Morgunblaðið - 01.09.2002, Qupperneq 4

Í hópi jarðarkaupenda er hestafólk og fólk
með skógræktaráhuga, en slík áhugamál eru þó
ekki forsenda þess að höfuðborgarbúar kaupi
sér heila jörð. Almennur útivistaráhugi nægir,
að sögn sveitarstjórans. „Fólk sem byggir sér
heilsárshús hér í sveit tekur oft miklu
meiri þátt í félagslífi sveitarinnar
en þeir sem eiga hér sumarbústað.
Það kemur á þorrablót og rétt-
ardag og verður því
þátttakendur í daglegu lífi
heimamanna.“
Opna augu heimamanna
Útrás höfuðborgarbúanna hefur
ekki í för með sér neinn ríg í sveitinni,
að sögn sveitarstjórans. „Við tökum
þeim fagnandi,“ segir Ragnar Sær. „Okk-
ur er mikill styrkur í þessum ein-
staklingum, sem sækja í kyrrðina í
sveitinni okkar. Þetta fólk opnar
stundum augu heimamanna fyrir
því hvað hér er fallegt og gott að
vera. Um leið skapar koma þeirra hingað störf
við uppbyggingu og viðhald eigna.“
Fasteignaverð í Bláskógabyggð er hærra en
víðast hvar til sveita, að sögn sveitarstjórans.
„Fasteignaverð hér er hið sama og á Selfossi, ef
ekki hærra og það er mikil bylting frá því sem
áður var. Nú eiga bændur kost á að bregða búi,
ef þeir vilja, og fá sanngjarnt verð fyrir eigur
sínar. Hér tíðkast engin yfirboð, en fjölskyldur,
sem vilja færa sig um set, geta nú gengið að því
vísu að þær fái raunverð fyrir eignirnar sínar.“
Ragnar Sær segir að enn sé nægt landrými í
Bláskógabyggð. Sveitarfélagið hafi t.d. skipu-
lagt lóðir í Reykholti og Laugarási og vaxandi
áhugi sé á uppbyggingu á Laugarvatni. „Þess-
ari þróun verður ekki snúið við, enda engin
ástæða til þess. Við viljum auðvitað að fleiri færi
lögheimili sín hingað í Bláskógabyggð og ég
býst við að sú verði þróunin. Þessar vönduðu
eignir, sem fólkið úr Reykjavík byggir hér,
munu svo hugsanlega færast í eigu fólks, sem
býr hér áfram um ókomin ár. Núna standa fleiri
að baki alls konar þjónustu, sem boðið er upp á,
eins og hitaveitu og sorphirðu, og því hægt að
halda kostnaði við slíka þjónustu í lágmarki. En
auðvitað viljum við gjarnan fá útsvarstekjur, til
viðbótar við fasteignagjöldin. Sú þróun er hafin
og hingað hefur flust fólk sem greiðir mjög hátt
útsvar. Í flestum tilvikum á þetta fólk hins veg-
ar einnig stórar eignir í Reykjavík og heldur því
í raun alveg tvö heimili.“
Í Bláskógabyggð eru um 1.600 sumarhús og í
Grímsnesi og Grafningshreppi eru þau um
1.700. Þar hafa ekki verið byggð heilsárshús.
Heilsárshúsin eru hrein viðbót við fasteigna-
flóruna í Bláskógabyggð. „Þess eru auðvitað
mörg dæmi að fólk dvelji langdvölum í sum-
arhúsunum sínum, en þegar fólk byggir sér
annað heimili er viðhorfið annað. Það vill helst
vera í göngufæri við alla þjónustu og komist í
kunningsskap við heimamenn. Sumarhúsin eru
aðeins fjarlægari heimafólki.“
fólk veltir þessu oft fyrir sér í 2–3 ár áður en það
lætur til skarar skríða.“
Heimamenn ekki ókátir
Ágúst Ingi Ólafsson er sveitarstjóri Rang-
árþings eystra, sveitarfélags sex hreppa sem
sameinaðir voru sl. vor, en það voru Austur- og
Vestur-Landeyjahreppar, Austur- og Vestur-
Eyjafjallahreppar, Fljótshlíðarhreppur og
Hvolhreppur. Sveitarfélagið nær frá Eystri-
Rangá austur að Jökulsá á Sólheimasandi og
innan vébanda þess hafa margir höfuðborg-
arbúar fest sér jörð eða jarðarskika. „Á þessu
svæði er mjög mikið um þetta,“ segir Ágúst
Ingi. „Í Hvolhreppnum hefur til dæmis fjöl-
breyttur hópur fólks fengið skika hér og þar.
Hér eru mjög margir sumarbústaðir, til dæmis
eru á annað hundrað bústaða í Fljótshlíðinni.
En svo er einnig töluvert um að höfuðborgarbú-
ar eigi jarðir, bæði í Landeyjum og undir Eyja-
fjöllum. Flestir stunda skógrækt, en mismikla
þó.“
Ágúst Ingi sagði að enn væri ekki mjög al-
gengt að höfuðborgarbúar flyttu lögheimili sín í
sveitarfélagið. „Við viljum nú gjarnan sjá meira
af því. Hérna er fólk að byggja sér vönduð og
stór heilsárshús, til dæmis í Fljótshlíðinni og
spurning hvað sá hópur gerir þegar fram í sæk-
ir.“
Heimamenn í Rangárþingi eystra eru ekkert
ókátir með þróunina, að sögn sveitarstjórans.
„Það er samdráttur í landbúnaði og því eðlilegt
að jarðir séu nýttar á nýjan hátt. Þessi upp-
bygging skapar atvinnu í sveitarfélaginu, því
fólk þarf auðvitað alls konar þjónustu þegar það
byggir sér hús hérna. Því fer líka fjarri að það
sé svo þröngt um búin vegna þessarar þróunar
að menn geti ekki haldið áfram að stunda sinn
landbúnað, kjósi þeir að gera það. Og nú eiga
menn kost á að selja jörðina sína, eða skika úr
henni, á betra verði en áður bauðst. Ég hef ekki
orðið var við neina árekstra milli aðfluttra og
heimamanns. Þetta er friðsælt svæði, sem betur
fer.“
Ágúst Ingi segir að útrás höfuðborgarbúanna
hafi ekki endilega haft áhrif á söluverð íbúða og
húsa í þéttbýliskjörnum, til dæmis á Hvolsvelli.
„Atvinnuástandið hér er ágætt og verð á íbúð-
um hefur hækkað töluvert. Kaupendur eru fólk
sem starfar hérna og ásókn í leiguhúsnæði hef-
ur verið mikil. Þróunin er sú, að fólk í leigu-
húsnæði ákveður að setjast hér að og kaupir sér
fasteign.“
Lögheimili kallar á aukna þjónustu
Sveitarfélagið hefur ekki unnið
áætlun um hverjar tekjur þess
gætu orðið af nýjum íbúum af höf-
uðborgarsvæðinu, eða hver út-
gjöldin verða vegna aukinnar þjón-
ustu. „Við fáum auðvitað
fasteignagjöld af bústöðunum, en
fáum ekki tekjur af fólki sem ekki
er með lögheimili hér. Útgjöld
sveitarfélagsins eru að sama
skapi lítil, enda sér fólk sjálft um
að leggja vegi heim að bústöð-
um sínum. Það skapar auðvitað
verktökum á svæðinu atvinnu,
sem kemur sveitarfélaginu til
góða. Ef fólk flytur lögheimili sitt í
sveitarfélagið kallar það auðvitað á aukna þjón-
ustu af hálfu sveitarfélagsins.“
Allt bendir til að höfuðborgarbúar haldi
áfram að streyma til Rangárþings eystra. „Okk-
ur berast sífellt fyrirspurnir um lóðir og upp-
byggingin heldur ábyggilega áfram, hægt og
bítandi. Sveitarfélagið hefur komið til móts við
þetta með því að bjóða lóðir undir sumarbú-
staði, til dæmis við Eystri-Rangá og á Hamra-
garðaheiði, en að öðru leyti eru það helst bænd-
ur, sem eru að selja skika eða heilu jarðirnar.“
3–6 mánuði á ári í Bláskógabyggð
Í sveitarfélaginu Bláskógabyggð hafa margir
höfuðborgarbúar komið sér upp öðru heimili.
Bláskógabyggð varð til við sameiningu Bisk-
upstungna-, Laugardals- og Þingvallahreppa.
Ragnar Sær Ragnarsson, sveitarstjóri, segir að
þar í sveit sé töluvert um að efnameira fólk af
höfuðborgarsvæðinu byggi sér heilsárshús, sem
tekur aðeins um klukkustund að aka til. „Í
mörgum tilvikum hefur þetta fólk ákveðin
tengsl við landsbyggðina og hefur alltaf dreymt
um að komast úr ys og þys borgarinnar og njóta
náttúrufegurðar. Nær undantekningarlaust
byggir fólk sér annað heimili hér og dvelur hér
allt frá um þremur mánuðum á ári og upp í hálft
árið, auk þess að koma hér allar helgar inn á
milli. Nokkur dæmi eru um að fólk flytji lög-
heimili sitt hingað.“
Ragnar Sær segir að í þessum hópi séu marg-
ir stjórnendur fyrirtækja, sem þurfi ekki endi-
lega að mæta á skrifstofu sína daglega, heldur
geti stjórnað í gegnum síma- og tölvusamband.
„Oftar en ekki er þetta fólk komið um og yfir
fimmtugt, þótt dæmi séu um að yngra fólk leiti
hingað, til dæmis á tæplega fertugur stjórnandi
sitt annað heimili hér í Bláskógabyggð. En oft-
ast er þetta fólk sem er búið að koma börnum
sínum á legg. Það kaupir ýmist jarðir, eða kaup-
ir stóra og góða lóð í litlum þéttbýliskjörnum,
þar sem stutt er í alla þjónustu, en náttúran
ekki langt undan. Í Reykholti og Laugarási hafa
til dæmis risið 15–20 hús á skömmum tíma.“
4 B SUNNUDAGUR 1. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„ÞARNA er ótrúleg ró og kyrrð og ég eyði löngum stundum í að njóta útsýnisins og fylgj-
ast með dýralífinu. Núorðið þekki ég alla mófugla, sem ég gerði ekki áður,“ segir kona
sem á heilsárshús á Suðurlandi. Konan og eiginmaður hennar dvelja þar löngum stund-
um, en áður höfðu þau búið um áratuga skeið í Reykjavík. Þar búa þau reyndar enn, en
hafa selt stórt einbýlishús í borginni og ætla að kaupa minna húsnæði þar.
Fyrir nokkrum árum voru þau hjónin að velta fyrir sér að kaupa jörð í félagi við vina-
hjón sín. Þau hættu hins vegar við það og ákváðu að kaupa skika úr bújörð á Suðurlandi
og byggja þar einbýlishús. „Við ætluðum okkur alltaf að byggja hús sem við gætum verið
í allt árið ef því væri að skipta. Börnin voru uppkomin og flutt að heiman, en í fyrstu vor-
um við samt ekki viss um að við myndum dvelja eins mikið í sveitahúsinu og raunin hefur
orðið.“
Þegar húsið var risið fóru hjónin að vera þar flestar helgar og nú aka þau þangað undir
lok hverrar viku og til baka til vinnu á mánudagsmorgni. „Við eigum þess bæði kost að
vinna fjarvinnu. Í sveitinni gefst oft meira næði til vinnu, svo okkur verður ekki minna úr
verki þar.“
Húsið er fullbúið einbýlishús að öllu leyti. „Mín hugmynd um sveitarómantík er ekki
vatnsburður og kertaljós, heldur þau þægindi sem felast í þvottavél og þurrkara. Við höf-
um allt til alls í húsinu og getum farið þangað fyrirvaralaust, þurfum ekkert að taka með
okkur sængurfatnað eða annað slíkt.“
Heimamenn í sveitinni sáu um alla vinnu við hús-
bygginguna og lagningu vegar að húsinu. „Húsið var
reist á fimm mánuðum og nú eigum við lögheimili
þarna. Við kusum að vera skráð þarna til heimilis,
því þetta er aðalbólið, þar sem börnin okkar eiga
hvert sitt herbergi þótt flutt séu að heiman, og
þarna höfum við eytt jólum og áramótum. Gestir
setja ekki fyrir sig að aka til okkar, en greinilegt
er að fólk lítur réttilega á húsið okkar sem heim-
ili, því það gerir boð á undan sér en kíkir ekki
bara inn eins og oft er raunin þegar fólk er í sum-
arbústað.
Eftir því sem við dveljum þarna lengur eigum við
erfiðara með að átta okkur á hvers vegna í ósköp-
unum við gerðum þetta ekki fyrr. Við njótum mann-
lífsins í sveitinni, fáum bændur í nágrenninu í kaffi-
sopa til að ræða nýjustu tíðindi, förum á þorrablót
sveitunga okkar og finnst notalegt að vita til þess að
nágrannar okkar fylgjast með húsinu þegar við erum
ekki heima. Sumir líta á slíkt sem hnýsni, en ég fyllist
öryggiskennd í þessu samfélagi.“
„Þekki alla mófugla“
STEINAR Berg Ísleifsson og fjölskylda
hafa flutt lögheimili sitt á jörðina Fossa-
tún í Borgarfirði. Þar ætlar fyrrverandi
hljómplötuútgefandi og framkvæmda-
stjóri tónlistarsviðs Norðurljósa að setjast
að í framtíðinni og reka menning-
artengda ferðaþjónustu.
„Ég hef gengið með þennan draum í
maganum í mörg ár, svo mörg raunar að
hugtakið menningartengd ferðaþjónusta
var ekki til þegar ég fór fyrst að velta
þessu fyrir mér,“ segir Steinar. „Und-
anfarin 5–6 ár skoðaði ég tugi jarða, allar
á Suðurlandi. Svo ákvað ég að líta á jörð-
ina Fossatún í Borgarfirði og hún var al-
gjörlega í samræmi við þær hugmyndir
sem ég hafði gert mér.“
Steinar er borgarbarn og hefur engin
fyrri tengsl við Borgarfjörðinn. „Mig
langaði til að eignast jörð í um klukku-
stundarfjarlægð frá Reykjavík, en ég hef
aldrei haft áhuga á að eignast sum-
arbústað eða annað afdrep utan borg-
arinnar. Ég var ákveðinn í að flytja alveg,
fyndi ég réttu jörðina. Hins vegar vil ég
líka nálægð við borg og ég vil fá fólk til
mín, ég hef engan áhuga á að loka mig af
í einhverjum afdal. Á síðasta ári reiknaði
ég með að vinna út samningstímabil mitt
hjá Norðurljósum, sem náði til næsta árs,
en ég ákvað að hætta störfum þar fyrr.
Við erum þegar komin með annan fótinn í
Borgarfjörð, höfum tekið íbúðarhúsið í
gegn og varið þar drjúgum tíma. Ég nýt
þess að vera úti í náttúrunni í Borgarfirði
og hafa um leið tækifæri til að hrinda
hugmyndum mínum í framkvæmd.“
Steinar segir að það hafi komið mörg-
um vinum hans á óvart þegar þau hjón
keyptu jörðina, þrátt fyrir að hann hafi
oft rætt þennan draum. Eiginkonan, Ingi-
björg Pálsdóttir, hafi í fyrstu haft ýmsar
efasemdir um ágæti flutninganna, en
væri nú jafn hrifin af hugmyndinni og
hann, ef ekki hrifnari. „Af börnum okkar
er ein dóttir eftir heima og við ætlum
ekki að flytja fyrr en hún lýkur grunn-
skóla á næsta ári. Við höfum þegar
minnkað við okkur húsnæði í borginni, en
höfum ekki ákveðið hvort við ætlum að
eiga eitthvert afdrep á höfuðborgarsvæð-
inu eftir að við flytjum alveg upp í Borg-
arfjörð.“
Steinar segir að hann hafi engan áhuga
lengur á að kynna íslenskar stórstjörnur
fyrir Íslendingum; hann vilji miklu frem-
ur vinna áfram að því að koma íslensku
tónlistarfólki á framfæri erlendis. Til
þess þurfi hann tölvu og síma og þá skipti
engu hvort hann sitji í Reykjavík eða í
Borgarfirði. „Einu tæknilegu örðugleik-
arnir eru þeir, að í Reykjavík get ég verið
sítengdur Netinu, en í Borgarfirði verð
ég að notast við ISDN-tengingu.“
„Margra ára
aðdragandi“
Í hópi jarðarkaupenda er
hestafólk og fólk með
skógræktaráhuga, en slík
áhugamál eru þó ekki
forsenda þess að höf-
uðborgarbúar kaupi sér
heila jörð.
Það er samdráttur í land-
búnaði og því eðlilegt að
jarðir séu nýttar á nýjan
hátt.
rsv@mbl.is