Morgunblaðið - 29.01.2002, Page 33

mér að sá fræjum í kálgarðinn og
planta blómum. Á haustin fórum við í
berjamó og svo fylgdist ég með henni
búa til sultutau og grauta.
Ég minnist þess að sem barni
fannst mér furðulegt að hlusta á
ömmu þéra ókunnugt fólk, en það
gerði hún alla tíð. Hún var bæði ákaf-
lega kurteis og viðmótsþýð og kom
vel fram við annað fólk. Hún var mjög
bjartsýn að eðlisfari og var aldrei að
velta sér upp úr leiðinlegum hlutum
eða tala mikið um þá. Þeir væru sjálf-
um sér verstir sem létu sjálfsvorkunn
ná tökum á sér.
Sem táningur hafði ég ákveðnar
skoðanir á hlutunum og ræddi því oft
við hana um fólk sem ég hafði lítið álit
á vegna verka þeirra eða orða og valdi
ófögur lýsingarorð í frásögnum mín-
um. Þá gat ég ekki skilið það þegar
hún sagði að allir ættu eitthvað gott til
í sjálfum sér og að fólk myndi að lok-
um bara uppskera eins og það sáði.
Með aldrinum myndi ég vonandi læra
að verða umburðarlyndari. Eina leið-
in fyrir mig var því að snúa mér til afa
sem var reiðubúinn að ræða þessi mál
á mínum nótum!
Besti matur í heimi var maturinn
hennar ömmu og sagðist hún njóta
góðs af námi sínu í húsmæðraskólan-
um í Danmörku. Hún hafði ákaflega
gaman af því að elda góðan mat og
lagði áherslu á neyslu ávaxta og
grænmetis. Það var því ósjaldan sem
maður leitaði til hennar þegar mann
vantaði ráðleggingar við matartilbún-
ing. Hún tók ekki annað í mál en að
elda sjálf fram eftir öllum aldri. Hún
var „kresin“ á mat eins og hún sagði
sjálf og fannst aðkeyptur matur ekki
góður nema hann væri „lagaður til“
með kryddi og öðru. Rúmlega níræð
að aldri var hún oft að „stelast“ til að
baka. Henni fannst það hreinasta vit-
leysa í mér þegar ég fórnaði höndum
og sagðist vera hrædd um að hún
myndi kveikja í sér. Það skyldi enginn
halda það að hún væri ekki almenni-
leg húsmóðir!
Ekki er hægt að nefna hana ömmu
án þess að geta píanóleiks hennar.
Hún elskaði að spila á píanó og gerði
það hvenær sem tækifæri gafst. Þær
voru skemmtilegar stundirnar þegar
fjölskyldan kom saman og allir sungu
við undirleik ömmu. Hún spilaði líka
alltaf öll jólalögin á aðfangadag, nú
síðast jólin 2000. Músíkin var alltaf í
huga hennar og hún sagðist semja í
huganum fyrir sjálfa sig. Þegar hún
spilaði á píanóið ylti tónlistin bara upp
úr henni án þess að hún vissi hvaðan
hún kæmi.
Hún amma var glaðlynd að eðlis-
fari og hreif fólk auðveldlega með sér.
Það var ekki síst vegna þess hversu
ræðin hún var og hafði gaman af því
að segja frá. Það eru margir sem
minnast samtala sinna við hana því
hún var fróð um margt og ákaflega
minnug, sérstaklega um liðna tíð.
Þær voru ófáar sögurnar um upp-
vaxtarárin í gömlu Reykjavík, árin í
Danmörku þegar hún var þar í hús-
mæðraskóla og hvernig hefði verið að
koma heim aftur liðlega 23 ára „sigld“
dama. Frá henni kom líka viska sem
ekki öllum er gefin og margt sem hún
sagði sem maður getur alla tíð haft að
leiðarljósi. Hún fylgdist vel með þjóð-
málunum og hafði gaman af því að
ræða ýmis málefni þeim tengd.
Hún las dagblöðin vel og vandlega
og var afi vanur að segja að nú væri
hún búin að læra Moggann utanað!
Amma varð þeirrar gæfu njótandi
að vera heilsuhraust alla sína ævi og
vel ern. Hún var einstaklega dugleg
og iðin og sjálf vildi hún meina að það
væri ástæðan fyrir því að hún héldi
sér svo vel sem raun bar vitni. Hún
var mjög pjöttuð enda fannst henni
það alveg sjálfsagt mál. Ég lærði
fljótt að „peticure“, „manicure“ og vel
hirt hár væri lífsnauðsyn og að það
ætti helst að bursta það hundrað sinn-
um fyrir svefninn. Hún hafði líka
mjög ákveðnar skoðanir á því hvernig
hún vildi líta út og að hennar mati var
aðeins einn hárgreiðslumeistari sem
kunni að leggja á henni hárið og var
það skoðun hennar til dauðadags.
Hún amma hafði mikið dálæti á
barnabarnabörnum sínum sem nú
eru fimm. Hún taldi þau auðvitað öll
framúrskarandi vel gefin og falleg
með eindæmum. Hún gat ekki hætt
að ausa þau lofi. Það var rétt sem hún
sagði alltaf að sál hennar væri ung,
það væri bara líkaminn sem væri orð-
inn gamall. Hennar eina eftirsjá væri
því sú að hún gæti ekki séð þau vaxa
úr grasi. Þær eru því dýrmætar,
stundirnar sem við Dóri og börnin
okkar áttu með ömmu Biddu, en það
var fastur liður að heimsækja hana,
nú síðustu mánuðina á elliheimilið,
eða að sækja hana þangað. Þegar hún
var hjá okkur ríkti mikil gleði og ald-
ursbilið á milli barnanna og ömmu
hvarf í einni svipan. Stundum þótti
mér nóg um þegar amma leit út eins
og villimaður en þá hafði Helena
Birna komið með fjöldann allan af
spennum og sett í hárið á langömmu
sinni og málað hana síðan í framan.
En amma bannaði mér alltaf að
skakka leikinn og lagði meira að segja
sjálf til hráefnið, kinnalit og varalit.
Börn verða að fá að leika sér og prófa
hlutina, það er bara hluti af þrosk-
anum, sagði hún.
Eftir að afi féll frá í maí síðastliðn-
um vissi amma að nú væri kominn
tími til að fara á elli- og hjúkrunar-
heimili. Fram að þeim tíma höfðu þau
afi búið ein saman, og að mestu séð
um sig sjálf, með aðstoð okkar ætt-
ingjanna.
Þannig leið þeim best. Það voru því
blendnar tilfinningarnar hjá okkur
öllum þegar að þessu kom og senni-
lega ekki hvað síst hjá ömmu sjálfri.
En eins og með allt annað þá kaus
hún að sjá þetta allt í jákvæðu ljósi.
Hún sagði að hún yrði nú ekki lengi að
hleypa smávegis lífi og fjöri í öll vesal-
ings gamalmennin sem þarna væru.
Og þangað gekk hún inn með reisn.
Mikið var ég stolt af henni.
Amma kvaddi þennan heim með
ástvini sína allt í kringum sig. Hún
óttaðist ekki dauðann enda var hún
trúuð manneskja og var viss um að
hún fengi að fylgjast áfram með okk-
ur á einhvern hátt. Ég get ekki annað
en trúað því líka því ég finn að hún
verður alla tíð nálæg.
Hvíl þú í friði, elsku amma mín.
Þín
Sigríður Níní.
Það er með miklum söknuði sem
við kveðjum ástkæra ömmu okkar
Birnu Hjaltested. Margs er að minn-
ast og orð verða fátæk andspænis
kostum hennar. Það er huggun harmi
gegn að amma átti að baki langt og
gott líf, tæp níutíu og sjö ár. Einstakt
er hvað hún bjó lengi við góða heilsu
og hversu sterk hún var bæði andlega
og líkamlega. Þrátt fyrir háan aldur
fannst okkur amma alltaf ótrúlega
ern. Hún fylgdist með fréttum úr
blöðum og drakk í sig hvers kyns
greinar og fróðleik sem vöktu athygli
hennar.
Hjá ömmu staðnaði tíminn ekki en
gott dæmi um það er hvað henni þótti
mikið koma til tónlistar Bjarkar.
Þau afi héldu heimili allt til dán-
ardægurs afa í maí á síðasta ári.
Jafnvel níutíu og sex ára gömul
vildi hún stjana við okkur og dekra
þegar við heimsóttum þau. Einnig
hafði hún oft á orði hvað hún vildi að
hún treysti sér til að taka strætó til
okkar og aðstoða okkur með börnin.
Það dugði lítið að segja ömmu að
setjast og slaka á og nú skyldum við
stjana við hana. Það var einkennandi
fyrir ömmu hvað hún hugsaði alltaf
fyrst um aðra áður en hún hugsaði um
sjálfa sig. Hún gerði ekki miklar kröf-
ur og tók því sem hver dagur hafði
upp á að bjóða og gerði það besta úr
deginum og gæðum hans.
Amma trúði sterkt á Guð, englana
og bænina. Hún bað ávallt fyrir okkur
og sérstaklega þegar hún vissi að
annir, erfiðleikar eða prófraunir væru
framundan. Hún ásamt móður okkar
lagði grunn að þeirri barnatrú sem
fylgir okkur og styrkir í dagsins önn.
Á sínum síðustu dögum lagði hún
áherslu á að við ungar mæðurnar
gerðum slíkt hið sama fyrir okkar
börn.
Ömmu var margt til lista lagt. Auk
þess sem hún bjó yfir miklum hlýleika
og innileik var hún falleg kona útlits
og mikil dama. Hún lagði mikið upp
úr því að punta sig og koma huggu-
lega fyrir og lagði okkur línurnar í því
efni. Amma var kokkur góður og
mátti leita ráða hjá henni fram á það
síðasta. Hún lagði áherslu á heilsu-
samlegt fæði, grænmeti og vítamín.
Einstakur hæfileiki ömmu var
hversu vel hún spilaði á píanó. Það var
hennar helsta ánægja alla tíð en þó
ekki hvað síst síðustu árin. Allt í einu
hljómaði eitthvert lag innra með
henni og þá settist hún við píanóið og
lék af fingrum fram.
Amma var heillandi persónuleiki
og hafði mjög gaman af að spjalla.
Auk þess átti hún það gjarnan til að
halda innilegar ræður á góðum stund-
um. Hún talaði hreint út og lá ekki á
skoðunum sínum.
Við minnumst margra notalegra
stunda þegar hún sat við eldhúsborð-
ið og sagði okkur stelpunum sögur af
sínum yngri árum. Sögur af því er
hún sprangaði um Suðurgötu sem
ung kona, sögur af ballferðum og
„middögum“, eða þegar hún sigldi út
til Danmerkur og þegar hún synti á
hverjum degi úti í Nauthólsvík og
ekki hvað síst hvernig þau afi kynnt-
ust svo fátt eitt sé nefnt.
Amma og afi áttu sínar bestu
stundir síðari árin í sumarbústað sín-
um á Arnarbóli. Þar ræktaði afi trén
sín á meðan amma rótaði í spínat-
garðinum eða tíndi og þurrkaði blóm
og ber. Í bernsku áttum við margar
góðar stundir á Arnarbóli með ömmu
og afa. Oftar en ekki lékum við frænk-
urnar okkur í búleik í holtinu, en hlup-
um svo spenntar niður í hús þegar
maginn fór að góla á mat. Við vissum
að í pottinum á gaseldavélinni mallaði
spínat með bráðnu smjöri, mjólkur-
vellingur með kanilsykri eða ljúffeng-
ir klattar að hætti ömmu.
Það gaf ömmu mikið að hitta
barnabarnabörnin sín fimm. Hún
sagði oft að það sem hún ætti eftir að
sakna væri að geta ekki fylgst með er
þau yxu úr grasi og að geta ekki orðið
meiri þátttakandi í lífi þeirra. Hún
sagðist þó mundi vaka yfir okkur og
vera alltaf hjá okkur og því trúum við
svo sannarlega.
Megi ljúf minning um einstaka
konu sem er okkur svo kær lifa með
okkur.
Megi góður Guð gæta sálu hennar.
Margrét Birna og
Helga María Garðarsdætur.
 Fleiri minningargreinar
um Birnu Hjaltested bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu
daga.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 2002 33
Sími 562 0200
Erfisdrykkjur
3  

 
,  


&
, 





$$'$

&&'

0175  0-.*

*+ 078

-51 65

 
0
!

&

  
    

/0
!
 '//0

*  

 ** 
* 
** , *9.

%) 
*  
:;  , * 
* (

+ + 
*  
 "  **  **

  ! "    ! #

 

  
  



 





<
'=$'

$

*(>

= ( +



    ,
 !
$!  
4
  +  
 
!
 
&

  4


    +  
&
5
!
 '(00
2 
 
$
-6
--
 
4
 & (0* 
+* " 0 - 

+ 7 ** <"-  

+. #<"-  
" + <# *-(

" 7
+1! "<"-  
 ( -

<"-  

* "#
+1  

  ! 
    ! 
"       #
3  
,  
%$&$$
&&'

 

!
  !(
  
  ) " 7 #
%
  

 -, 

 '
$=,'

 2>33

  +  
 '
!
   


   
   

/'
!
 '//0
? -  .  
6- " -*

6-?   -*

? -  @  -*

% "  " 1! 
   * 

'"1! "6- 
:- -** !.

,"  56-
$  5 

  6- 
<"7 -. 
* (#
3  

  
 



'

#'

?
( 6#(*"6;* 1 

-*5 6+-*6 

 .. 0 *.A



  
    &

/0
!
 '00
7 ,
 

  
 


+

 + 
 
$
-#
&
$  

 
- ,

--
 
8  
!''0&'&(9
" 7
#" +  

" + '"" +

+ 7* " 7  
6-$ -5 -

   ** " +  

<  " +  
  " 
+ 
"* " ( ! #