Morgunblaðið - 17.04.2002, Síða 64

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 MIÐVIKUDAGUR 17. APRÍL 2002 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Í MARKAÐSKÖNNUN, sem Gallup vann fyrir
Búnaðarbankann og kynnt var á fundi um fjármál
eldri borgara sem haldinn var á vegum Búnaðar-
bankans, kemur fram að 48% fólks á aldrinum 60–
80 ára telja sig hafa minna en nægjanlegt fé til
framfærslu. Þegar spurt var hversu sátt fólk væri
við lífskjör sín sögðust þó 64% vera sátt en 22%
voru ósátt. Þegar fólk var beðið að segja hvað það
væri ósátt við nefndi um fjórðungur peningaleysi og
tæpur fimmtungur ellilífeyrisgreiðslur og tæplega
10% stefnuna í öldrunarmálum. Könnunin var gerð
dagana 8.–13. apríl, hringt var í 800 manns af öllu
landinu á aldrinum 60–80 ára. Svarhlutfall var
67,3%.
Áberandi var að fólk á aldrinum 60–80 ára hefði
hug á að ferðast meira en rúm 55% nefndu það þeg-
ar spurt var hvað það myndi gera öðruvísi ef það
hefði meira fé handa á milli. Meðaltal núverandi
ráðstöfunartekna þessa hóps á mánuði var 86.770
krónur. Tæp 88% í þessum aldursflokki bjuggu í
eigin húsnæði og 85% sögðust hafa hug á því að búa
áfram í sama húsnæði.
Benedikt Davíðsson, formaður Landssambands
eldri borgara, gerði hrörnun almannalífeyriskerf-
isins að umtalsefni í erindi sínu. Hann benti á að
kaupmáttur lífeyrisgreiðslna hafi vaxið miklu hæg-
ar frá árinu 1997 en kaupmáttur lágmarkslauna
verkafólks og raunar lækkað frá miðju árinu 1999.
Benedikt benti á að lífeyrir og tekjutrygging með
eingreiðslu hafi verið rúm 79% af lágmarkslaunum
verkakarla árið 1991 en hafi farið hríðlækkandi síð-
an og hlutfallið verið komið niður í 63% árið 2000.
Til að halda hlutfallinu óbreyttu frá 1991 þyrfti um
18% hækkun lífeyris og tekjutryggingar.
Í erindi Tryggva Þórs Herbertssonar, forstöðu-
manns Hagfræðistofnunar, kom fram að flestar
þjóðir hins iðnvædda heims séu að eldast, en afleið-
ing þess er að hlutfallslega færri séu á vinnumark-
aði en áður. Þá hafi gætt tilhneigingar í þá átt að
fólk láti fyrr af störfum. Tryggvi benti á að þrátt
fyrir þessa þróun sé mikill munur á vinnumark-
aðsþátttöku á milli landa og atvinnuþátttaka eldra
fólks á Íslandi sé ein hin mesta sem þekkist.
Tryggvi segir að snemmtaka lífeyris og langlífi
fólks leiði til þess að menn séu mun lengur en áður
utan vinnumarkaðar; þetta leiði til ónýttrar fram-
leiðslugetu, minnkandi skattstofna og aukins þrýst-
ings á bæði lífeyriskerfi og fjármál hins opinbera.
Íslenska þjóðin sé þó yngri en þær þjóðir sem við
berum okkur saman við. Árið 2000 voru rétt rúm
10% þjóðarinnar 67 eða eldri en Hagstofan spáir því
að árið 2050 verði þetta hlutfall komið í tæpan
fimmtung. Að mati Tryggva mun snemmtaka líf-
eyris aukast mjög á Íslandi á næstu árum þegar
aldurssamsetning breytist og lífeyrissjóðakerfið
nær fullum þroska. Þess vegna sé mjög mikilvægt
að bera kennsl á þjóðhagslegan kostnað sem fylgir
snemmtöku lífeyris og læra af reynslu annarra.
Eins sé nauðsynlegt að hanna eftirlaunakerfi þann-
ig að reglur hvetji fólk ekki af vinnumarkaði.
Niðurstöður nýrrar könnunar kynntar á ráðstefnu um fjármál eldri borgara
Nær helmingur telur sig ekki
hafa nægjanlegt fé til framfærslu
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
hyggst leggja fram breytingartillögu
á Alþingi við frumvarp um virðis-
aukaskatt þannig að skattlagning á
bækur verði samræmd hér á landi,
en fyrir þinginu liggur frumvarp um
breytingar á nokkrum öðrum atrið-
um laganna. Nái breytingin fram að
ganga munu allar bækur, á íslensku
jafnt sem erlendum tungumálum,
bera 14% virðisaukaskatt. Til þessa
hafa erlendar bækur borið 24,5%
skatt en íslenskar verið á lægra
þrepinu.
Ráðherra er þannig að bregðast
við ráðgefandi áliti EFTA-dómstóls-
ins um mismunandi skattlagningu á
bækur hér á landi. Erlendar bækur
hafa borið fullan virðisaukaskatt, eða
24,5%, en bækur á íslensku hafa bor-
ið 14% vsk. Höfðað var mál á hendur
stjórnvöldum fyrir Héraðsdómi
Reykjavíkur af Herði Einarssyni
hrl. Héraðsdómur leitaði álits hjá
EFTA-dómstólnum og komst hann
að þeirri niðurstöðu að þessi skatt-
lagning stæðist ekki EES-samning-
inn. Mismunandi virðisaukaskatts-
þrep fæli í sér óbeina vernd inn-
lendrar framleiðslu í skilningi 14. gr.
samningsins.
Geir H. Haarde fjármálaráðherra
sagði í samtali við Morgunblaðið að
ekki hefði verið önnur leið fær fyrir
stjórnvöld en að fara eftir áliti
EFTA-dómstólsins. Hann vonaðist
til að breytingin kæmi sem fyrst til
framkvæmda þannig að t.d. erlendar
námsbækur gætu lækkað í verði í
haust. Ráðherra sagðist m.a hafa
fengið ábendingu um námsbækurn-
ar frá Stúdentaráði Háskóla Íslands.
Breytingartillaga fjármálaráðherra við frumvarp um vsk.
Allar bækur beri
14% virðisaukaskatt
RANNSÓKNARNEFND sjóslysa
segir í nýrri skýrslu að orsakir þess
að Núpur BA strandaði rétt vestan
við Patreksfjörð 10. nóvember sl.
megi rekja til bilunar í aðalvélar-
búnaði skipsins. Nefndin telur allar
líkur benda til þess að eftirlit með
vélbúnaði hafi verið ábótavant, og
það hafi leitt til vélarbilunarinnar.
Núpur var á leið til hafnar í Pat-
reksfirði snemma morguns þegar
vél skipsins bilaði og rak það á tíu
mínútum upp í fjöru, rétt utan við
Vatneyri, um einn kílómetra frá
bænum. Veður var slæmt og tals-
vert brim í fjöruborðinu. Fjórtán
manns í áhöfn sakaði ekki og var
bjargað í land af björgunarsveitum
á staðnum.
Sex af tólf með brotna gorma
Í skýrslu sjóslysanefndar segir að
vatn og óhreinindi hafi verið í
brennsluolíukerfi skipsins og spíss-
ar hafi verið af sömu orsökum ryðg-
aðir. Sex af tólf spíssum voru með
brotna gorma. Nefndin telur sömu-
leiðis ámælisvert að þrátt fyrir
ítrekaðar aðvaranir hafi lélegt olíu-
rennsli ekki verið athugað. Fram
kom í útskrift úr hugbúnaði raf-
eindastýrðra gangráða að öryggis-
búnaður aðalvélarinnar hefði gefið
til kynna í 105 skipti síðustu 679 vél-
arstundir lélegt olíurennsli til vél-
arinnar. Vélstjórar höfðu ekki orðið
varir við þessar aðvaranir.
Þegar vélarvörður Núps kom í
vélarrúmið varð hann þess var að
tölva var ekki í sambandi. Opnaði
hann stjórnpúltið og sá þá að mið-
öryggi hægra megin var útslegið.
Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir tókst
ekki að láta aðalvélina ganga en hún
tók við sér nokkrum sinnum. Fram
kom við rannsóknina að sama öryggi
hefði slegið út einu sinni áður, þ.e. í
september 2001, en málið ekki verið
athugað frekar að sögn skipverja.
Einnig kom fram að festingar akk-
era voru fastar, þannig að þegar á
reyndi gátu skipverjar ekki losað
þau og látið falla.
Orsakir strands Núps
BA í Patreksfirði
Eftirliti
ábótavant
með vél-
búnaði
LIÐ Njarðvíkur varði í gærkvöldi
Íslandsmeistaratitilinn í körfu-
knattleik karla er það lagði granna
sína í Keflavík, 102:93, í þriðja leik
liðanna í úrslitarimmunni um Ís-
landsmeistaratitilinn. Leikurinn fór
fram í Keflavík að viðstöddum tæp-
lega 1.400 áhorfendum. Það blés
lengi vel ekki byrlega fyrir Njarð-
víkingum í leiknum. Þeir voru und-
ir fram í fjórða og síðasta leikhluta
er þeir sneru leiknum sér í hag.
Þetta er í tólfta sinn sem félagið
verður Íslandsmeistari síðan það
stóð fyrst uppi sem sigurvegari á
Íslandsmótinu 1981. Teitur Örlygs-
son hampaði í gærkvöldi Íslands-
bikarnum í tíunda sinn á ferlinum.
Morgunblaðið/Þorkell
Njarðvík
Íslands-
meistari

Teitur kveður/C1
TAP hugbúnaðarfyrirtækisins OZ
Communication Inc. nam 24,6 millj-
ónum Bandaríkjadala á síðasta ári,
sem samsvarar um 2,4 milljörðum ís-
lenskra króna. Þá eru meðtaldar af-
skriftir og endurmat á viðskiptavild
vegna kaupa á fyrirtæki í Kanada að
fjárhæð 12,2 milljónir dala, gjald-
færsla vegna kaupréttarsamninga
að fjárhæð 1,7 milljónir dala, tap
vegna dótturfélaga upp á eina millj-
ón dala og endurmat eigna, einkum
vegna áhrifa gengisbreytinga, að
fjárhæð 600 þúsund dalir.
Tap af reglulegri starfsemi á síð-
asta ári nam 2,5 milljónum Banda-
ríkjadala, miðað við bókfærðar heild-
artekjur, en að frátöldum áhrifum
dótturfélaga, afskriftum og fjár-
magnskostnaði. Þetta er 57,4%
minna tap en árið 2000.
OZ tapaði
2,4 milljörð-
um í fyrra

Tap/21