Morgunblaðið - 31.03.2002, Blaðsíða 16

Í BÓKINNI Saga daganna segirÁrni Björnsson að fréttaaukiRíkisútvarpsins um Vana-dísina sé fyrsta þekkta apríl-gabb íslensks fjölmiðils. Þetta
er ekki alls kostar rétt. Þegar frétta-
aukanum var útvarpað 1. apríl 1957
höfðu íslensk dagblöð hrekkt lesend-
ur sína nokkrum sinnum með þessum
hætti og er fyrsta hrekkinn að finna í
Morgunblaðinu 1953.
Akranesflugvél
Á baksíðu Morgunblaðsins 1. apríl
1953 er mynd af fjögurra hreyfla far-
þega- og flutningavél af nýjustu gerð
sem var á sveimi yfir Reykjavík þenn-
an morgun. „Hefur komið til mála að
flugvél þessarar tegundar verði feng-
in til þess að halda uppi samgöngum
milli Reykjavíkur og Akraness.“
Daginn eftir segir að starfsmenn
blaðsins hafi tekið upp „þá nýlundu að
þessu sinni að birta aprílgabb í Morg-
unblaðinu í gær“. Viðurkennt er að
birt hafi verið samsett mynd af stræt-
isvagni og flugvél. Nokkrum dögum
síðar segir Víkverji að aprílgabbið
hafi tekist ágætlega. Hringt hafi verið
og spurt hvenær vélin tæki upp áætl-
unarferðir og að komið hafi „lyftingur
í Akurnesinga við tilhugsunina um að
þeir fengju ef til vill að njóta þessa
kostulega farartækis og komast til
Reykjavíkur á fáeinum mínútum“.
Ekki er útilokað að hugmyndin að
þessari frétt sé sótt í frétt Tímans ári
áður af aprílgabbi þýskra fjölmiðla
þar sem íslenskir knattspyrnumenn
komu til meginlandsins með fljúgandi
strætisvagni.
Tyrone Power á ný
„Óvæntur gestur kom til Reykja-
víkur í gærdag,“ segir Morgunblaðið
1. apríl 1954. Það var kvikmyndaleik-
arinn Tyrone Power, sem var á leið
frá Bandaríkjunum til Írlands þegar
smávegis vélarbilun varð og vélin
lenti á Keflavíkurflugvelli. Gert var
ráð fyrir að hann héldi ferðinni áfram
þennan dag. Með fylgir mynd af leik-
aranum þegar hann var að koma úr
síðdegiskaffi í Sjálfstæðishúsinu.
Í blaðinu daginn eftir segir að „1.
apríl-mynd“ blaðsins hafi vakið at-
hygli, sérstaklega yngri kynslóðar-
innar. Margir spurðu hvort leikarinn
væri farinn aftur af landi brott.
Myndin sem birt var af Tyrone
Power 1954 var sama mynd og tekin
var þegar hann kom til landsins tæp-
um sjö árum áður. Þá gisti hann eina
nótt á Hótel Borg og forvitni vegfar-
enda var svo mikil að lögreglan varð
að loka Pósthússtræti um tíma. Tyr-
one var þá á ferð vestur um haf, en
ekki austur, eins og í aprílgabbinu.
Diskurinn og dagsláttan
„Fljúgandi diskur lenti á Mýrdals-
sandi um hádegi í gærdag,“ segir í
frétt á baksíðu Tímans 1. apríl 1954.
Mikill dynur var af ferð disksins er
hann sveif inn yfir sandinn og lenti
þar. Fimm mínútum síðar hóf hann
sig til flugs á ný og hvarf upp í skýin.
Þegar menn komu á staðinn þar sem
diskurinn hafði lent sást djúp dæld.
„Greinargóðir menn telja að dældin,
sem diskurinn skildi eftir sig nemi allt
að því dagsláttu í ummál,“ segir Tím-
inn. Framhald baksíðufréttarinnar er
á næstöftustu síðu. Þar er í lokin sleg-
inn varnagli, með stóru letri: „Les-
endur blaðsins eru beðnir að athuga
að í dag er 1. apríl og er þessi frétt í
samræmi við það.“
Hermann að hætta
„Hermann segir af sér!“ Þessi fyr-
irsögn er á frétt á forsíðu Vísis 1. apríl
1957. Þar segir að borist hafi tilkynn-
ing um að Hermann Jónasson hafi
beðist lausnar fyrir sig og ríkisstjórn
sína. Síðan er vitnað í tilkynninguna:
„Ástæðurnar fyrir lausnarbeiðninni
eru þær sem hér skulu taldar: Ráðu-
neytið hefur komist að því eftir mikla
sálkönnun að völd séu ekki eftirsókn-
arverð í sjálfu sér og ráðherradómur
ekki til sáluhjálpar. Auk þess gerir
ráðuneytið sér ljóst að það hefur gert
sig sekt um að svíkja öll loforð sem
það gaf fyrir kosningar svo að það
getur ekki sóma síns vegna setið leng-
ur.“ Í lok fréttarinnar er ein lína á
hvolfi: „Afsakið – 1. apríl!“
Sú ríkisstjórn sem hér átti í hlut
var samsteypustjórn Alþýðubanda-
lags, Alþýðuflokks og Framsóknar-
flokks, svonefnd vinstri stjórn. Hún
sat frá því sumarið 1956 og þar til í
desember 1958.
Vanadís á Ölfusá
Mánudagskvöldið 1. apríl 1957
flutti Ríkisútvarpið fréttaauka „um
þau furðutíðindi að nokkrir merkir
framkvæmdamenn hefðu tekið sig
saman og hafið skipsferðir til Selfoss“
eins og Morgunblaðið segir daginn
eftir. Höfðu þeir keypt til þess 600
lesta flatbotna fljótaskip, Vanadís,
sem áður hafði verið í ferðum á Sax-
elfi. Einn fréttamaður var um borð í
skipinu á leið þess upp Ölfusá og ann-
ar lýsti hátíðahöldum á Selfossi. Það
voru Stefán Jónsson, Thorolf Smith
og Jón Múli Árnason sem unnu þetta
efni.
„Og víst munu flestir hlustendur
sammála um að vel hafi hæft svo al-
vörugefinni stofnun sem útvarpinu að
hleypa í sig nokkrum gáska í tilefni
dagsins,“ segir Morgunblaðið daginn
eftir.
Olía fundin
Alþýðublaðið segir 1. apríl 1959:
„Olía fundin í Öskjuhlíð! Getur gjör-
breytt efnahag Íslendinga.“ Að sögn
blaðsins fannst olían þegar verið var
að bora eftir heitu vatni í sunnan-
verðri Öskjuhlíð. „Í gærdag seitlaði
olían upp á yfirborðið þar sem verk-
fræðingar voru önnum kafnir við að
kanna gæði hennar – í klofháum stíg-
vélum.“
„Er það einlæg von ritstjórnar að
einhverjir lesendur hafi gengið í
gildruna,“ segir í blaðinu daginn eftir.
Skáksnillingur
frá Grímsey
Að kvöldi 1. apríl 1959 flutti Rík-
isútvarpið fréttaauka frá hraðskák-
móti í Breiðfirðingabúð í Reykjavík
og sagði frá 14 ára skákmanni úr
Grímsey sem sigraði hvern snilling-
inn á fætur öðrum. Undraskákmað-
urinn var nefndur Pétur Vigfússon.
„Margir gerðu sér ferð niður í
Breiðfirðingabúð í gærkvöldi til þess
að horfa á þennan nýja skáksnilling,“
segir Alþýðublaðið daginn eftir, „en
laumuðust sneyptir heim.“ Sama dag
var í hádegisfréttum útvarpsins sagt
frá mótinu, þar sem Friðrik Ólafsson
sigraði. Fréttinni lauk á þessum orð-
um: „Ungi skákmeistarinn frá Gríms-
ey, sem sagt var frá í fréttaauka í
gær, var fyrsta-apríl-gestur útvarps-
ins, og er hann úr sögunni.“
Stórlax við Grímsey
„88 pd. lax veiðist við Grímsey,“
segir í fyrirsögn á baksíðu Morgun-
blaðsins 1. apríl 1960. Þar kemur fram
að mb. Hagbarður hafi tveimur dög-
um áður fengið laxinn á línu suður af
Grímsey, á svonefndum Flesjum.
„Laxinn er hrygna, vegin blóðguð var
hún 88 pund og 173 cm að lengd.“
Farið var með laxinn til Húsavíkur
þar sem hann var settur í frost. „Svo
margir hafa viljað sjá laxinn að tak-
marka hefur orðið aðgang að frysti-
húsinu.“
Eins og við var að búast reyndist
fréttin um stórlaxinn aprílgabb. En
leiðréttingin hefur ekki komist nógu
vel til skila því að í Öldinni okkar
1951–1960 er fréttin birt sem stað-
reynd.
Þess má geta að í apríl 1957 veidd-
ist lax við Grímsey, „132 cm að lengd
Fyrsta aprílgabbið birtist
fyrir nær hálfri öld
Sá siður að láta fólk „hlaupa apríl“ mun vera
nokkurra alda gamall og hafa erlendir fjölmiðlar
tekið þátt í leiknum í meira en eina öld. Jónas
Ragnarsson grípur hér niður í gabbfréttum frá
sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar.
Háskólabyggingin þoldi ekki álagið þegar nær allir skráðir nemendur mættu í skólann á sama tíma. Hafa verður í huga að
fréttin birtist í Alþýðublaðinu 1. apríl 1969.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Margir muna eftir aprílgabbi Morgunblaðsins frá 1969 þegar gervitennur voru
smíðaðar í hross í fyrsta sinn. Á myndinni er Haukur Clausen tannlæknir
ásamt eigendum hestsins, Þóru Friðriksdóttur og Jóni Sigurbjörnssyni.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Tyrone Power kom óvænt til Íslands, að sögn Morgunblaðsins 1. apríl 1954. Á
myndinni eru Brandur dyravörður í Sjálfstæðishúsinu og Haraldur Á. Sigurðsson.
Myndin á baksíðu Morgun-
blaðsins 1. apríl 1953 af flug-
vélinni sem átti að halda uppi
samgöngum milli Reykjavíkur
og Akraness. Fréttin reyndist
aprílgabb, sennilega það fyrsta
í íslensku dagblaði.
Grímseyjarlaxinn sem rataði
inn í Öldina okkar en var apr-
ílgabb Morgunblaðsins 1960.
Sagt var að maðurinn héti
Þórarinn Vigfússon og væri
skipstjóri á Hagbarði, sem
veiddi laxinn.
16 SUNNUDAGUR 31. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ