Morgunblaðið - 27.04.2002, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 27. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
HJÖRLEIFI Guttormssyni, líf-
fræðingi og fyrrverandi alþingis-
manni og ráðherra, var í gær á
Degi umhverfisins veitt viðurkenn-
ing ellefu umhverfis- og náttúru-
verndarsamtaka fyrir störf að
verndun umhverfis og náttúru. Við-
urkenningin er veitt einstaklingi og
er þetta í fjórða skipti sem ein-
staklingur er heiðraður með þess-
um hætti.
Í máli Þrastar Ólafssonar, for-
manns úthlutunarnefndar, kom
fram að Hjörleifur væri löngu þjóð-
kunnur fyrir störf sín, ekki hvað
síst fyrir störf að umhverfis- og
náttúruverndarmálum, en hann
hefði unnið mjög merk störf á öllum
sviðum þess málaflokks. Kom fram
að þar á meðal megi nefna rann-
sóknir á náttúrufari á Austurlandi
og uppbyggingu náttúrugripasafns
í Neskaupstað, auk fjölmargra
greina, skýrslna og bóka um nátt-
úru- og umhverfismál. Hann hefði
einnig lagt sig fram um að kynna
náttúru landsins og umhverfi þess
og væri þekktur baráttumaður fyr-
ir umhverfis- og náttúruvernd.
Hann hefði haft frumkvæði að
stofnun Náttúruverndarsamtaka
Austurlands og verið formaður
samtakanna um árabil, auk þess að
eiga sæti í Náttúruverndarráði og
verið virkur í alþjóðlegu samstarfi
að náttúruvernd.
Hjörleifur þakkaði fyrir viður-
kenninguna og sagði meðal annars í
ávarpi sínu að þau sem um 1970
hefðu full bjartsýni lagt upp í ferð
með ný og fersk umhverfis- og
náttúruverndarsamtök hefðu vissu-
lega haft erindi þótt ekki hafi nema
brot af stefnumiðunum komist í
höfn. „Við megum hvorki ofmetnast
né láta hugfallast, því að nú er
nauðsyn á einbeittri sókn. Náttúru-
verndarsamtökin eru fjölradda kór
og hljómbotninn meðal almennings
er að styrkjast. Enn rennur Lag-
arfljót fram að mestu ótruflað og
Fljótsdalshérað angar ljúft sem
forðum. Þjórsárver undir Hofsjökli
þar sem Íslendingar fyrri tíðar riðu
vötnin við Sóleyjarhöfða halda enn
skikku sinni og lífi. Okkar er að
tryggja að svo verði um ókomin ár.
Þessar táknmyndir skipta miklu
eins og aðrar gersemar í náttúru
Íslands. En umhverfismálin snúast
ekki aðeins um verndun helgi-
mynda heldur æ meir um sjálfa til-
vist mannkyns og framtíð á þessari
jörð. Með allt þetta í huga höldum
við ótrauð áfram baráttunni, hvert
og eitt sameiginlega og treystum á
öfluga samfylgd,“ sagði Hjörleifur.
Það besta og það versta
í umhverfismálum á árinu
Náttúruverndarsamtökin ellefu
sem standa að veitingu viðurkenn-
ingarinnar eru: Landvernd, Sól í
Hvalfirði, Fuglaverndarfélag Ís-
lands, Hið íslenska náttúrfræði-
félag, Náttúruverndarsamtök Ís-
lands, Umhverfisverndarsamtök
Íslands, Náttúruverndarsamtök
Vesturlands, Náttúruverndarfélag
Suðvesturlands. Félag um verndun
hálendis Austurlands, Náttúru-
verndarsamtök Austurlands og
Samtök um náttúruvernd á Norð-
urlandi.
Þá var einnig greint frá því besta
og versta í umhverfismálum liðins
árs að mati dómnefndar sem valdi
úr mörgum tilnefningum fimm at-
riði um hvort um sig.
Meðal þess besta í umhverfismál-
um liðins árs er í fyrsta lagi úr-
skurður Skipulagsstofnunar þar
sem stofnunin hafnaði byggingu
Kárahnjúkavirkjunar. Í öðru lagi
umhverfisstarf leikskólans Mána-
brekku á Seltjarnarnesi. Í þriðja
lagi samþykkt Alþingis á Kyoto-
samningnum, en hann sé einn mik-
ilvægasti alþjóðasamningur um um-
hverfismál sem gerður hafi verið. Í
fjórða lagi starf sportkafara í
Keflavík sem hafi hreinsað 16 tonn
af rusli úr höfnum á Reykjanesi og
í fimmta lagi sé um að ræða vinnu
við staðardagskrá 21 í Mosfellsbæ.
Það versta í umhverfismálum lið-
ins árs að mati dómnefndarinnar er
í fyrsta lagi úrskurður umhverfis-
ráðherra um Kárahnjúkavirkjun
þar sem umhverfisráðherra leyfði
virkjunina með skilyrðum. Í öðru
lagi hið séríslenska ákvæði Kyoto-
bókunarinnar. Í þriðja lagi nýjar
umbúðir utan um Diet Coke sem
skapi vandræði í endurvinnslu. Í
fjórða lagi námugröftur í hlíðum
Vífilfells, en þessi námagröftur hafi
valdið tjóni á gróðurþekju auk þess
sem sjónræn áhrif efnisnámsins séu
veruleg, og í fimmta lagi er nefnd
ásælni Landsvirkjunar í Þjórsár-
ver.
Loks var greint frá niðurstöðum í
veggspjaldasamkeppni grunnskóla,
en fjórir skólar sendu inn vegg-
spjöld, Ingunnarskóli, Korpuskóli,
Andakílsskóli og Fossvogsskóli og
fengu þeir allir viðurkenningar. Til-
laga Ingunnarskóla fer í samkeppni
í Danmörku og tillaga Fossvogs-
skóla fer á leiðtogafund um sjálf-
bæra þróun sem haldinn verður í
Jóhannesarborg í Suður-Afríku.
Viðurkenning umhverfis- og náttúruverndarsamtaka fyrir störf að verndun umhverfis og náttúru
Hjörleifur
Guttormsson
heiðraður
Morgunblaðið/Sverrir
Forseti Íslands afhenti Hjörleifi Guttormssyni viðurkenninguna á hátíðardagskrá í Ráðhúsi Reykjavíkur á Degi
umhverfisins í gær. Verðlaunagripurinn er eftir Elísabetu Haraldsdóttur leirlistarkonu.
„ÉG get auðvitað ekki skilið af hverju nafn
mitt er nefnt í þessu samhengi,“ segir Mar-
grét Ósk Steindórsdóttir, 25 ára íslensk
stúlka, sem Fernando Tapias, yfirmaður kól-
umbíska stjórnarhersins, nefndi sem eina af
sjö meintum hryðjuverkamönnum Írska lýð-
veldishersins (IRA) er veitt hefðu FARC-
skæruliðahreyfingunni aðstoð í fyrra. „Það
er auðvitað ekki um það að ræða að ég teng-
ist þessum samtökum. Eiginlega er ekki ann-
að hægt en hlæja að þessu,“ sagði Margrét
Ósk í samtali við Morgunblaðið.
Margrét Ósk tekur hins vegar undir að það
sé ekkert gamanmál að nafn hennar skuli
fyrir þingnefnd Bandaríkjaþings hafa verið
bendlað við hryðjuverk, sérstaklega ekki
þegar atburðirnir 11. september sl. eru hafð-
ir í huga. „Skjöl um mig hljóta að hafa lent í
vitlausum bunka, eða eitthvað svoleiðis,“ seg-
ir hún.
Fjallað var um vitnisburð Tapias hershöfð-
ingja fyrir þingnefnd Bandaríkjaþings í öll-
um helstu fjölmiðlum á Bretlandi á fimmtu-
dag enda tengist málið ásökunum á hendur
IRA um að herinn hafi átt samstarf við
FARC-skæruliðahreyfinguna í Kólumbíu á
sama tíma og svo á að heita að hann sé í
vopnahléi. Þá tengjast vitnaleiðslurnar fyrir
Bandaríkjaþingi baráttu Bandaríkjamanna
gegn alþjóðlegum hryðjuverkum.
Bæði The Guardian og The Independent
nafngreindu þá sjö aðila, sem Tapias hers-
höfðingi taldi upp sem hættulega hryðju-
verkamenn, og var Margrét þeirra á meðal.
Aðrir báru allir bresk eða írsk nöfn. Hélt
Tapias því fram fyrir nefndinni að sjömenn-
ingarnir hefðu kennt FARC-mönnum að búa
til háþróaðar sprengjur.
Þrír mannanna voru handteknir í fyrra og
bíða dóms í Kólumbíu en Tapias sagði að fjór-
um til viðbótar hefði verið sleppt vegna
skorts á sönnunargögnum, þ.á m. Margréti.
Sluppu naumlega
Margrét kom af fjöllum þegar Morgun-
blaðið náði sambandi við hana í gær en hún
er stödd í Sydney í Ástralíu. Hún segist ekki
hafa verið í slagtogi með neinum Írum er hún
var á ferðalagi um Kólumbíu í fyrrasumar,
samferðamenn hennar hafi verið frá Frakk-
landi og Danmörku.
Margrét lagði upp í mikla og langa heim-
reisu í desember 2000 ásamt dönskum unn-
usta sínum. Um mánaðamótin ágúst-
september í fyrra voru þau, ásamt tveimur
Frökkum, stödd nálægt borginni Popayan í
suðurhluta Kólumbíu, skammt frá landamær-
unum að Ecuador. Héldu þau inn á ferða-
mannasvæði í nágrenni borgarinnar San
Augustin. Margrét segir að þau hafi haft
spurnir af því að nokkrum Þjóðverjum hafi
verið rænt tveimur mánuðum áður af skæru-
liðum, sem síðan stundi það að heimta lausn-
argjald. Svæðið hafi þó verið talið nokkuð
öruggt.
Ferðalangarnir gættu hins vegar ekki
nægilega að sér og ferðuðust þau frá San
Augustin inn á svæði sem á daginn kom að
laut yfirráðum skæruliða FARC. Segir Mar-
grét að minnstu hafi mátt muna að þau lentu í
klóm skæruliðanna. Komu þau í þorp, Val-
enica, þar sem skæruliðar vitjuðu þeirra en
góðviljaðir þorpsbúar földu þau í híbýlum
sínum um nokkurra klukkustunda skeið.
Sluppu ferðalangarnir í skjóli nætur undan
mönnum, sem leituðu þeirra. „Við vissum að
rúta færi um þorpið kl. 3 um nóttina,“ segir
Margrét Ósk. „Við bjuggum þannig um hnút-
ana að rútan kæmi að húsinu, sem við vorum
í, og földum okkur síðan aftast í rútunni, und-
ir teppum og öðru þess háttar. Rútubílstjór-
inn hafði líka allan varann á og hafði engin
ljós á bílnum.“
Eftir að út af yfirráðasvæði skæruliðanna
kom, um sjö klukkustundum síðar, var rútan
stöðvuð af kólumbíska stjórnarhernum. Her-
mönnum þótti grunsamlegt að fjórmenning-
arnir skyldu hafa farið um þessar miklu
hættuslóðir án þess að lenda í kasti við mann-
ræningja. „Þeim fannst við hafa verið of
heppin,“ segir hún. Lágu þau þess vegna und-
ir grun um að tengjast skæruliðunum.
Fóru hermenn með þau til Popayan í höf-
uðstöðvar hersins og þar voru þau ítrekað yf-
irheyrð, og haldið í um átta klukkustundir.
„Þeir höfðu samband við Interpol en fundu
auðvitað ekkert þar og slepptu okkur að lok-
um,“ segir Margrét.
Ísland tekið sem Írland?
Aðspurð hvernig geti staðið á því að Tapias
hershöfðingi flokki hana sem einn af sjö
meintum IRA-mönnum segist Margrét standa
á gati. „Þeir sögðu sín á milli, „Ireland, Ire-
land, she is from Ireland“ og ég reyndi að
leiðrétta þá. Kannski tókst það ekki sem
skyldi.“
Nefnir Margrét að þau hafi komist á snoðir
um það seinna að skammt frá þeim stað, þar
sem stjórnarherinn stöðvaði þau, hafi skæru-
liðar skömmu áður gert árás á nokkrar rút-
ur. Giskar hún á að kólumbíski herinn sé hér
að tengja tvo atburði, sem ekki tengjast á
nokkurn hátt.
Hún undrast jafnframt að hún skuli nefnd í
sömu andrá og sex Írar, á sama tíma og raun-
verulegir ferðafélagar hennar séu hvergi
nefndir.
„Það er allavega ekki um það að ræða að
ég tengist einhverju svona,“ segir Margrét.
Margrét segir að hún hafi beðið um afrit af
þeim skýrslum sem af henni voru teknar í
Popayan. Þær hafi hún ekki fengið. Hún seg-
ir að hún muni væntanlega vera í sambandi
við sendiráð Bandaríkjanna til að reyna að
leiðrétta þann misskilning sem hér sé aug-
sýnilega á ferðinni.
Þóttu grunsamleg
fyrir að hafa sloppið úr
klóm mannræningja
 !"
#$
%!&'"
$"&!'"
(")*$
#""+"
,-&!
"'$()*+#
.. 
# ,
-
( #./01
! #
+  
2
 . /.. 

david@mbl.is
Kólumbískur hershöfðingi bendlaði Margréti Ósk
Steindórsdóttur á miðvikudag við IRA fyrir
bandarískri þingnefnd. Í samtali við Davíð Loga
Sigurðsson segist hún munu leita til bandarísks
sendiráðs til að reyna að leiðrétta misskilninginn.