Morgunblaðið - 17.02.2002, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. FEBRÚAR 2002 47
Staður Nafn Sími 1 Sími 2
Akranes Jón Helgason 431 1347 431 1542
Akureyri Skrifstofa Morgunblaðsins 461 1600
Bakkafjörður Stefnir Elíasson 473 1672
Bifröst Bára Rúnarsdóttir 435 0054
Bíldudalur Pálmi Þór Gíslason 456 2243
Blönduós Gerður Hallgrímsdóttir 452 4355 868 5024
Bolungarvík Nikólína Þorvaldsdóttir 456 7441 867 2965
Borgarnes Þorsteinn Viggósson 437 1474 898 1474
Breiðdalsvík Skúli Hannesson 475 6669 894 2669
Búðardalur Agnar Sæberg Sverrisson 434 1381
Dalvík Halldór Reimarsson 466 1039 862 1039
Djúpivogur Sara Dís Tumadóttir 478 8161
Egilsstaðir Páll Pétursson 471 1348 471 1350
Eskifjörður Björg Sigurðardóttir 476 1366 868 0123
Eyrarbakki R. Brynja Sverrisdóttir 483 1513 699 1315
Fáskrúðsfjörður Jóhanna Sjöfn Eiríksdóttir 475 1260/853 9437/475 1370
Flateyri Hjördís Guðjónsdóttir 456 7885
Garður Álfhildur Sigurjónsdóttir 422 7310 699 2989
Grenivík Ólína H. Friðbjarnardóttir 463 3131
Grindavík Kolbrún Einarsdóttir 426 8204 426 8608
Grímsey Unnur Ingólfsdóttir 467 3149
Grundarfjörður Bjarni Jónasson 438 6858/854 9758/894 9758
Hella Brynja Garðarsdóttir 487 5022 892 1522
Hellissandur Sigurlaug G.Guðmundsdóttir 436 6752 855 2952
Hnífsdalur Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Hofsós Jóhannes V. Jóhannesson 453 7343
Hólmavík Jón Ragnar Gunnarsson 451 3333
Hrísey Siguróli Teitsson 466 1823
Húsavík Bergþóra Ásmundsdóttir 464 1086 893 2683
Hvammstangi Stella Steingrímsdóttir 892 3392 894 8469
Hveragerði Imma ehf. 483 4421 862 7525
Hvolsvöllur Helgi Ingvarsson 487 8172/893 1711/853 1711
Höfn Ólafía Þóra Bragadóttir 478 1786 896 1786
Innri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 862 3281
Ísafjörður Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Keflavík Elínborg Þorsteinsdóttir 421 3463 896 3463
Kirkjubæjarkl. Birgir Jónsson 487 4624 854 8024
Kjalarnes Haukur Antonsson 566 8372 895 7818
Kópasker Hrönn Guðmundsdóttir 465 2112
Laugarás Reynir Arnar Ingólfsson 486 8913
Laugarvatn Berglind Pálmadóttir 486 1129 865 3679
Neskaupstaður Sólveig Einarsdóttir 477 1962 848 2173
Ólafsfjörður Árni Björnsson 866 7958 466 2575
Ólafsvík Laufey Kristmundsdóttir 436 1305
Patreksfjörður Björg Bjarnadóttir 456 1230
Raufarhöfn Alda Guðmundsdóttir 465 1344
Reyðarfjörður Guðmundur Fr. Þorsteinsson 474 1488/892 0488/866 9574
Reykholt Bisk. Guðmundur Rúnar Arneson 486 8797
Reykhólar. Ingvar Samúelsson 434 7783
Reykjahlíð Mýv. Pétur Freyr Jónsson 464 4123
Sandgerði Sigurbjörg Eiríksdóttir 423 7674 895 7674
Sauðárkrókur Ólöf Jósepsdóttir 453 5888/854 7488/865 5038
Selfoss Jóhann Þorvaldsson 482 3375 899 1700
Seyðisfjörður Margrét Vera Knútsdóttir 472 1136 863 1136
Siglufjörður Sigurbjörg Gunnólfsdóttir 467 1286 467 2067
Skagaströnd Þórey og Sigurbjörn 452 2879 868 2815
Stokkseyri Halldór Ásgeirsson 867 4089
Stykkishólmur Erla Lárusdóttir 438 1410 690 2141
Stöðvarfjörður Sunna Karen Jónsdóttir 475 8864
Suðureyri Tinna Sigurðardóttir 456 6244
Súðavík Ingibjörg Ólafsdóttir 4564936
Tálknafjörður Sveinbjörg Erla Ólafsdóttir 456 2676
Vestmannaeyjar Jakobína Guðlaugsdóttir 481 1518 897 1131
Vík í Mýrdal Hulda Finnsdóttir 487 1337 869 7627
Vogar Hrönn Kristbjörnsdóttir 424 6535 557 5750
Vopnafjörður Svanborg Víglundsdóttir 473 1289 473 1135
Ytri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 868 3281
Þingeyri Sigríður Þórdís Ástvaldsdóttir 456 8233 456 8433
Þorlákshöfn Ragnheiður Hannesdóttir 483 3945 483 3627
Þórshöfn Ragnheiður Valtýsdóttir 468 1249
Dreifing Morgunblaðsins
Hér eru upplýsingar um þá sem dreifa blaðinu á landsbyggðinni
Frá örófi alda hefur umtalum náungann, bæði illtog gott, verið fylgifiskurmannkynsins. Nærtækheimild – og þó vafalaust
ekki sú elsta, þótt hún bendi nokk-
ur þúsund ár aftur í tímann – er
Gamla testamentið. Þar er víða að
finna skírskotun til hinnar dekkri
myndar þessarar áráttu, að koma
af stað vafasömum orðrómi í þeim
tilgangi einum að meiða einhvern.
Hina allra þekktustu tilvitnun, í
þessu sambandi, er að finna í 2.
Mósebók, 20:16, en þar segir, að
maður skuli ekki bera ljúgvitni
gegn náunga sínum. Og fleiri staði
er líka að finna þar um kring, að
vísu ekki eins þekkta, er gefur
ákveðna vísbendingu um hvernig
á slík mál var litið. Í 2. Mósebók,
23:1 segir t.d., að maður skuli ekki
fara með lygikvittu, og þar litlu
síðar (23:7) eru menn beðnir um
að forðast lygimál. Og reyndar er
sama hvar borið er niður þarna,
áfram ber málið á góma, hvað eftir
annað, í hinum ýmsu ritum; ekki
síst í Orðskviðunum.
Margt hefur líka varðveist frá
heimspekingunum grísku, eins og
t.d. Platóni (um 427–347 f. Kr.), er
á að hafa sagt, að þegar einhverjir
tali illa um þig, skulirðu lifa eins
og enginn trúi þeim. Og eftir
Rómverjanum Marcus Tullius
Cicero (106–43 f. Kr.) er haft, að
ekkert fljúgi hraðar en slúðrið.
Í Nýja testamentinu er það
sama upp á teningnum; þar er
rógberinn fordæmdur af mikilli
hörku. Í 3. kafla Jakobsbréfs segir
t.d.: „Tungan er... eldur... Hún
flekkar allan líkamann og kveikir í
hjóli tilverunnar, en er sjálf tendr-
uð af helvíti. Allar tegundir dýra
og fugla, skriðkvikindi og sjáv-
ardýr má temja og hafa mennirnir
tamið, en tunguna getur enginn
maður tamið, þessa óhemju, sem
er full af banvænu eitri.“
Og svo er þetta efni í um-
ræðunni á öllum tímum eftir það,
m.a. í fornbókmenntum Íslend-
inga, og síðan hinum nýrri (sbr.
Gróu á Leiti). Og allar eiga þær
tilvitnanir það sameiginlegt, að
benda á – með einum eða öðrum
hætti – ljótleika eða skaðsemi
þess, að fikta við slíkt óábyrgt og
óstaðfest hjal. Mottóið er: Varúð.
Já, tungan getur verið mönnum
erfið. Jón biskup Vídalín (1666–
1720), sjálfur meistari orðlist-
arinnar, vandar henni ekki kveðj-
urnar í ritinu Sex prédikanir útaf
Píningar Historíu Drottins vors
Jesú Christí. Þar segir hann:
„Hvör hæðir og spottar, nema
túngan? Hvaraf kémur rógur og
bakmælgi, nema af túngunni?
Hvaðan útfljóta guðlastanir, nema
af túngunni? Með hvörju ljúga
menn lýtum og skömmum uppá
náúngann, utan með túngunni?
Hvar búa skammarlegar orðræð-
ur og fíblsligt hjal, nema á túng-
unni?“ Og hann segir líka: „Eitt
vont orð grefur meira um sig í
hjartanu, en flísin í holdinu.“
Fleiri þekkt ummæli, úr heimi
öllum – enda er þetta jú sam-
mannlegt - lúta að þessu. Bulwer-
Lytton, enskur stjórnvitringur og
ljóðsláld, sem uppi var á árunum
1831–1891, segir t.d.: „Galdur
málsins er öllum öðrum töfrum
hættulegri.“ Og þýski rithöfund-
urinn Max Tau (1897–1976) segir:
„Orð geta brennt heitar en eldur.“
Nathaniel Hawthorne (1804–
1864), bandarískur rithöfundur, er
varfærnari: „Orð – jafn saklaus og
hjálparvana sem þau eru, þar sem
þau standa í orðabókinni, hve
áhrifarík til góðs og ills verða þau
ekki í höndum þess sem veit
hvernig á að tengja þau saman.“
Það má nefnilega ekki gleymast,
að orðin eru ekki alltaf vond, held-
ur geta þau á stundum verið bjart-
ari en sólin. „Eitt gott orð yljar
þrjá vetrarmánuði,“ er haft eftir
ónefndum indverskum spekingi.
Og landi hans, Mahatma Gandhi
(1869–1948), ritar á einum stað:
„Vinsamleg orð, sögð í dag, geta
borið ávöxt á morgun.“
Umfram allt skyldum við muna
rússneska spakmælið: „Orð er
eins og fugl. Fljúgi það af vörum
manns er ekki auðvelt að ná því
aftur.“ Og ekki sakar að minnast
þess endrum og sinnum, að ein-
hverra hluta vegna erum við gerð
út með tvö eyru og jafnmörg augu,
en bara einn munn og tungu.
Eins og nefnt var í inngangi,
hefur kjaftasagan – bæði ill og góð
– lifað með þjóðum heimsins allt
frá því maðurinn lærði að tala. Og
þrátt fyrir harðan dóm oft á tíð-
um, og þetta langa ævi, tórir hún
enn, og reyndar meira en það,
virðist hvergi bera þess merki að
hafa látið á sjá, eftir hið langa
skrið, göngu, hlaup og flug um
mannanna eyru og varir, heldur
fer um, ef sá er gállinn á henni,
eins og eldur í sinu, og nær til enn
fleiri en áður, vegna nútíma tækni.
Um lífskraft hennar má best
dæma af velgengni slúðurblaða í
dag. Og lesendur kaupa, vel að
merkja, og hafa gaman af.
Orð svissneska guðfræðingsins
Johanns Caspar Lavater (1741–
1801) virðast því ekki hafa náð
augum margra, en hann mun ein-
hverju sinni hafa ritað þetta:
„Segðu ekki neitt ljótt um
náunga þinn, einkum og sér í lagi
ef þú ekki ert viss um hið sanna í
málinu. En reyndist það nú vera
svo, og búirðu yfir vitneskju um
það, skaltu fyrst af öllu spyrja þig:
Hvers vegna ætti ég að segja
það?“
Mig langar svo að enda þessa
hugleiðingu á ljóðabroti, sem ég
þýddi úr ensku fyrir tveimur ára-
tugum eða svo:
Eitt biturt orð í bræði sagt
fær brotið mann og eyðilagt,
og kjöftugt orð og kærulaust
í kala eftir skilið traust.
En lítið orð í mildi mælt,
fær manninn reist og stutt og leitt,
af kærleik þrungið, heilt og heitt.
Í nærveru sálar
„Aðgát skal höfð í nærveru sálar,“ kvað Einar
Benediktsson fyrir margt löngu. Sigurður
Ægisson veltir fyrir sér tungunni og ávöxtum
hennar, sem bæði geta verið ljótir og sætir.
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
En flísalögnin tengist einmittmálefni sem ég hef verið að
hugsa stundum um að undanförnu.
Ég hef verið að velta fyrir mér
umbun í samfélagslegu samhengi.
Vitaskuld fékk flísalagninga-
maðurinn greitt
umsamið kaup og
skundaði síðan
burt í næsta verk-
efni. Ég stóð eftir
í hinu nýflísalagða
baðherbergi og
hugsaði með mér.
„Þetta er svo fínt
að hann ætti skilið
að ég skrifaði um verk hans.“
Ef flísalagningamaðurinn hefði
skrifað bók hefði ég getað gefið
henni umsögn í blöðunum en af því
að um var að ræða flísalögn voru
skrif á skjön við það sem hefðir
eru fyrir í samfélaginu. Enginn
„tekur út“ slík verk. Og ábyggi-
lega þætti það í meira lagi furðu-
legt ef maður tæki upp á að birta í
t.d. Morgunblaðinu dóm um flísa-
lögn, jafnvel þótt harla góð sé. Þó
væri lafhægt fyrir góðan fagmann
að skrifa lærða pistla um einkar
vel unnin verk á þeim vettvangi.
Einhverra hluta vegna er það
bara sumt sem þykir eðlilegt að
birta dóma um í fjölmiðlum. Þá
dóma skrifar fólk eða segir fram í
afar hátíðlegum stellingum. Ef
maður tæki upp á að birta dóma af
því tagi um t.d. vel klippt tré, fal-
lega þveginn þvott o.s.frv. þætti
maður laglega bilaður – í það
minnsta mjög skrítinn, og gilti þá
einu þótt öllum væri viðkomandi
verk vel sýnilegt og það afar vel
unnið.
Sem sagt – fyrir flísalagnir fá
menn borgaða peninga sem umb-
un, fyrir sögur, leiksýningar, tón-
leika og fleira af því tagi eru birtir
opinberir dómar. Víst er ágætt að
fá refjalaust greitt sitt kaup fyrir
verk eins og flísalögn, en þó mætti
alveg lofa opinberlega það sem vel
væri gert á þeim vettvangi. Og víst
er líka ágætt að fá dóma um verk
sín í fjölmiðlum eins og listamenn
fá. Hitt er annað mál að enginn
verður hökufeitur af orðum einum
saman, a.m.k. ekki í byrjun ferils.
Ég hef vissar grunsemdir um að
þær hefðir að birta dóma um viss
verk séu til komnar af því að það
er ódýr aðferð til að umbuna fólki.
Kannski mætti blanda meira sam-
an þessum tveimur aðferðum til
umbunar. Birta dóma um vel leyst
verkefni í fleiri starfsgreinum og
borga hinum betur í peningum
sem nú fá umbun að mestu í orð-
um einum. Ekkert er eilíft í þess-
um heimi – heldur ekki óskrifaðar
hefðir í einu samfélagi. Þær breyt-
ast ýmist hægt eða hratt. Það sem
þarf til að breyta þeim er að skoða
þær vel í návígi – forsendur
þeirra, gagnsemi og framtíðar-
möguleika.
ÞJÓÐLÍFSÞANKAR / Eru umbunarhefðir óbreytanlegar?
Umbun erfiðis
Í SUMAR sem leið lét ég flísaleggja hjá mér baðherbergi. Ég fékk góðan
flísalagningarmann til verksins og var vel ánægð með árangurinn. Vafalaust
munu ýmsir sem lesa þetta segja við sjálfa sig: „Og hvað með það þótt eitt
baðherbergi sé flísalagt? Það er nú varla í frásögur færandi!“
eftir Guðrúnu
Guðlaugsdóttur
Á FÉLAGSFUNDI vinstrigrænna
í Kópavogi sem haldinn var nýlega
var kosin ný stjórn.
Stjórnina skipa: Hafsteinn
Hjartarson formaður, Sigurrós M.
Sigurjónsdóttir varaformaður, Sig-
mar Þormar gjaldkeri, Einar
Ólafsson ritari og Þórir Stein-
grímsson meðstjórnandi. Var-
astjórn skipa: Kolbrún Valvesdótt-
ir og Þorleifur Friðriksson, segir í
fréttatilkynningu.
Ný stjórn VG
í Kópavogi
HAFSTEINN Karlsson, sem gefur
kost á sér í prófkjöri Samfylkingar-
innar í Kópavogi 23. febrúar, hefur
opnað heimasíðu þar sem hann
kynnir sjálfan sig og hugmyndir sín-
ar. Einnig geta gestir fengið að
skrifa pistla á heimasíðuna. Slóðin er
http://hafsteinn.ismennt.is, sam-
kvæmt því sem fram kemur í frétta-
tilkynningu.
Frambjóðandi
opnar
heimasíðu
VÍSINDAMAÐUR frá Suður-Kór-
eu, dr. Si-Kwan Kim, prófessor,
kemur hingað til lands föstudaginn
15. febrúar nk. Dr. Kim er sérfræð-
ingur í notkun náttúrulegra efna við
lyfjagerð og til lækninga. Hann mun
flytja fyrirlestur á vegum fræðslu-
nefndar Lyfjafræðingafélags Ís-
lands og hjá Heilsustofnun NLFÍ.
„Dr. Kim dvelst í Heilsustofnun
NLFÍ í Hveragerði í nokkra daga og
er fyrirlestur hans í stofnuninni nk.
mánudag kl. 17 og verður hann opinn
öllu áhugafólki um austrænar lækn-
ingar og jafnframt starfsfólki heil-
brigðisstofnana. Þess má geta, að dr.
Kim er svo kunnur fyrir rannsóknir
sínar, að fréttamenn frá norrænum
fjölmiðlum koma hingað til lands til
að ræða við hann. Von er á a.m.k.
fjórum blaðamönnum frá Danmörku
og Noregi,“ segir í fréttatilkynningu.
Fyrirlestur
um nátt-
úrulega
lyfjagerð
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
HUGVEKJA