Morgunblaðið - 26.11.2002, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 2002 11
Bæjarlind 12, Kópavogi, sími 544 2222
Stærðir frá 36-60
Gallafatnaður
Snorrabraut 38, sími 562 4362
ULLARJAKKAR - ULLARKÁPUR
Mikið úrval
Mokkajakkar
sértilboð kr. 9.900
Niðurstöður prófkjörs Sjálf-stæðisflokksins í Reykja-vík um helgina eru aðmörgu leyti athyglisverð-
ar. Segja má að þrennt einkenni þær í
megindráttum. Í fyrsta lagi fá for-
ystumenn flokksins einstaklega góða
kosningu, í öðru lagi á sér stað mikil
endurnýjun á frambjóðendum flokks-
ins og í þriðja lagi vekur athygli að
hlutur kvenna í prófkjörinu er fremur
slakur.
Þátttaka í prófkjörinu var sæmileg
á mælikvarða Sjálfstæðisflokksins.
Alls greiddu 7.499 atkvæði eða 46%
þeirra sem voru á kjörskrá. Líkt og
ávallt í kringum prófkjör bólgnaði
kjörskráin nokkuð út og voru ný-
skráningar tæplega eitt
þúsund. Gild atkvæði í
prófkjörinu voru 7.159. Ef
þetta er borið saman við
fyrri prófkjör hefur þátt-
takan oft verið meiri. Árið
1990 greiddu 8.480 at-
kvæði í prófkjöri fyrir alþingiskosn-
ingarnar, 9.877 árið 1977, 11.637 árið
1979 og í fyrsta prófkjörinu, sem
haldið var árið 1970, greiddi 9.271 at-
kvæði. Hins vegar má einnig nefna að
árið 1986 tóku 6.546 þátt í prófkjöri
vegna alþingiskosninga og 6.348
greiddu atkvæði árið 1997 í prófkjöri
vegna borgarstjórnarkosninga og
5.917 árið 1981. Það er því ljóst að
verulegar sveiflur hafa verið á þátt-
töku allt frá upphafi.
Eitt af því sem einkenndi prófkjör-
ið nú er að lítið virðist hafa verið um
„smalanir“, þ.e.a.s. að stuðningsmenn
einstakra frambjóðenda skrái sig í
flokkinn í stórum hópum til að styðja
„sinn mann“. Hugsanleg skýring er
nýlegt prófkjör Sjálfstæðisflokksins í
Norðvesturkjördæmi en uppákomur í
kringum það hafa eflaust orðið til að
frambjóðendur í Reykjavík hafa kosið
að sýna ýtrustu varfærni í baráttuað-
ferðum sínum. Frambjóðendur virð-
ast almennt vera á því að prófkjörið
hafi verið mjög „drengilegt“ og þá
ekki einungis vegna niðurstöðunnar.
Sterk staða Davíðs,
Geirs og Björns
Davíð Oddsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, og Geir H. Haarde
varaformaður fá einhverja bestu
kosningu sem forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins hafa nokkru sinni
fengið í prófkjöri. Davíð er með
84,24% atkvæða í fyrsta sætið og Geir
með 82,94% í annað sætið. Þótt ekki
sé hægt að bera öll prófkjör Sjálf-
stæðisflokksins saman, þar sem
stundum hefur verið merkt við fram-
bjóðendur með krossi en ekki tölu-
stöfum, er ljóst að forystumenn
flokksins geta vart verið annað en
sáttir við þessa niðurstöðu. Þannig
hlaut Davíð 78% stuðning í fyrsta
sætið síðast þegar haldið var próf-
kjör, árið 1994, og Friðrik Sophusson,
þáverandi varaformaður, 67%.
Björn Bjarnason, sem lendir í
þriðja sætinu, fær einnig mjög sterka
kosningu. Þrír frambjóðendur sóttust
eftir þriðja sætinu, Björn, Pétur
Blöndal og Sólveig Pétursdóttir.
Björn er með 3.785 atkvæði í þriðja
sætið, Pétur 1.753 og Sólveig 1.421.
Fyrir prófkjörið höfðu menn velt því
fyrir sér hvaða áhrif niðurstöður síð-
ustu borgarstjórnarkosninga myndu
hafa á fylgi Björns.
Björn tók fyrst þátt í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins árið 1991 og
hlaut þá þriðja sætið. Hann háði
harða baráttu um þriðja sætið við
Geir H. Haarde í prófkjörinu árið
1994 og hafði betur. Eftir að hafa
gegnt embætti menntamálaráðherra
frá árinu 1995 sagði hann af sér emb-
ætti í vor til að leiða lista Sjálfstæð-
isflokksins í borgarstjórnarkosning-
unum í Reykjavík. Þar beið
Sjálfstæðisflokkurinn ósigur. Niður-
staða prófkjörsins nú um helgina er
því mikil traustsyfirlýsing við Björn,
ekki síst í ljósi þess að einn af ráð-
herrum flokksins sóttist einnig eftir
sætinu. Eftir á að hyggja má segja að
það hafi verið taktísk mistök hjá Sól-
veigu að leggja til atlögu
við Björn enda er aug-
ljóst, ef tekið er mið af
stuðningi við hann í fyrri
prófkjörum, að hann hef-
ur mjög sterka stöðu
meðal flokksmanna.
Pétur Blöndal náði síðan fjórða
sætinu en hann var í sjöunda sætinu
fyrir síðustu kosningar. Kosninga-
barátta Péturs í prófkjörinu var
nokkuð óhefðbundin en hann opnaði
ekki kosningaskrifstofu og auglýsti
lítið. Byggðist barátta hans fyrst og
fremst á fundum um tiltekin málefni
er hann hélt í háskólanum. Fundirnir
voru vel sóttir og vöktu mikla athygli
en einnig má benda á að Pétur hefur
verið áberandi vegna starfa sinna á
Alþingi allt kjörtímabilið. Hann hefur
ekki ávallt átt leið með forystu flokks-
ins og stundum hefur verið sagt að
hann sé „óþekkur“ innan Sjálfstæð-
isflokksins. Það þarf þó ekki að vera
ókostur þegar kemur að prófkjörum
heldur þvert á móti. Ef litið er á próf-
kjör Sjálfstæðisflokksins frá upphafi
má segja að hefð sé fyrir því að kjós-
endur í Reykjavík umbuni einstak-
lingum er hafa sjálfstæðar skoðanir
og eru aðeins á skjön við aðra þing-
menn. Má nefna Albert Guðmunds-
son og Ellert B. Schram í því sam-
bandi.
Rík krafa um endurnýjun
Það sem vekur hvað mesta athygli
er sú mikla endurnýjun sem á sér
stað í prófkjörinu. Þrír ungir menn,
þeir Guðlaugur Þór Þórðarson, Sig-
urður Kári Kristjánsson og Birgir
Ármannsson, tryggðu sér örugg
þingsæti um helgina. Þetta er einhver
róttækasta endurnýjun sem átt hefur
sér stað í Reykjavík, ekki síst vegna
þess hversu ungir þeir eru. Ekki síst
hlýtur árangur Guðlaugs að vekja at-
hygli. Munar um ellefu hundrað at-
kvæðum á honum og næsta manni í
sjötta sætið. Þeir Guðlaugur og Sig-
urður Kári eru báðir fyrrverandi for-
menn SUS og er haft á orði að kosn-
ingabarátta þeirra hafi verið
einstaklega vel skipulögð og útfærð.
Báðir höfðu mikið lið stuðningsmanna
með sér og ráku öflugar skrifstofur.
Er sá kraftur er var í baráttu þeirra
talinn hafa skipt miklu. Það er hins
vegar einnig greinilegt að krafan um
endurnýjun hefur verið rík. Ekki hef-
ur verið haldið prófkjör frá árinu 1994
og greinilegt að meðal flokksmanna
hefur verið vilji til að fá inn ný andlit á
framboðslistann. Fjölgun þingmanna
Reykjavíkur gerði jafnframt að verk-
um að margir ungir frambjóðendur
mátu stöðuna sem svo að
nú væri lag að bjóða sig
fram. Auk þeirra Guð-
laugs og Sigurðar Kára
tókst Birgi Ármannssyni
að tryggja sér sæti en
hann er fyrrverandi for-
maður Heimdallar og lengi verið
horft til hans sem álitlegs þings-
mannsefnis.
Öðrum yngri frambjóðendum gekk
ekki eins vel. Þær Soffía Kristín Þórð-
ardóttir og Guðrún Inga Ingólfsdótt-
ir, er lentu í 16. og 15. sæti, hafa verið
virkar í ungliðastarfi Sjálfstæðis-
flokksins en ekki verið mjög þekktar
utan þess hóps. Þótt þær hafi ekki
barist um öruggu sætin benda við-
mælendur á að þær hafi fyrst og
fremst verði að vekja athygli á sér og
„stimpla sig inn“ upp á framtíðina.
Þótt endurnýjunin nú veki mikla
athygli eru vissulega til fleiri dæmi
um miklar breytingar. Í prófkjörinu
árið 1970 komu til dæmis þeir Gunnar
Thoroddsen og Ellert B. Schram nýir
inn á lista og mjög miklar breytingar
urðu á þingliði Sjálfstæðisflokksins í
kosningunum 1991. Þá komu inn nýir
einstaklingar á borð við Davíð Odds-
son, Björn Bjarnason, Sólveigu Pét-
ursdóttur, Inga Björn Albertsson og
Láru Margréti Ragnarsdóttur í
Reykjavík. Í öðrum kjördæmum kom
inn nýtt fólk á borð við Árna M. Mat-
hiesen, Einar Kr. Guðfinnsson, Sig-
ríði Önnu Þórðardóttur, Tómas Inga
Olrich og Vilhjálm Egilsson.
Svissað milli kjördæma?
Gengi kvenna í prófkjörinu hefur
valdið nokkurri umræðu. Sólveig Pét-
ursdóttir er í fimmta sæti, Ásta Möll-
er í níunda sæti, Katrín Fjeldsted í
ellefta sætinu og Lára Margrét
Ragnarsdóttir í tólfta sætinu.
Það má því gera ráð fyrir að þær
Katrín og Lára verði í sjötta sætinu
hvor í sínu kjördæminu, sem eru bar-
áttusæti Sjálfstæðisflokksins. Miðað
við útkomu síðustu kosninga er lík-
legt að flokkurinn fái ellefu þingmenn
en hins vegar fer það eftir því í hvoru
kjördæminu jöfnunarsætið lendir
hvor þeirra Katrínar og Láru Mar-
grétar kæmist þá inn. Ef flokkurinn
bætir við sig fylgi eiga þær hins vegar
báðar möguleika á þingsæti.
Miðað við núverandi stöðu yrði
engin kona fyrr en í sjötta sæti í öðru
kjördæminu og því eru þegar komnar
upp raddir um hvort rétt sé að kjör-
nefnd geri einhverjar breytingar á
listunum. Hefur t.d. verið nefndur sá
möguleiki að þau Birgir Ármannsson
og Ásta Möller skipti um kjördæmi.
Þau myndu þá halda sama
sæti, því fimmta, en þar
með væri tryggt að tvær
konur yrðu meðal sex
efstu manna í báðum kjör-
dæmunum.
Þeir sem rætt var við
lögðu mikla áherslu á að niðurstöðuna
væri ekki hægt að túlka sem svo að
konur ættu erfiðara uppdráttar en
karlar í Sjálfstæðisflokknum.
Áhrifakona í Sjálfstæðisflokknum
sagði að konur gætu ekki hrósað sjálf-
um sér þegar þeim gengi vel en síðan
kennt kynferðinu um þegar þeim
gengi illa. Annar viðmælandi sagði
niðurstöðuna ekki segja neitt um við-
horf Sjálfstæðisflokksins til kvenna,
ekki frekar en hægt væri að halda því
fram að „Samfylkingin í Reykjavík
væri fjandsamleg miðaldra körlum“.
Róttæk
endur-
nýjun
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Guðlaugur Þór Þórðarson og Sigurður Kári Kristjánsson fagna hér sigri á
laugardaginn en þeir náðu sjötta og sjöunda sætinu í prófkjörinu.
Sjálfstæðisflokkurinn hélt prófkjör í
Reykjavík um helgina. Steingrímur Sig-
urgeirsson veltir fyrir sér niðurstöðunum.
% &
'(( 
")
")  
*+  ,- (
* 
./.
0  

. &1)( (
2  (
,-"
( 
2
  3+3
2
4(  
" 04  
5/   -6




 
Þátttaka í
prófkjörinu
í sögulegu
meðallagi
Guðlaugur og
Sigurður Kári
háðu öfluga
baráttu