
Bandaríkjanna og Rússlands. Fyrir-
heit Rússa um fulla þátttöku í alþjóð-
legri baráttu undir forystu Banda-
ríkjamanna gegn hryðjuverkum
hefði áður verið óhugsandi. Robert-
son lávarður, framkvæmdastjóri
NATO, sagði í gær að vatnaskil
hefðu orðið í samskiptum Rússa og
vesturveldanna.
Er Powell var spurður álits á um-
mælum Rússlandsforseta um stækk-
un NATO brosti hann breitt og sagð-
ist vona að nú væri búið að leggja
grundvöll að viðræðum áður en
NATO-ríkin halda fyrirhugaðan
fund í Prag á næsta ári til að fjalla
um stækkunina. Yrði ef til vill hægt
að standa þannig að málinu að eng-
um þætti sér ógnað. Einnig minnti
Powell á að Rússlandsforseti hefði
rætt um möguleikann á að Rússar
fengju sjálfir aðild að bandalaginu.
Pútín lagði áherslu á að ólík sjón-
armið varðandi stækkunina ættu
ekki að valda miklum deilum. Banda-
ríkjamenn létu í gærmorgun Pútín í
té sömu upplýsingar og fulltrúar
NATO-ríkjanna fengu á þriðjudag
um aðild Sádi-arabans Osama bin
Ladens og samtaka hans, al-Qaeda,
að árásunum á Bandaríkin.
Í sameiginlegri yfirlýsingu ESB
og Rússa í gær minntist sambandið
að þessu sinni ekki á hlutskipti
Tsjetsjena. Þar segir m.a. að unnið
verði sameiginlega að því að stöðva
fjármögnun hermdarverka, skipst
verði á upplýsingum um grunaða
hryðjuverkamenn, notkun á fölsuð-
um skilríkjum og sölu á efni í kjarna-
vopn auk sýkla- og efnavopna.
Reuters
Vladímír Pútín Rússlandsforseti (t.v.) og Robertson lávarður, framkvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins, tak-
ast í hendur áður en fundur þeirra hófst í Brussel í gær.
Vatnaskil í samskiptum
Rússa og vesturveldanna
Pútín gefur í
skyn minni
andstöðu við
stækkun NATO
Brussel. AFP, AP.

Árásin/22–23
DANSKA stjórnin ætlar að grípa til
róttækra aðgerða í baráttunni gegn
hryðjuverkamönnum, meðal annars
með því að stórauka eftirlit með inn-
flytjendum og múslimum í Dan-
mörku að því er sagði í Jyllands-
Posten í gær. Kom það fram í stefnu-
ræðu Pouls Nyrup Rasmussens
forsætisráðherra er þingið kom sam-
an í fyrradag. Innanríkisráðherra
Bretlands, David Blunkett, skýrði í
gær frá svipuðum áætlunum þar í
landi en jafnframt yrði sett í lög að
hvatning til trúarhaturs yrði fram-
vegis talin glæpsamlegt athæfi.
Leyniþjónustan
fær víðtækt vald
Lög verða sett í Danmörku um, að
allir hryðjuverkamenn verði fram-
seldir, og danska leyniþjónustan fær
víðtækt vald til að kanna ofan í kjöl-
inn óskir um landvist og til að fylgj-
ast með innflytjendum og múslim-
um. Þá er stjórnin hlynnt því, að
útlendingaeftirlitið fái leyfi til að
samkeyra fingrafaraskrár.
Talsmenn dönsku borgaraflokk-
anna fögnuðu þessum sinnaskiptum
stjórnarinnar en sögðu, að tillögurn-
ar gengju ekki nógu langt og kæmu
of seint. Mörg vandamálanna í sam-
félaginu stöfuðu beinlínis af and-
varaleysi stjórnvalda árum saman.
„Hér lifa fjöldamorðingjar, stríðs-
glæpamenn og aðrir glæpamenn í
vellystingum praktuglega,“ sagði
Bendt Bendtsen, leiðtogi danska
Íhaldsflokksins.
Aukið eft-
irlit með
innflytj-
endum
Danska stjórnin
STARFSMENN flugfélagsins
Swissair efndu í gær til mótmæla í
aðalstöðvum fyrirtækisins í Zürich
en öllu flugi félagsins var skyndi-
lega aflýst á þriðjudag vegna fjár-
hagserfiðleika. Þúsundir farþega
urðu strandaglópar. Stjórnvöld í
Sviss ákváðu í gær að veita
Swissair aðstoð er nemur tæpum
28 milljörðum króna og verður
flogið samkvæmt áætlun í dag.
Reuters
Mótmæli
í Zürich

Útlit fyrir/C12