Morgunblaðið - 16.02.2002, Blaðsíða 30

LISTIR
30 LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÆTLI það sé tilviljun að þau leik-
skáld, sem hafa skrifað af mestri
skarpskyggni um siðferðisábyrgð
þess sem stendur hjá þegar illvirki
eru framin, eru svissnesk? Fyrir
nokkrum árum var meistaraverk
Max Frisch, Andorra, sýnt á Herra-
nótt og nú er röðin komin að hinum
Svisslendingnum, Friedrich Dürren-
matt, og meistaraverki hans, Der
Besuch der alten Dame, sem kallast
Milljónamærin snýr aftur í skemmti-
legri þýðingu Gísla Rúnars Jónsson-
ar.
Ung stúlka er hrakin úr heimabæ
sínum eftir að barnsfaðir hennar hef-
ur svarið fyrir faðernið og fengið fé-
laga sína til að segjast hafa sofið hjá
henni líka. Mörgum árum síðar snýr
stúlkan aftur, illa útleikin af lífinu en
ógeðslega rík. Bærinn er á vonarvöl,
hún ein getur bjargað honum og er
reiðubúin til þess með einu skilyrði;
réttlæti, hefnd. Eru bæjarbúar til-
búnir að taka barnsföðurinn af lífi í
skiptum fyrir endurreisn þorpsins?
Hinir sómakæru íbúar Kamrahlíð-
ingar fyllast hneykslun, en á undra-
verðan hátt fara hjól efnahagslífsins
að snúast, og verðmiðinn sem settur
er á samviskuna verður að sama
skapi sanngjarnari.
Eins og allar góðar dæmisögur þá
hefur þessi víða skírskotun, og þó að
helför nasista sé nærtæk sem
kveikja verksins þá leiðir það hug-
ann víða, frá umhverfismálum að
vanda þriðja heimsins og lýðskrumi
og stríðsæsingum skammsýnna
stjórnmálamanna. Milljónamærin
snýr aftur er stórt leikrit.
Sýning Herranætur og Magnúsar
Geirs er firnavel sviðsett. Hinn mikli
fjöldi sem á sviðinu stendur nær að
vera agaður og fullur af kraftmiklu
lífi samtímis og sýningin úir og grúir
af snjöllum lausnum og smáskrítn-
um hugdettum sem krydda hana.
Svo eitt dæmi sé nefnt þá bendi ég
væntanlegum áhorfendum á að horfa
á tærnar á skólameistaranum meðan
hann talar í símann snemma í verk-
inu. Snjöll leikmynd, stemmningsrík
lýsing og skemmtileg tónlist styðja
við sýninguna, þó að sumt af text-
anum drukkni í músík eins og geng-
ur.
Magnús hefur valið sýningunni
nokkuð ýkjukenndan stíl í leik og út-
liti sem fellur að mestu skemmtilega
að efninu og hentar leikhópnum vel.
Þó má velta því fyrir sér hvort ekki
sé verið að fórna nokkru af áhrifa-
mætti verksins á kostnað skemmti-
legheitanna. Eftir því sem ýkjurnar
magnast verður erfiðara að setja sig
í spor bæjarbúa, sem er þó merg-
urinn málsins að áhorfendur geri. Í
lokin var eins og Illugi barnsfaðir
væri staddur í martröð – í barna-
leikriti sem farið hefði af sporinu. Ef
ósköp venjulegir, raunsæir og „góð-
ir“ smáborgarar eins og hann hefðu
komið í stað fábjánanna í gulu skón-
um hefði gæsahúð áhorfenda eflaust
orðið þéttari. En líklega hefði
skemmtigildið rýrnað, og vissulega
skyldi lokamyndin eftir sig allnokkra
gæsahúð. Og útfærsla leiðarinnar
sem valin er tekst allt að því full-
komlega.
Þetta er sýning fyrir allan hópinn
til að vera stoltur af. Mikið mæðir
vissulega á aðalleikurunum, Árna
Agli Örnólfssyni í hlutverki Illuga
elskhuga og Sunnu Maríu Schram
sem túlkar hina einfættu refsinorn
Kamillu Trumpgates (dýrðlegt nafn
hjá Gísla). Þau standa sig vonum
framar, og Sunna fer hreinlega á
kostum í sinni stjörnurullu. Árni á
erfiðara verkefni, að vera venjulegur
maður í martröðinni, en rósemd og
innlifun hans í lokaatriðum verksins
var sterk og sönn. Margir aðrir verð-
skulda að vera nefndir á nafn, of
margir til að hægt sé að byrja á því í
stuttum pistli. Látum nægja að taka
ofan fyrir hinni fornfrægu og síungu
Herranótt, sem leysir hér erfitt
verkefni á framúrskarandi hátt.
Réttlæti á sanngjörnu verði
LEIKLIST
Á Herranótt
Höfundur: Friedrich Dürrenmatt. Þýð-
andi: Gísli Rúnar Jónsson. Leikstjóri:
Magnús Geir Þórðarson. Leikmynd og
búningar: Halla Gunnarsdóttir. Lýsing:
Kári Gíslason. Tónlist: Medectophobia.
Tjarnarbíói miðvikudaginn 13. febrúar
2002.
MILLJÓNAMÆRIN SNÝR AFTUR
Þorgeir Tryggvason
SÝNING á nútímaverkum úr Nor-
ræna vatnslitamyndasafninu verð-
ur opnuð í Norræna húsinu í dag,
laugardag, kl. 15. Katrín Helga
Ágústsdóttir, forsvarsmaður
Akvarell Ísland, opnar sýninguna
og Lena Eriksson frá Norræna
vatnslitamyndasafninu mun segja
nokkur orð um tilurð safnsins.
Í verkum sínum fjalla nítján
norrænir listamenn á ýmsum
aldri um náttúruna, umheim okk-
ar. Efnistök eru skógar, fjöll og
vötn og borgargötur, en einnig
myndir þar sem fengist er við
form og mynstur. Listamemenn-
irnir hafa allir beint sjónum sín-
um út á við að hinum áþreif-
anlega veruleika og reynt að
glöggva sig á þessum heimi með
skilningarvitum sínum. Sumir
reyna að ná því á pappír hvernig
hlutirnir líta út, aðrir reyna að
líkja eftir þeim reglum sem nátt-
úran fylgir við að skapa form,
enn aðrir hlusta og taka upp
hljóð. Árangurinn er margvís-
legur – myndirnar eru margar og
ólíkar. Hér eru innsetningar á
myndböndum sem og stórar og
smáar myndir til að skoða og
skilja.
Sýningin stendur til 24. mars.
Nútíma
vatnslita-
verk í
Norræna
húsinu
Ein myndanna á sýningunni í
Norræna húsinu.
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing frá Öldu Sig-
mundsdóttur þýðanda:
Vegna yfirlýsingar Péturs Más
Ólafssonar í Morgunblaðinu í gær,
óska ég eftir að koma eftirfarandi á
framfæri:
1. Pétur Már segir að mér hafi
verið gert ljóst í upphafi að Ólafur
Jóhann myndi endurvinna textann
að Sniglaveislunni þegar ég hefði
skilað honum af mér. Þetta er
rangt. Mér finnst
hins vegar ekkert
athugavert við það
að texti sé endur-
unninn af höfundi
eftir þýðingu, en ef
til stendur að flytja
eða birta texta op-
inberlega og notaður
er texti eða hluti af
texta þýðanda, ber
að semja við þann
þýðanda áður en sú
ráðstöfun er gerð, sé
þýðandinn ekki bú-
inn að afsala sér sín-
um rétti. Þetta var
ekki gert í mínu til-
felli.
2. Í yfirlýsingunni
kemur fram að ég
hafi „reynt að vekja
athygli fjölmiðla“ á þessu máli.
Staðreyndin er sú að málið bar á
góma í óformlegu samtali sem ég
átti við blaðamann á Morgun-
blaðinu fyrir nokkru, en efni sam-
talsins var allt annað en þetta mál.
Einn af ritstjórum blaðsins hafði
síðar samband við mig og lýsti yfir
áhuga sínum á málinu. Það liðu hins
vegar nokkrar vikur þar til ég
ákvað að tjá mig við Morgunblaðið
opinberlega og var það gert að vel
íhuguðu máli. Ein af meginástæð-
um þess að ég kaus þennan tíma-
punkt, er að Ólafur Jóhann sjálfur
nafngreindi mig sem þýðanda í
frétt hjá DV, þvert á það sem hann
hafði reynt að fá mig til að sam-
þykkja nokkrum dögum fyrr. Mér
misbauð þetta og vildi ég að hin
raunverulega framvinda mála kæmi
fram.
3. Varðandi fullyrðingu Péturs
Más um að ég hafi ekki fallist á að
skrifa undir trúnaðaryfirlýsingu
vegna þess að „[hún] vildi getað
farið með málið í fjölmiðla“, er hið
rétta í málinu að ég tjáði lögmanni
mínum að ég vildi geta notið réttar
míns til tjáningarfrelsis, þar á með-
al átt kost á því að tjá mig við fjöl-
miðla, enda höfðu þeir sýnt málinu
áhuga. Á þeim tímapunkti hafði ég
hins vegar ekki tekið neina ákvörð-
un um slíkt. Ég samþykkti einnig
að fulltrúum Ólafs Jóhanns yrði
gert kunnugt um mína afstöðu.
Skömmu seinna voru mér send
önnur drög að samkomulagi þar
sem ég var meðal
annars beðin um að
þegja um það í sex
mánuði að ég hefði
komið að þýðingu
verksins og var
orðalag samkomu-
lagsins að mínu mati
afar niðrandi.
4. Ég játa hins
vegar fúslega að ég
hafði samband við
bæði DV og Morg-
unblaðið þegar frétt
um meintan ritstuld
Ólafs Jóhanns komst
í hámæli, og fjöl-
miðlar kepptust við
að tjá sig um þær
tvær setningar sem
dregnar voru upp
sem dæmi. Látið var
í veðri vaka að þessar tvær setn-
ingar væru allt og sumt og var al-
menn hneykslan með þann storm í
vatnsglasi sem af hlaust. Stað-
reyndin er hins vegar sú að um-
ræddur kafli er mun lengri og hafði
ég samband við ofangreind dagblöð
til þess að spyrja hvort þau vissu af
þessu, enda blöskraði mér sá blekk-
ingarleikur sem virtist vera í gangi.
Má vera að Pétur Már eigi við það
þegar hann segir að ég hafi reynt
að vekja athygli fjölmiðla á þessu
máli, en það er alveg ljóst að mitt
mál er efnislega óskylt hinu meinta
ritstuldarmáli.
5. Að lokum vil ég taka það fram
að hver sú sem hin lögfræðilega
niðurstaða kann að verða, er sú
framganga sem ég hef orðið vitni
að hjá Ólafi Jóhanni og fulltrúum
hans að mínu mati siðlaus. Ég
fagna því mjög að umræða um rétt-
indi þýðanda skuli vera komin upp
á borðið, því að mitt mál er ekki
einsdæmi.
Alda Sigmundsdóttir
Alda
Sigmundsdóttir
Yfirlýsing frá Öldu
Sigmundsdóttur
FRÖNSK stemmning mun
ráða ríkjum í Salnum á
morgun, þegar Kammerhóp-
ur Salarins leikur. Að vanda
hefst dagskráin kl. 16.30
með tónleikaspjalli, en tón-
leikarnir, sem eru klukku-
stundarlangir, hefjast kl. 17.
Á tónleikunum leika Áshild-
ur Haraldsdóttir flautuleik-
ari og Peter Máté píanóleik-
ari Fantasíu op. 79 eftir
Gabriel Fauré. Þá leika Þór-
unn Ósk Marinósdóttir víólu-
leikari og Miklós Dalmay pí-
anóleikari Sónötu í B-dúr
eftir Vieuxtemps. Þriðja
verkið er þekktur smellur;
forleikurinn að Síðdegi skóg-
arpúkans eftir Claude De-
bussy, fluttur af Áshildi og
Peter, en lokaverkið á efnis-
skránni er Prelúdía, Resetatív og
Varíasjónir op. 3 eftir Maurice Du-
ruflé, sem Áshildur, Þórunn og Mikl-
ós leika. Það er Þorkell Sigurbjörns-
son sem verður með
tónleikaspjallið og hann ætl-
ar að segja frá tónskáldun-
um. „Ég ætla segja lítillega
frá mönnum og málefnum,
höfundum og verkum. Þetta
er ekki eins og kennslu-
stund, og engar ítarlegar
greinargerðir og ég held að
fólk hafi haft gaman af því að
kynnst aðeins á þennan hátt
þeim tónskáldum sem það er
að fara að hlusta á. Það er
merkilegt að ég held að þetta
sé í fyrsta skipti sem sónatan
eftir Vieuxtemps heyrist hér
á landi. Þórunn er búin að
tala við marga víóluleikara,
og það er alls staðar sama
sagan, það þekkir þetta eng-
inn, en þetta er meiriháttar
tónsmíð.“ Tónleikunum lýk-
ur með veitingahúsakynningu en að
þessu sinni verður boðið upp á mat frá
veitingahúsinu Við Tjörnina. Rúnar
Marvinsson reiðir fram.
Morgunblaðið/Ásdís
Peter Máté, Miklos Dalmay og Þórunn Ósk Marinósdóttir.
Púki á sunnu-
dagssíðdegi
Þorkell
Sigurbjörnsson
Áshildur
Haraldsdóttir
LJÓSMYNDARARNIR Bjarki
Reyr Ásmundsson og Arsineh
Houspian frá Ástralíu opna sýn-
ingu í Straumi, í dag, laugardag,
kl. 15. Á sýningunni eru svart-
hvítar myndir sem teknar voru á
ferð þeirra um landið á síðasta ári.
Bjarki hefur fjallað um manninn
og umhverfi hans í myndum sínum
og hann heldur áfram á þeirri
braut.
Bjarki lærði ljósmyndun í
Photography Studies College í
Melbourne, Ástralíu þar sem hann
sérhæfði sig í heimilda- og frétta-
ljósmyndun og svokallaðri Fine
Art ljósmyndun. Hann lauk námi
árið 2000 og hlaut verðlaun við út-
skrift fyrir góðan námsárangur.
Arsineh hefur hingað til beint
auga sínu sem heimildaljósmynd-
ari að Ástralíu, en nú beinir hún
sjónum sínum að Íslandi. Hún lauk
námi árið 2000 frá Photography
Studies College í Melbourne og
hlaut verðlaun við útskrift fyrir
bestu möppu í frétta- og heimilda-
ljósmyndun.
Sýningin stendur til 3. mars og
verður í lok sýningarinnar dregið í
happdrætti þar sem vinningshaf-
inn fær mynd að eigin vali. Sýn-
ingin er opin fimmtudaga til
sunnudaga kl. 11-19.
Umhverfi manns
á ljósmynd
AÐALFUNDUR Wagner-félags-
ins verður í Norræna húsinu á
morgun, sunnudag, kl. 14. Í kjölfar
fundarins, þ.e. kl. 15, flytur sagn-
fræðingurinn Viðar Pálsson erindi
er hann nefnir Wagner og nasism-
inn – fortíðardraugurinn í Bay-
reuth.
Viðar hefur nýverið lokið B.A.-
námi í sagnfræði frá Háskóla Ís-
lands og hyggur á framhaldsnám
erlendis.
Fyrirlestrinum er ætlað að veita
yfirlit yfir pólitíska fortíð Wagner-
ættarinnar fram til loka síðari
heimsstyrjaldar og gera grein fyrir
þeim fortíðarvanda sem ættin, og
Þjóðverjar, glíma við.
Fyrirlestur um Wagn-
er og nasismann