Morgunblaðið - 10.04.2002, Síða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 2002 27
Frjálsa lífeyrissjóðnum
1. Skýrsla stjórnar.
2. Kynning ársreiknings.
3. Tryggingafræðileg úttekt.
4. Fjárfestingarstefna sjóðsins.
5. Kosning stjórnar.
6. Breytingartillögur á samþykktum sjóðsins.
7. Laun stjórnarmanna.
8. Önnur mál.
9. Kjör endurskoðanda.
Stjórn Frjálsa lífeyrissjóðsins minnir á aðalfund fyrir
sjóðfélaga og rétthafa, í dag miðvikudaginn 10. apríl
kl. 17.15. Fundurinn verður haldinn í Þingsal A á
Hótel Sögu.
Dagskrá:
Sjóðfélagar og rétthafar eru hvattir til að mæta.
StjórninÁrmúla 13, 108 Reykjavík
sími 515 1500
www.kaupthing.is
A
B
X
/
S
ÍA
Til sjóðfélaga og rétthafa í
AÐ undanförnu
hafa neytendmál og
verðhækkanir verið í
brennidepli þjóðlífs-
umræðunnar. Þeyst
hafa fram á völlinn
velviljaðir stórkaup-
menn, Neytendasam-
tökin og fjölmiðlar
sem allir vilja gæta
hagsmuna litla manns-
ins. Fréttaflutningur
af þessum málum hef-
ur verið athyglisverð-
ur og mjög þarfur. Þó
er oft og tíðum tals-
verð brotalöm á
fréttaflutningi af neyt-
endamálum og þar
virðist skipta máli hver á í hlut.
Um síðastliðin áramót fengu laun-
þegar 3% launahækkun og á sama
tíma hækkaði nauðsynjavara eins
og mjólkurvörur og ostar um 3-9%.
Sem þýðir að launahækkunin er
engin þegar upp er staðið. Það fer
ekki á milli mála hver tapar í þess-
um talnaleik.
Brauðið dýra
Helstu talsmenn neytenda á Ís-
landi, Neytendasamtökin, vinna
gott og þarft verk en því miður
virðist það stefna þeirra að gagn-
rýna aðeins þá sem ekki hafa bol-
magn til að verja sig. Nærtækt
dæmi er gæluverkefni samtakanna:
Árásir á bakarastéttina. Vissulega
standa þau mál mér nærri þar sem
ég tilheyri þeirri stétt manna og
þar sem samtök bakara á Íslandi
hafa ekki séð ástæðu til að svara
stöðugum árásum samtakanna og
fjölmiðla á verði á
brauðum og kökum vil
ég gera grein fyrir að-
stöðu okkar í stuttu
máli.
Mikill úlfaþytur
upphófst á síðastliðnu
ári þegar borið var
saman brauðverð í
ýmsum borgum í Evr-
ópu og kom í ljós að
hæsta verð á brauðum
var á Íslandi. Talað
var hátt um það að
brauð í London kost-
uðu 13 krónur þegar
brauð á Íslandi kostar
200 krónur, en hér er
vitnað í könnun Neyt-
endasamtakanna sem gerð var sl.
sumar. Í könnuninni er gerður
verðsamanburður á 600 gr hveiti-
brauði. Hér gera bæði Neytenda-
samtökin og þeir sem birtu þessar
fréttir mikil mistök því í mínu bak-
aríi kostar 600 gr hveitbrauð 160
krónur og ég er sannfærður um að
samskonar brauð er jafnvel enn
ódýrara á tilboðsdögum í stór-
mörkuðum. Hvað meira vitum við
um brauðið ódýra? Var það keypt í
stórmarkaði eða bakaríi? Var
brauðið ódýra í London kannski
úrgangsbrauð, þ.e. nokkurra daga
gamalt, sem ekki þykir söluhæft
lengur og er selt fyrir pokakostn-
aði? Það vitum við ekki. Hins vegar
má sjá í sömu könnun að hveiti og
sykur er talsvert ódýrara í London
en hér í Reykjavík. Það fylgdi ekki
sögunni í feitletruðum fréttaskot-
unum né heldur minntist formaður
Neytendasamtakanna á það. Ég
hef gert mikla leit að þessu ódýra
brauði í London en ekki fundið
brauð á 17 krónur sem er sam-
bærilegt þeim brauðum sem seld
eru í íslenskum stórmörkuðum eða
bakaríum.
Breytingin
neytendum í óhag
Ofan sagt leiðir mig að öðru máli
í neytendaeftirliti á Íslandi.
Nú hef ég staðið í bakarísrekstri
í u.þ.b 20 ár. Fyrstu 10 árin rak ég
venjulegt bakarí og á þeim tíma
voru tveir aðilar sem gerðu reglu-
lega kannanir í bakaríum. Annar
aðilinn var verðalagseftirlit (nú
Samkeppnisstofnun) hinn var
Neytendasamtökin. Annað var
ríkisstofnun og hinn nánast einka-
aðili. Munurinn á könnununum var
líka mikill. Verðlagseftirlitið kom
og vigtaði hvern vöruflokk og mat
verð út frá kílóverði, Neytenda-
samtökin hins vegar virðast að-
allega vera að kanna stykkjaverð
og gefa mönnum kost á því að
ákveða þyngd vörunnar sjálfir.
Þeirra kannanir gefa því neytand-
anum ekki mjög raunsanna mynd.
Fyrir um 10 árum breytti ég
rekstrarformi bakarísins og í sam-
keppni við stórmarkaði og afslátt-
arverslanir stofnaði ég nýtt bakarí
á gömlum grunni og bauð við-
skiptavinum mínum heildsöluverð
á brauði og kökum, þ.e 20% lægra
verð en ég hafði áður haft. Í kjöl-
farið á þessu má segja að verðlags-
eftirlit hafi nánast hrunið. Af
hverju? Brauð eru ennþá hluti af
vísitöluútreikningum. Markaðurinn
hefur vissulega breyst og á svip-
uðum tíma var verðlagseftirlitið
flutt inn í Samkeppnisstofnun. Í
kjölfarið á þessari breytingu snar-
hækkaði brauðverð í bakaríum.
Það væri athyglisvert að fá svör
við þessari spurningu. Af hverju
var verðlagseftirliti í bakaríum
hætt fyrir 10 árum? Neytendasam-
tökin gera að vísu öðru hvoru
kannanir en það er með sama
hætti og áður, framleiðandanum er
í sjálfsvald sett hvaða þyngd á
framleiðsluvörunni er sett fram í
könnunum. Mér hefur oft leikið
forvitni á því fyrir hvern þessar
kannanir eru gerðar því neytand-
inn hefur ekkert gagn af slíkri
könnun því snúður og snúður er
ekki alltaf sambærilegt viðmið.
Í fljótu bragði virðast grænmet-
isbændur og bakarar ekki eiga
margt sameiginlegt annað en að
hafa orðið fyrir talsvert nákvæmri
skoðun fjölmiðla og Neytendasam-
takanna. Þegar betur er að gáð
eiga þessir hópar ýmislegt sameig-
inlegt. Báðir hóparnir eru með litl-
ar rekstrareiningar og hafa ein-
faldlega ekki umsvif til að standa í
deilum við Neytendasamtökin og
fjölmiðla. Meint verðsamráð græn-
metisbænda og sameining tveggja
stórra dreifingaraðila og innflytj-
enda í þessum geira er gott dæmi
um það hvernig fyrirtækjum er
mismunað í umræðunni. En sá sem
fær á sig stimpil svíðings og okrara
er oftast framleiðandinn, litli kall-
inn, sem ekki getur varið sig. Að
lokum vil ég brýna fjölmiðlamenn,
Neytendasamtökin og Samkeppn-
isstofnun til að vanda verðkann-
anir. Neytandinn þarf að vera viss
um að verið sé að bera saman sam-
bærilegt magn og framleiðslu.
Okkur sem þjónustum neytandann
veitir heldur ekkert af virku að-
haldi, en til þess að það megi verða
þarf að standa rétt að könnunum
og hætta æsifréttamennsku í
kringum neytendaumræðu.
Af grænmeti, ávöxtum
og brauðinu dýra
Haukur Leifs
Hauksson
Verðlagsmál
Um síðastliðin áramót
fengu launþegar 3%
launahækkun, segir
Haukur Leifs Hauks-
son, og á sama tíma
hækkaði nauðsynja-
vara um 3–9%.
Höfundur rekur Heildsölubakarí,
brauð og kökugerð á Grensásvegi.
ÞAU mistök áttu sér
stað að Þórhildi Ósk Hall-
dórsdóttur tölvufræðingi
var með röngu eignuð
grein eftir Rúnu Malm-
quist viðskiptafræðing,
sem birtist í Morgun-
blaðinu í gær, 9. apríl,
undir yfirskriftinni „Ráð-
leysi R-listans“. Mig
langar fyrir hönd þeirra
sem að málinu koma að
harma þá rás atburða
sem varð til þess að um-
rædd mistök áttu sér
stað. Eru Þórhildur Ósk
og Rúna beðnar velvirð-
ingar, ásamt lesendum
Morgunblaðsins og rit-
stjórn þess.
Helga Guðrún
Jónasdóttir.
Rúna
Malmquist
Leiðrétting