Vísir - 05.05.1980, Blaðsíða 21

VÍSIR
Mánudagur 5. maí 1980
21
MUNÁMSKEIÐIÐ ■ NORRÆNA FÚSTRUNÁMSKEIÐK)' NORRÆNA FOSTRUNÁMSKEIÐhD
hneigingu hjá öllum þorra >
manna, aB mega ekki heyra |
minnst á oröiö pólitlk ööruvfsi ■
en aö bendla þaö viö ákveöna |
stjörnmálaflokka og/ eöa stefnur. ■
Þá heyröist oft viökvæöiö „viö ■
skulum ekki blanda pólitik inn I ■
þetta, einmitt nil þegar viö erum ■
saman og höfum þaö svo gott”. ■
Samkvæmt áliti B.Erichsen ■
eiga þessi rök sér ekki stoö i þvi |
þjóöfélagi sem viö byggjum i dag. ■
Sagöi hann aö almenningi i Dan- ■
mörku heföi lærst á síöustu árum ■
aö skiija þaö, aö ekki yröi komist I
hjá þvi aö skilgreina pólitik og ■
taka afstööu til vandamálanna. I
Hann vildi blanda pólitik I um- ■
ræöurnar um dagvistarmál og ■
kvaö þaö sjálfsagt ekki veröa •
neitt tiltakanlega aölaöandi, I
vegna þess aö þaö væru fremur ó- *
aölaöandi hlutir, sem ættu sér I
staö I hinum pólitiska raunveru- ■
leika. Siöan rakti hann þau skil- ■
yröi, sem okkur væru búin til ■
starfa á dagvistarheimilunum. I
Riki, sveitar- og bæjarfélög ■
gangi út frá dagvistarheimilum, I
sem kostnaöarliö á fjárlögum. ■
Markmiöiö veröi geymsla fyrir |
börnin til þess aö fá möguleika á ■
aö kaupa þann vinnukraft sem |
foreldrar þeirra eru. Uppbygg- ■
ing, rekstur og niöurskuröur fari I
eftir hagsveiflum á hverjum tima i
og hinu uppeldisfræöilega starfi á ■
dagvistarheimilunum sé sniöinn m
stakkur samkvæmt þeim. ■
B.Erichsen vill stuöla aö því aö ■
fóstrum lærist þaö I eitt skipti I
fyrir öll aö uppeldi er pólitlk. ■
Hann segir, aö ef viö gleymum ■
okkur I uppeldisfræöilegum um- ■
ræöum um þaö, hvernig viö vild- •
um helst sjá dagvistarheimilin ■
dafna til betri vegar fyrir börnin, ■
án þess aö skeyta um aö skapa ■
pólitiska aöstæöur til þess, þá ■
tökum viö ekki alvarlega okkar I
eigin hugsjónir. Enn fremur segir *
hann okkur geta haldiö þessari |
uppeldisfræöilegu umræöu áfram *
næstu 50 árin, á meöan pólitíkus- I
ar og hagfræöingar hendi gaman _
aö okkur, til skaöa fyrir börnin og I
okkur sjálf.
Stjórna dagvistarheimili
framboði vinnuafis
í Islenska fyrirlestrinum, sem
fluttur var af fjórum fóstrum
þeim Sigurlaugu Glsladóttur,
SólVeigu Asgeirsdóttur, Heiödlsi
Gunnarsdóttur og Sigrlöi Stefáns-
dóttur var m.a. fjallaö um mis-
munandi sjónarmiö og var rakin
þróun uppeldislegs starfs á
Islenskum dagvistarheimilum.
Lýst var aödraganda stofnunar
Bamavinafélagsins Sumargjafar
og þeirra dagvistarheimila, sem
rekin voru á vegum þess ásamt
stofnun Fósturskóla Islands.
Gerö var grein fyrir þvl hver
munur væri á leikskóla og dag-
heimili og þaö sjónarmiö kom
fram, aö biölistar dagvistar-
heimilanna væru á engan hátt
raunhæfir, þar eö þeir væru ein-
ungis opnir til umsóknar fyrir
einstæöa foreldra og námsfólk.
beirri spurningu var varpaö
fram I fyrirlestrinum, hvort
stjórnvöld hérlendis noti dagvist-
arheimili til þess aö stjórna fram-
boöi vinnuafls á vinnumarkaöin-
um og hvort dagvistarheimili I
sjávarplássum séu byggö vegna
fisksins, til aö fá mæöurnar I
vinnu, eöa sem ákjósanlegur upp-
eldisstaöur fyrir börnin? En þaö
hefur komiö I ljós sums staöar, aö
dagvistarheimili fyllast yfir ver-
tlöartlmann en tæmast I vertlöar-
lok.
Aöstæður og viöhorf eru mis-
munandi eftir sveitarfélögum.
Sum sveitarfélög llta á þaö sem
skyldu slna, aö veita yngstu kyn-
slóöinni rétt til aö dveljast á dag-
vistarheimilum. Ekki eingöngu
vegna þess aö mæöur þeirra hafi
rétt til aö vinna úti og þeirra sé
þörf á vinnumarkaönum, heldur
llka af þeirri einföldu staöreynd,
aö dagvistarheimiliö er nær eina
menningarstofnunin sem sam-
félagiö býöur yngstu börnunum.
Björn Erichsen
uppeldi er
pólltík
Danski fyrirlesarinn Björn
Erichsen félagsfræöingur fjallaöi
I meginatriðum um áhrif stjórn-
sýslu á þróun dagvistarmála.
Hann benti á þá algengu til-
skapa dagvistarheimilið eins og
þaö lltur út I dag. Aö vlsu birtist
þörfin fyrir þessar stofnanir I
mismunandi myndum og margir
þættir spila þar inn I. Þannig finn-
ast nú margar gerðir dagvistar-
heimila og oft má finna þversagn-
ir I starfseminni vegna ólíkra
sjónarmiða. Markmiö dagvistar-
stofnana er aö styöja viö heimilin
I uppeldi barnanna. Þaö þýöir
ekki einungis aö þar fari fram
gæsla heldur er unniö aö upp-
eldislegum verkefnum, sem örva
börnin og efla allan þroska
þeirra. Þar er þeim búiö um-
hverfi viö þeirra hæfi og sinnt af
sérmenntuðu starfsfólki.
1 Finnlandi er þaö álit
margra, aö á fyrstu árunum sé
lagöur grundvöllur slöara náms
og beri aö llta á dagvistarheimilin
sem hlekk I menntakerfi landsins.
Uppeldi og menntun eiga aö hald-
ast I hendur, vera sameiginlegt
hagsmunamál heimila og þjóöfé-
lags. Þó er lögö áhersla á þátt
heimilis og fjölskyldu I persónu-
leika og félagsþroska einstak-
lingsins.
Hvert er álit heimilisins á dag-
vistarstarfseminni?
Fátt hefur komiö I ljós sem
skýrir sjónarmiö foreldra til upp-
eldis. Þó eru til finnskar rann-
sóknir sem lýsa þvl aö foreldrar
vilji ala upp börn sln þannig aö
þau veröi heiðarleg, hlýöin, ham-
ingjusamir og sjálfstæöir ein-
staklingar.
Foreldrar eru óöruggir I hlut-
verki slnu. Eiginlega er spurning-
in sú I dag, hvort foreldrar viti
hvaöa hlutverki þeir gegni. Þjóö-
félagsbreytingar hafa leitt til
þess aö foreldrar eru óöruggir I
uppaldendahlutverki sínu.
Getur dagvistarheimiliö komiö
foreldrum til hjálpar?
Mikið hefur verið rætt um þaö
aö börnum sé kippt úr samhengi
viö hiö daglega líf og að hið sér--^
stakiega útbúna barnaumhverfi á '
dagvistarheimilum sé ekki æski-
legt. Þess vegna beri að stuöla að
þvi að dagvistarheimilin séu
meira I tengslum viö hiö daglega
llf, og fela börnum raunhæf verk-
efni, sem búi þau undir þátttöku I
þjóðfélaginu.
Kjarnafjölskyldan hefur ekki
þann stuðning sem stórfjölskyld-
an haföi áöur fyrr. Fóstrur hafa
vandasömu hlutverki aö gegna,
sem felst I því aö styöja viö bakið
og hjálpa foreldrum viö uppeldi
barna sinna. Börn kjarnafjöl-
skyldunnar hafa ekki þann stuön-
ing, sem þau höföu I stórfjöl-
skyldunni áöur. Þess vegna ber
okkur aö reyna aö hjálpa þeim til
þess aö öölast raunhæfa mynd af
þjóðfélaginu. Fjölskyldan þarf aö
styrkjast. Vandamál hennar þýöa
vandamál þjóöfélagsins og þess
vegna er mikilvægt aö vel sé á
málum haldið. Tengsl dagvistar-
heimilisins viö heimili barnsins
eru þvl mjög mikilvæg.
Dagvlstar
heimili sem
skapandi
uppeldls-
umhverfl
I aðalatriöum fjölluöu norsku
fyrirlesararnir, sem voru tveir,
Hans Peter Wille og Per Linge og
sem báöir eru lektorar I uppeldis-
fræöi um þaö, aö á undanförnum
árum heföi þjóðfélagsþróunin
veriö á þann veg, aö börnin heföu
einangrast meira og meira frá
þvl aö taka þátt I daglegu llfi. bau
alist upp I einangrun frá þeim
heimi, sem þeim síöar beri aö til-
einka sér — I Ibúöahverfum, dag-
vistarheimilum og skólum. Þeim
er ætlaö aö tileinka sér veröld,
sem þau fái ekki aðstæöur til aö
eiga aöild aö. Aöskilnaöur
barna og unglinga frá starfi, tæki
sem er grundvallaratriöi fyrir
menningu okkar, veröur aö ógnun
viö tækifæri þeirra til starfsað-
lögunar síöar meir.
Wille og Linge vilja undirstrika
nauösyn þess aö uppeldi barna
verði séö I samhengi viö það hlut-
verk sem þeim er ætlaö sem full-
orönum.
Starfiö á dagvistarheimilunum
þarf aö vera mótaö af þvl aö
böminkynnist raunveruleikanum
og kenni þeim samtlmis aö lifa
meöal hinna fullorönu á eölilegan
hátt.
Þetta bendir á mikilvægi þess,
aö gefa börnum færi á að vera
virkir þátttakendur I þjóöfélags-
heildinni.
r—-----
Gunnel Holmström
Hvert er álit
samféiagsins
og fjöl-
skyldunnar á
dagvlstunar-
heimilum?
Gunnel Holmström sálfræöing-
ur frá Finnnlandi sagöi m.a. I
fyrirlestri slnum: Sérhver stofn-
un og atvinnugrein þróast I takt
við þörf hvers þjóðfélags. Þetta á
einnig viö um dagvistarheimiliö,
sem eiginlega hefur sérstöðu og
er bundiö menningu okkar. Dag-
vistarheimili á Noröurlöndum
hafa þróast fyrir tilverkan fjár-
hagslegra og þjóöfélagslegra
þátta. Einnig hefur þörfin fyrir
uppeldislega starfsemi meö litl-
um börnum eins og hún birtist á
18, og 19. öld átt sinn þátt I aö