Morgunblaðið - 31.03.2002, Blaðsíða 28

LISTIR
28 SUNNUDAGUR 31. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞÓ AÐ Maður og kona sé fráleitt
jafn vinsælt viðfangsefni leiklistar-
fólks og það áður var lítum við samt á
það sem hluta af íslenskri klassík.
Okkar stutta og tiltölulega rýra leik-
ritunarsaga hefur neytt okkur til að
skilgreina hugtakið nokkuð vítt, og
leikgerð Emils Thoroddsen og Indr-
iða Waage á skáldsögu afa Emils á
þar augljóslega heima, þótt kannski
hafi verið skrifuð markverðari og
dýpri leikrit. Það var að minnsta
kosti kærkomið að endurnýja kynnin
við þetta fólk úr veröld sem var og
kemur aldrei aftur.
Ekki hef ég lesið skáldsögu Jóns,
en það flaug í gegnum höfuðið á mér
þegar líða fór á sýninguna hversu vel
hefur tekist að ljá efninu leikrits-
form. Fléttan og byggingin stendur
mun nær leikhúsinu en skáldsögu-
forminu, sýnist mér. Ókunnugir
myndu líklega seint renna grun í að
hér væri leikgerð skáldsögu á ferð.
Þótt fléttan sé dálítið lotulöng og fyr-
irsjáanleg er hún engu að síður í eðli
sínu leikritsflétta. Og persónugallerí-
ið, hinn stóri styrkur verksins, hlýtur
beinlínis að æpa af blöðum sögunnar
á leikræna túlkun.
Sýning Leikfélags Fljótsdalshér-
aðs fer í helstu atriðum hefðbundna
leið að verkinu hvað varðar leikstíl og
túlkun persónanna, svo og búninga
og umgjörð. Hvort tveggja er af-
bragðsvel af hendi leyst. Sérstaklega
eru kvenbúningar fallegir og leik-
mynd hugvitssamleg, þótt skiptingar
í grafarþögn séu hálfleiðinlegar þeg-
ar áhorfendur vita af prýðilegri
hljómsveit bak við tjald. Öll umferð
leikara um sviðið er eðlileg og
áreynslulaus, en líklega þyldi verkið
og græddi á ögn meiri krafti og
snerpu við og við.
Að einu veigamiklu leyti velur Ein-
ar Rafn að víkja frá verkinu, hann
bætir við það söngvum. Ekki er þó
verið að breyta verkinu í söngleik,
heldur gegna þeir fyrst og fremst því
hlutverki að skapa stemmningu, og
gera grein fyrir ætlun og innræti
persónanna. Þetta lukkast ágætlega
og lífgar upp á sýninguna. Mestur
fengur er í söngvum Hjálmars tudda,
en í þeim er lengst gengið í uppbroti.
Hjálmar hreinlega stígur út úr hlut-
verki sínu og syngur um uppruna
sinn og gerir grein fyrir innræti sínu,
en hverfur svo aftur inn í samank-
reppta og gráðuga slefberann sem
hefur orðið hans hlutskipti að vera.
Skemmtilega Brecht-leg hugmynd
sem gengur upp í skemmtilegri túlk-
un Þráins Sigvaldasonar á þessari
subbulegu glansrullu.
Leikhópurinn er skipaður misvönu
fólki og hefur tekist dável að fá hverj-
um verkefni við hæfi. Sigurjón
Bjarnason tekur ómennið séra Sig-
valda hefðbundnum „brynjólfskum“
tökum og kemst dável frá því. Vígþór
Sjafnar Zophoníasson og Julia
Wramling eru elskulegir ungir elsk-
endur. Freyja Kristjánsdóttir er
sköruleg Þórdís í Hlíð og Daníel Be-
hrend og Jónas Pétur Bjarnason
skemmtilegir gleði- og ýkjumenn.
Það er greinilegt af þessari sýn-
ingu að það er líf í þessu gamla verki.
Hún sameinar virðingu fyrir hefðinni
og nýstárleg uppbrot á smekklegan
hátt, gengur upp og skemmtir ung-
um sem öldnum.
Það er líf í
þeim enn
LEIKLIST
Leikfélag Fljótsdalshéraðs
Leikgerð Emils Thoroddsen og Indriða
Waage á skáldsögu Jóns Thoroddsen.
Leikstjóri og höfundur söngtexta: Einar
Rafn Haraldsson. Útsetning tónlistar:
Torvald Gjerde. Valaskjálf, þriðjudaginn
26. mars.
MAÐUR OG KONA
Þorgeir Tryggvason
Morgunblaðið/Steinunn
„Ómennið séra Sigvaldi er tekið hefðbundnum „brynjólfskum“ tökum.“
LEIFUR Breiðfjörð opnar sýningu í
safnaðarheimili Landakirkju í Vest-
mannaeyjum í dag, páskadagsmorg-
un. Þar sýnir hann 17 vatnslita- og
pastelmyndir sem eru byggðar á
Opinberunarbókinni.
Hugmynd sína að þessum mynd-
um fékk Leifur er hann var að gera
stórt glerlistaverk í vesturglugga í
Hallgrímskirkju þar sem efni er m.a.
sótt í Opinberunarbókina. Vakti það
áhuga Leifs á að vinna að myndlist-
arsýningu með myndverkum sem
byggð væru á myndefni tengdu texta
bókarinnar. Myndirnar eru frá árinu
1999.
Til sýnis verður einnig bókverk
(artbook) sem hann gerði í tengslum
við verkin.
Sýningin stendur fram að hvíta-
sunnu.
Pastelmyndir
í Landakirkju
SÁLUMESSAN á sér langa sögu
og nefnist upphaflega „Messa fyrir
hina dauðu“ en síðar var tekið upp
nafnið Requiem (friður, hvíld, ró) og
mun í raun fyrsta heildstæða tón-
verkið af þessari gerð, hafa verið
samið af Dufay, sem lagði svo fyrir í
erfðaskrá sinni, að verk hans yrði
flutt daginn eftir jarðarför hans.
Þetta verk er glatað en elstu sálu-
messurnar sem varðveist hafa frá 15.
öld, eru eftir Ockeghem. Margvísleg
skipan hefur verið á þáttum sálu-
messunnar en einn áhrifamesti þátt-
ur hennar er „Dies irae“ (Dagur
reiði) en textinn er eignaður Tómasi
frá Celano (d. 1250) og sum tónskáld,
eins og t.d. Faure slepptu þessum
kafla og svo er í raun gert í Requiem
Rutters, nema að hann tekur niður-
lagið á dies irae, sem er „Pie Jesu,
Domine“,
Sálumessa Rutters, sem uppfærð
var sl. miðvikudagskvöld í Háteigs-
kirkju, er hljómþýð tónsmíð og
minna ýmsar tónhugmyndir verksins
á poppstef og jafnvel negrasálma.
Þrátt fyrir smáeinsöngsatriði, sem
Kristín R. Sigurðardóttir söng mjög
vel, er verkið nánast gegnumsamið
kórverk, og söng kór Háteigskirkju
verkið á sannfærandi máta. Tónmál
verksins er sérlega einfalt og rithátt-
ur kórkaflanna oft einraddaður en
eftirtektarvert hversu sparlega tón-
skáldið notar hljóðfærin, sem þó fá
einstaka sólólínur, eins og t.d. sellóið,
sem kemur í raun fyrir „dies irae“
kaflann og var sérlega vel leikið af
Bryndísi Höllu Gylfadóttur, það
hljóðfæri sem helst hefur áhrif á
dramatík verksins, er pákan, sem,
tónskáldið notar til að undirstrika
návist dauðans. Að öllu samanlögðu
var flutningurinn fallega útfærður,
undir stjórn Douglas A. Brotchie.
Það er svo sem ekki í fyrsta sinn, sem
gerðar eru margvíslegar breytingar
á hinu katólska requiem en í þessu
verki gerir Rutter í raun það sama og
Johann Nepomuk David, að fella við
latneska textann móðurmálstexta,
bæði með beinni þýðingu á latneska
textanum og sjálfstæðu innskoti. Í
þessu sambandi má einnig minnast á
algert uppbrot hjá Brahms í Ein
deutsches Requiem, þar sem allur
textinn er sóttur í sálmana, spá-
mennina og guðspjöllin. Þrátt fyrir
að Requiem Rutters sé ekki stór-
brotið að gerð og frekar átakslítið, er
sú vöntun bætt upp með fallegum
tónhendingum og vel útfærðri notk-
un hljóðfæranna, sem var fallega
flutt af kór Háteigskirkju, einsöngv-
ara og hljóðfæraleikurum, undir
stjórn Douglas A. Brotchie.
Hljómþýð tónsmíð
TÓNLIST
Háteigskirkja
Flutt var sálumessa eftir John Rutter.
Flytjendur voru kór Háteigskirkju, Kristín
R. Sigurðardóttir, Martial Nardeau, Peter
Tompkins, Bryndís Halla Gylfadóttir, Mo-
nica Abendroth, Frank Aarnink, Eggert
Pálsson og Kári Þormar. Stjórnandi var
Douglas A. Brotchie. Miðvikudagurinn
27. mars 2001.
Kórtónleikar
Jón Ásgeirsson
MIÐASALA á Hollendinginn
fljúgandi eftir Richard Wagn-
er hefst á þriðjudag í Þjóðleik-
húsinu en sýningin er sam-
starfsverkefni Þjóðleikhúss-
ins, Íslensku óperunnar,
Sinfóníuhljómsveitar Íslands
og Listahátíðar í Reykjavík.
Að sögn Bjargar Björns-
dóttur, kynningarstjóra Þjóð-
leikhússins, hafa þegar borist
myndbréf og símhringingar
vegna miðapantana, bæði er-
lendis frá og innanlands. Segir
hún greinilegt að mikill áhugi
sé fyrir þessari sýningu. Af
þeim aðilum sem þegar hafi
tryggt sér miða nefnir Björg
Richard Wagner-félagið á Ís-
landi og hóp hollenskra óperu-
unnenda. Vart þarf að taka
fram að þeir koma fljúgandi.
Leikstjóri verður Saskia
Kuhlmann og stjórnandi
Gregor Bühl. Söngvarar verða
Matthew Best, Elín Ósk Ósk-
arsdóttir, Magnea Tómasdótt-
ir, Viðar Gunnarsson, Kol-
beinn J. Ketilsson, Alina
Dubik og Snorri Wium. Þá
kemur kór Íslensku óperunn-
ar fram, undir stjórn Garðars
Cortes.
Frumsýning er 11. maí en
einnig verður sýnt 13., 20., 23.
og 26. maí.
Fljúg-
andi
Hollend-
ingar
Í SEINNI tíð hefur færst í vöxt að
listamenn beini sjónum sínum að því
smæsta og hversdagslegasta í um-
hverfi sínu og bendi þar með fólki á að
allt sé jafngilt og jafn merkilegt, að
ekkert sé svo lítilmótlegt að það eigi
ekki skilið sínar 15 mínútur af frægð.
Jóhannes Atli Hinriksson er einn
þessara listamanna og hefur hann í
sýningu sinni í Gallerí Hlemmi, sem
jafnframt er hans fyrsta einkasýning,
ekki látið sér nægja að líta niður fyrir
sig og á jarðveginn sem við stöndum
á heldur grafið niður og heimsótt
kunnugleg kvikindi, ánamaðka, og
myndað þá. Á sýningunni er sería af
slíkum myndum. Myndirnar kallar
Jóhannes portrett en þær eru allar af
framenda dýranna sem þekkist á
flipa sem hvelfist yfir tannlausan
munn þeirra, eins og lýst er í texta
Hólmfríðar Sigurðardóttur, líffræð-
ings og ánamaðkaaðdáanda, í sýning-
arskrá.
Jóhannes hefði mátt gera meira á
þessari sýningu. Hún er heldur eins-
leit, allar myndirnar eru jafnstórar
og áþekkar að gerð og uppsetning
sýningarinnar mætti alveg vera frísk-
legri.
Það góða við sýninguna er óvenju-
legt efnisval listamannsins og sú stað-
reynd að með því að sýna ánamaðka í
nýju ljósi tekst honum að breyta
skilningi fólks á fyrirbærinu.
Samkvæmt listamanninum sjálfum
hefur hann myndað fleiri lítilmagna í
dýraríkinu að undanförnu og verður
spennandi að fylgjast með honum í
framtíðinni.
Maðkar á sýningu
MYNDLIST
Ljósmyndir
Gallerí Hlemmur.
Opið fimmtudaga til sunnudaga frá kl.
14–18. Til 30. mars.
JÓHANNES ATLI HINRIKSSON
Þóroddur Bjarnason