Morgunblaðið - 28.04.2002, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 28. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FORDÓMAR hafa áhrif á heilsu,
bæði líkamlega og andlega. For-
dómar eru hleypidómar, oft
byggðir á vanþekkingu og skiln-
ingsleysi. Fordómum verður aldrei
útrýmt en nauðsynlegt er að vekja
athygli á þeim. Þetta segir Héðinn
Unnsteinsson, verkefnisstjóri Geð-
ræktar. Undir orð hans tekur vel á
annan tug íslenskra félagasam-
taka og stofnana sem hvetja lands-
menn með átaki gegn fordómum
til að líta í eigin barm, skoða eigin
fordóma og sleppa þeim síðan.
Þetta verður gert með táknrænum
hætti, en frá 1. maí verður 35 þús-
und blöðrum sem tákna fordóma
og póstkortum er bera boðskap
sem ætlað er að vekja fólk til um-
hugsunar, dreift um allt land og
síðla dags 18. maí verður blöðr-
unum sleppt á níu stöðum um land-
ið. Þá verða fulltrúar allra þeirra
sem að verkefninu standa áber-
andi í fjölmiðlum á næstu dögum
til að vekja athygli á málstaðnum.
Hversu öðruvísi er öðruvísi?
„Hugmyndin að átakinu kvikn-
aði hjá mér er ég var á fundi í Evr-
ópu fyrir um einu ári síðan,“ segir
Héðinn. „Þar kynntist ég belgísku
verkefni sem bar yfirskriftina
Hversu öðruvísi er öðruvísi? Fyrst
hafði ég hugsað mér að átakið
tengdist fyrst og fremst Geðrækt-
arverkefninu en það varð úr að all-
ur þessi hópur kemur að því og er
því um að ræða vakningu um for-
dóma í víðum skilningi.“
Að vitundarvakningunni standa
Landlæknisembættið og Geðrækt í
samstarfi við Alþjóðahúsið, Félag
eldri borgara, Félagsþjónustuna í
Reykjavík, Heilsueflingu í skólum,
Hitt Húsið, Jafnréttisnefnd og
Stúdentaráð Háskóla Íslands, Mið-
borgarstarf KFUM og K og Þjóð-
kirkjunnar, Rauða kross Íslands,
Samtökin 7́8 og Öryrkjabandalag
Íslands.
„Við byrjuðum á því að reyna að
skilgreina fordóma,“ segir Héðinn
um undirbúningsvinnu átaksins.
„Eru til meiðandi fordómar og eru
til fordómar sem ekki meiða er
meðal þess sem við veltum fyrir
okkur. Við enduðum á því að sætt-
ast á þá skilgreiningu að í þjóð-
félaginu eru til margar stað-
almyndir sem við köllum „norm“
og eru drifkraftur fordóma. Um
leið og einstaklingur stendur utan
normsins reynir þjóðfélagið með
öllum ráðum að draga hann aftur
inn í normið. Það veltur síðan á
sjálfstrausti þeirra sem standa ut-
an normsins hvort þeir brotna nið-
ur.“
Átak um allt land
Héðinn segir að lögð sé áhersla
á að vekja athygli á því að for-
dómar hafi áhrif á heilsu. „For-
dómar hafa mikil áhrif á að fólk
nær ekki bata eftir hver kyns veik-
indi. Við vitum að við getum ekki
útrýmt fordómum, þeir eru stór
þáttur í daglegu lífi en það sem við
viljum gera með vitundarvakning-
unni er að veita fordómum athygli,
fá fólk til að hugsa hvað veldur
þeim, hvernig þeir birtast og
hverjar eru afleiðingar þeirra.“
Vakningin er þegar hafin í ýms-
um fjölmiðlum og verður á dag-
skrá fram í júní, en meginþungi
hennar stendur frá 1. maí til 18.
maí. Miðvikudaginn 1. maí hefst
dreifing meðal landsmanna á
blöðrum og póstkortum á höf-
uðborgarsvæðinu, á Akranesi, Ísa-
firði, Sauðárkróki, Akureyri, Eg-
ilsstöðum, Selfossi, í Vestmanna-
eyjum og Reykjanesbæ og stendur
til 18. maí.
Vitundarvakning Landlæknisemb-
ættisins og Geðræktar um fordóma
Morgunblaðið/Jim Smart
Undirbúningur að verkefninu hefur verið í höndum margra aðila. Hér
eru þau Konráð Kristjánsson frá Rauða krossi Íslands, Þórdís Rúnars-
dóttir frá Hinu húsinu og Héðinn Unnsteinsson frá Geðrækt.
Fordómar hafa
áhrif á heilsu
PÁLL Pétursson félagsmálaráð-
herra sagði við eldhúsdagsumræður
á Alþingi síðastliðið miðvikudags-
kvöld, að þær hugmyndir væru frá-
leitar að hagsmunum Íslands gæti
verið betur borgið innan Evrópu-
sambandsins.
Páll vék undir lok ræðu sinnar að
þeim árangri sem náðst hefði í
efnahagsmálum og sagði: „Okkur
hefur tekist með sameinuðu þjóðar-
átaki að koma böndum á verðbólg-
una. Aðilar vinnumarkaðarins, og
þá sérstaklega Alþýðusamband Ís-
lands, eiga miklar þakkir skildar
fyrir sína framgöngu í þeirri bar-
áttu. En það sem gerði okkur
mögulegt að ráða við verðbólguna
var að við höfum okkar eigin mynt
og getum því brugðist við áföllum
og ráðum okkar málum sjálfir. Þró-
unin í vetur sýnir okkur glögglega
hversu fráleitar þær hugmyndir eru
að hagsmunum Íslands gæti verið
betur borgið innan Evrópusam-
bandsins,“ sagði Páll.
Félagsmálaráðherra um ESB
Fráleitt að hagsmun-
um yrði betur borgið
48 NEMENDUR Lögregluskóla
ríkisins eru að hefja starfsþjálfun
á höfuðborgarsvæðinu og hefur
aldrei áður jafn stór hópur verið
við nám í skólanum. Hópurinn hef-
ur nú lokið fjögra mánaða bóklegu
námi og mun næstu fjóra mán-
uðina vera í starfsþjálfun á höf-
uðborgarsvæðinu. Þá taka aðrir
fjórir mánuðir í skólanum við áður
en hópurinn útskrifast. „Við
breyttum náminu lítillega í haust
frá því sem áður var, styttum
starfsþjálfunina úr einu ári í fjóra
mánuði en í staðinn erum við með
alla nemendur í þjálfun á höfuð-
borgarsvæðinu og getum fylgst
betur með þeim,“ segir Gunnlaug-
ur V. Snævarr yfirlögregluþjónn.
„Þessar breytingar virðast vera
að skila sér, það hefur vantað
menntaða lögreglumenn og því
gripum við til þessara aðgerða.
Núna eru eingöngu menntaðir lög-
reglumenn á landsbyggðinni en
hér á Suðvesturhorninu eru enn
starfandi einhverjir ómenntaðir
menn og því viljum við breyta með
þessu. Þetta eru þó aðeins tíma-
bundnar aðgerðir og við ætlum
okkur að lengja aftur starfsþjálf-
unina þegar jafnvægi er náð.“
Í fyrra útskrifuðust frá skólan-
um 39 lögreglumenn.
Í hópnum sem er nú að hefja
starfsnám eru 12 stúlkur og 36
piltar og segir Gunnlaugur fjölda
stúlkna aldrei hafa verið meiri, svo
þar slái hópurinn annað met.
48 nemendur Lögregluskólans hefja starfsþjálfun
Morgunblaðið/Kristinn
48 nemendur eru nú að hefja starfsþjálfun og er þetta stærsti hópur sem hefur verið við nám í skólanum.
Styttra starfsnám til að fjölga
menntuðum lögreglumönnum
Kemur fram í könnuninni að for-
ráðamenn íslenskra fyrirtækja telja
skattaumhverfi fyrirtækjanna ekki
hindra vöxt atvinnulífsins. Að auki
eru stjórnendur ánægðir með
menntakerfið og telja það styrkja at-
vinnulífið. „Það eru einkum háir
óbeinir skattar, hár fjármagns-
kostnaður, mikill vaxtamunur inn-
og útlána og tregða hins opinbera til
að leyfa fjárfestingar erlendra aðila
sem veikja stöðu Íslands í þessum
flokki.“
Notum kreditkort mest allra
Umhverfi viðskipta er hins vegar
óbreytt milli ára og lendir Ísland í
fjórða sæti eins og áður. Kemur m.a.
fram í samanburðinum að Íslending-
ar noti kreditkort mest allra og að
atvinnuþátttaka kvenna sé mest á
Íslandi sem stuðlar að betra við-
skiptaumhverfi. „Auk þessa er
menntunarstig vinnuaflsins gott að
mati stjórnenda og lítil hætta á að
hæfileikafólk flytjist af landi brott,
svo fátt eitt sé talið upp.“
Segir að á móti komi að aukinn
fjöldi verkfalla hafi haft neikvæð
áhrif á stöðu Íslands og sömuleiðis
mikill fjöldi vinnustunda launafólks.
„Enn fremur er það mat stjórnenda
að ófullkominn fjármálamarkaður og
takmarkað framboð áhættufjár-
magns dagi úr möguleikum íslensks
viðskiptalífs.“
Sé litið til innviða þjóðfélagsins er
staðan óbreytt frá árunum 1999 og
2000 eða fjórða sæti. „Í þessum
flokki er staða Íslands sterk hvað
varðar tölvueign á íbúa, mikla Int-
ernetnotkun, vaxandi framlag Ís-
lendinga til rannsókna og vísinda,
svo fátt eitt sé upp talið,“ segir í frétt
Þjóðhagsstofnunar.
ÍSLAND er í 12. sæti í könnun um
samkeppnishæfni landa árið 2002 en
það er IMD (International Institute
for Management Development) sem
stendur fyrir könnuninni. Þetta
kemur fram í frétt frá Þjóðhags-
stofnun.
Skýrsla IMD metur samkeppnis-
hæfi landa út frá þeirri umgjörð sem
fyrirtækjunum er búin og hefur Ís-
land verið þátttakandi frá árinu
1995. Alls eru 49 lönd þátttakendur í
þessari könnun en Þjóðhagsstofnun
hefur annast gagnasöfnun varðandi
íslenska hluta rannsóknarinnar.
Framfærslukostnaður með
því hæsta sem gerist
Samkvæmt niðurstöðunum hækk-
ar Ísland um eitt sæti frá árinu 2001,
eða úr 13. sæti í það 12. Sé hins vegar
litið til framgöngu efnahagslífsins er
Ísland nú í 43. sæti en var í42. sæti
árið á undan. Segir í fréttinni að Ís-
land gjaldi þess ávallt í þessum sam-
anburði hvað það er lítið. „Allir
markaðir hér eru smáir, hvort sem
litið er til fjölda þátttakenda eða
veltu fjármagns. Heildarverðmæti
landsframleiðslu, útflutnings og inn-
flutnings er alltaf lágt metið í banda-
rískum dollurum.“
Þó eru tilgreindir þættir sem við
getum haft áhrif á og eru okkur ekki
til framdráttar en þeir eru m.a. mikil
verðbólga á síðasta ári, hár fram-
færslukostnaður, sem er með því
hæsta sem gerist, og óhagstæður
viðskiptajöfnuður sem hlutfall af
vergri þjóðarframleiðslu.
Hvað varðar aðra flokka skipar
þáttur hins opinbera Íslandi í 11.
sæti samanborið við 9. sæti árið 2001
og er það einkum lakari staða rík-
issjóðs sem veldur þeirri lækkun.
Könnun IMD um samkeppnishæfni
Atvinnuþátttaka
kvenna mest
á Íslandi
Framkvæmdastjóri
Atlantsskipa
Sáttin gerð
til að
hindra
samkeppni
STEFÁN Kjærnested, fram-
kvæmdastjóri Atlantsskipa, segir
ljóst að sú sátt, sem myndast hafi
milli útgerðarfélaga og Sjómanna-
félags Reykjavíkur um áætlunarsigl-
ingar til og frá Íslandi, sé til komin
til að hindra samkeppni í flutninga-
starfsemi. Hann segist fagna þeim
orðum formanns Sjómannafélagsins
að þær aðgerðir sem sambandið
hyggst grípa til gegn Atlantsskipum,
séu „sjálfsagt ekki löglegar.“
Í Morgunblaðinu í gær sagði Jón-
as Garðarsson, formaður Sjómanna-
félags Reykjavíkur, að sátt hefði ver-
ið um það milli íslenskra útgerða og
Sjómannafélagsins að skip, sem
stunduðu reglulegar áætlunar-
siglngar milli Íslands og annarra
landa væru mönnuð íslenskum sjó-
mönnum sem fengju greitt eftir ís-
lenskum kjarasamningum.
Stefán segir þessa sátt ganga út á
að hindra samkeppni í flutninga-
starfsemi. „Það hlýtur að stríða gegn
hagsmunum meirihluta félagsmanna
í Sjómannafélagi Reykjavíkur og
þjóðarinnar allrar að þeir séu að
hindra að ný félög festi sig í sessi
hérna“ segir hann.
Þá fagnar Stefán þeim ummælum
Jónasar að þær aðgerðir sem félagið
hyggst grípa til gegn Atlantsskipum
séu „sjálfsagt ekki löglegar“. Hann
segir að með þeim hafi hið rétta
komið í ljós. „Hann staðfestir þarna
að við erum að fara eftir lögum ólíkt
því sem hann hefur haldið fram síð-
ustu þrjú ár. Þessar aðgerðir sem
hann hyggst fara í eru ólöglegar og
hann veit það sjálfur ólíkt því sem
hann hefur áður sagt.“
Segir Stefán Atlantsskip hyggjast
bregðast við slíkum aðgerðum með
því að fá lögbann á þær eins og áður.