Morgunblaðið - 17.02.2002, Blaðsíða 26

LISTASAFN Kópavogs – Gerðar-
safn er í senn miðstöð lista í Kópa-
vogsbæ og safn reist um stóran hluta
listaverka Gerðar Helgadóttur mynd-
höggvara, sem Kópavogsbær hlaut að
gjöf árið 1977, tveimur árum eftir að
listkonan féll frá. Síðan Gerðarsafn
hóf starfsemi árið 1994 hefur það
reglulega staðið fyrir sýningum á
verkum eftir Gerði Helgadóttur og
hefur nú tekið til sölu í safninu minja-
gripi tengda verkum listakonunnar,
unna í sérstöku hönnunarverkefni á
vegum safnsins.
Hönnunarverkefnið hefur verið
tæp tvö ár í þróun og segist Guðbjörg
Kristjánsdóttir, forstöðumaður safn-
ins, sérlega ánægð með útkomuna, en
safnið hóf sölu á minjagripunum síð-
astliðið haust. „Eftir því sem næst
verður komist er þetta í fyrsta skipti
sem safn á Íslandi lætur hanna minja-
gripi sem tengjast verkunum sem þar
er að finna, en þetta er algengt víða á
söfnum erlendis. Hugmyndin á bak
við slíkt verkefni er í senn að halda
uppi minningu listamannanna og afla
tekna fyrir safnið um leið og efnt er til
nýsköpunar í sjálfri hönnun minja-
gripanna,“ segir Guðbjörg.
Fengnir voru sex íslenskir hönn-
uðir á ýmsum sviðum nytjalistar til
þess að hanna gripi sem unnir eru út
frá formum eða litum er minna á verk
Gerðar um leið og þeir bera hand-
bragð eða stíl hönnuðanna. „Dæmi
um þá gripi sem fást í búðinni eru stíl-
hreinar töskur og bolir í ólíkum
stærðum, treflar og slæður með
þrykktum mynstrum eftir Ingiríði
Óðinsdóttur, skartgripir eftir Þor-
berg Halldórsson gullsmið og skálar
og sandblásin glös eftir Kristínu
Garðarsdóttur. Þá hefur Ólöf Birna
Garðarsdóttir unnið skemmtilegar
minnisbækur og kort þar sem unnið
er með klippimyndir listakonunnar.
Minjagripina má skoða í anddyri
safnsins þar sem komið hefur verið
upp nokkurs konar safnbúð. Þeir hafa
vakið talsverða athygli og hafa allt frá
erlendum ferðamönnum til íslenskra
safngesta sýnt gripunum og nýjung-
inni sem þeim fylgir mikinn áhuga,“
segir Guðbjörg.
Listaverk út af fyrir sig
Hönnuðurnir sex sem komu að
verkefninu eru Ingiríður Óðinsdóttir
textíllistakona, Kristín Sigfríður
Garðarsdóttir leirlistakona, Ólöf
Birna Garðarsdóttir grafískur hönn-
uður, Tinna Gunnarsdóttir iðnhönn-
uður, Þorbergur Halldórsson gull-
smiður og Kristín Ísleifsdóttir
leirlistakona, en sú síðastnefnda hef-
ur haft umsjón með verkefninu í
heild. „Hugmyndin kom upphaflega
upp í tengslum við hönnunarverkefni
sem Kristín Ísleifsdóttir vann fyrir
safnið, en þar hannaði hún kerta-
stjaka út frá verkum Gerðar,“ segir
Guðbjörg og gefur Kristínu Ísleifs-
dóttur orðið. „Við sáum strax hversu
miklir möguleikar voru á því að vinna
með verk Gerðar á þennan hátt og
ákváðum því að efna til verkefnis um
gerð minjagripa fyrir safnið. Við leit-
uðum til hönnuða af ólíkum sérsvið-
um til að fá breidd í útfærslu minja-
gripanna.“
Við upphaf verkefnisins skoðuðu
átta valdir hönnuðurnir verk sem
Guðbjörg og Kristín höfðu valið úr
safni Gerðar Helgadóttur, og voru
þar lögð fram verk frá ólíkum tímum
ferils listakon-
unnar, auk vinnu-
teikninga og ann-
ars efnis. Út frá
verkunum unnu hönn-
uðirnir tillögur að minjagrip-
um og voru nokkrar tillagnanna
valdar til þessarar fyrstu umferðar
framleiðslunnar. „Við leggjum
áherslu á bjóða upp á vandaða og sér-
stæða gripi, sem unnir eru með vísun
til verka Gerðar Helgadóttur en
standa um leið sem listaverk út af fyr-
ir sig,“ segir Guðbjörg. „Þó er að
finna allt frá töskum og bolum sem
framleidd eru í talsverðu magni og
glösum Kristínar Garðarsdóttur sem
unnin eru með hagkvæmni í verði í
huga, til dýrari gripa á borð við skart-
gripi Þorbergs og silfurskeiðar Tinnu
Gunnarsdóttur.“
Uppspretta nýrrar sköpunar
Kristín Ísleifsdóttir segir áhuga-
vert hvernig hönnuðirnir unnu úr
verkum Gerðar Helgadóttur með
mismunandi hætti. „Unnið er ýmist
með verk í heild eða form þeirra að
einhverjum hluta. Þá er sótt í liti og
áferð verka, sem var nokkuð breyti-
legt eftir skeiðum í ferli Gerðar. Í
öskjunum sem ég hannaði vísa ég t.d.
í áferð steinskúlptúra Gerðar sem
hún vann með á síðari hluta ferils
síns. Það er athyglisvert hvernig vís-
un í geómetríska tímabilið í listferli
Gerðar birtist í þremur ólíkum grip-
um, þ.e. í silkiþrykki Ingiríðar á slæð-
ur, í minnisbókunum og í einföldu
mynstri bolanna. Gegnumgangandi
þema í útfærslu hönnuðanna er síðan
„augað alsjáandi“, minni úr forn-
egypskri list, sem Gerður notaði mik-
ið í verk sín eftir að hún ferðaðist til
Egyptalands. Gripirnir bera jafn-
framt misjafnlega mikið handbragð
hönnuðanna. T.d. er Kristín Garðars-
dóttir með skálar sem tengjast mjög
því sem hún hefur verið að gera í leir-
listinni, um leið og hún vísar í augað
alsjáandi.“
Guðbjörg bendir að lokum á að
hönnunarverkefnið verði þróað áfram
í framtíðinni, og nýjar útfærslur
minjagripa framleiddar, eftir því sem
fjárhagslegt svigrúm safnsins leyfi.
„Við lögðum mikla vinnu í undirbún-
ing verkefnisins, enda komu fram
margar mjög skemmtilegar hug-
myndir á vinnslustiginu, sem við höf-
um í hyggju að útfæra síðar. Við völd-
um úr þessum hugmyndum með það
að leiðarljósi að minjagripirnir hefðu
einhvers konar heildarsvip og má
segja að hér hafi verið lagðar grunn-
línurnar. Margar af hinum „djarfari“
tillögum hönnuðanna ákváðum við að
eiga til góða og getum bætt þeim í
safnið í framtíðinni ef allt gengur að
óskum.“
Sérhannaðir minja-
gripir í Gerðarsafni
Á vegum Listasafns Kópavogs hafa sex
hönnuðir unnið minjagripi út frá verkum
Gerðar Helgadóttur myndhöggvara. Heiða
Jóhannsdóttir skoðaði gripina og fræddist
um tilurð hönnunarverkefnisins. Morgunblaðið/Ásdís
Kristín Ísleifsdóttir leirlistakona og Guðbjörg Kristjánsdótt-
ir forstöðumaður handleika trefil eftir Ingiríði Óskarsdótt-
ur, úr safni sérhannaðra minjagripa sem Gerðarsafn býð-
ur nú upp á.
Þessar kortabækur eru unnar í
anda geómetrískra klippimynda
Gerðar Helgadóttur.
heida@mbl.is
Stílhreinar töskur og bolir eru
meðal þeirra gripa sem fram-
leiddir voru á vegum hönnunar-
verkefnis Gerðarsafns.
LISTIR
26 SUNNUDAGUR 17. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
meistar inn. is
ÁBYRGÐ ÁREIÐANLEIKI
sýningu í kringum hina fé-
lagslegu- og sálrænu reynslu er
fylgir misnotkun á áfengi. Sig-
urður Örlygsson málari fór til
Kaupmannahafnar við opnun sýn-
ingarinnar og segir hann við-
brögð almennings hafa verið sér-
staklega mikil. „Aðsókn á
sýninguna hefur verið gríðarlega
mikil og hafa fjölmiðlar gert
henni góð skil. Það var allt stapp-
fullt um opnunarhelgina og þegar
ég kom til að skoða sýninguna á
mánudegi, sem er venjulega mjög
daufur dagur hvað aðsókn á
myndlistarsýningar varðar, var
fjöldi manns kominn til að skoða.“
Sigurður segir það greinilegt
að fólki finnst hugmyndin að baki
sýningunni vera forvitnileg, enda
fáist þar innsýn í ákveðið fé-
lagslegt vandamál út frá öðru
sjónarhorni en menn eigi að venj-
ast. „Þetta er því ekki myndlist-
arsýning í hefðbundnum skilningi,
þar sem henni er ætlað að veita
innsýn í ákveðna reynslu, og voru
verkin fyrst og fremst valin í sam-
ræmi við þemað,“ segir Sigurður
Örlygsson. „Sýningin er byggð
upp sem eins konar hringferli í
gegnum myrkviði áfengisfíknar,
allt frá ánetjun til lausnar. Með
því að sækja til verka frá ólíkum
tímabilum og eftir ólíka lista-
SÝNINGIN „Ásjónur Alkóhóls
konungs“ (Kong Alkohols ansig-
ter) sem stendur yfir í Sívalaturn-
inum í Kaupmannahöfn um þessar
mundir hefur vakið mikla athygli-
.Þar eru sýnd málverk og ljós-
myndir eftir 75 norræna lista-
menn er tjá ólíkar
birtingarmyndir áfengismisnokt-
unar. Sex íslenskir myndlist-
armenn eiga verk á sýningunni,
þ.e. þau Eyjólfur Einarsson,
Gunnar Örn, Magnús Kjartansson,
Nanna Bisp Büchert, Sigurður Ör-
lygsson og Tryggvi Ólafsson.
Það er danska listafélagið In
Art sem efnir til þessarar óvenju-
legu myndlistarsýningar. Sýning-
arstjóri er ritstjórinn Åge Büch-
ert sem átti jafnframt
hugmyndina að því að byggja upp
menn, og tengja þau textabrotum
úr ýmsum áttum, leggur sýning-
arstjórinn áherslu á að um sé að
ræða ferli sem margir hafi gengið
í gegnum og reynt að tjá sig um á
ólíkan hátt,“ segir hann.
Sigurður bætir því við að
einkar áhugavert hafi verið fyrir
sig að taka þátt í þessu sérstæða
verkefni, þar sem hann hafi und-
anfarin ár glímt við reynslu af al-
kólisma í málverkum sínum. „Ég
er ef til vill ekki farinn að verða
fyllilega meðvitaður um þetta við-
fangsefni í myndum mínum fyrr
en nýlega, en í á annan áratug hef
ég tekist á við reynslu af því að
alast upp á alkóhólísku heimili og
glíma síðan sjálfur við þennan
vanda. Mörg verkanna á sýning-
unni höfðu jafnframt sterk áhrif á
mig, ekki síst vegna þess að þau
lýsa reynslu sem margir sem hafa
kynni af áfengisvandanum
þekkja. Um leið felur sýningin í
sér ákveðna von um bata, og að
hægt sé að sigrast á vandanum.
Einn elsti málarinn sem á verk á
sýningunni, Daninn Sven Ritter,
er ef til vill sterkasta dæmið um
það. Hann var kominn á áttræð-
isaldur þegar hann hætti að
drekka með hjálp góðrar konu og
sneri sér að málaralist. Síðan hef-
ur hann átt mörg góð ár, en hann
er kominn vel á níræðisaldur.
Þetta sýnir að það er aldrei of
seint að bæta sig,“ segir Sigurður.
Sýningin „Ásjónur Alkóhóls
konungs“ í Sívalaturni í Kaup-
mannahöfn mun standa til 28.
febrúar.
Sýning um
alkóhólisma
vekur athygli
Gestir skoða sýninguna „Ásjónur Alkóhóls konungs“ í Sívalaturni í Kaupmannahöfn. Til hægri má m.a. sjá mál-
verk Sigurðar Örlygssonar, „Morgunsár í Laugardalnum“.