Morgunblaðið - 03.12.2002, Blaðsíða 14

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
14 ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
PRÓFESSOR Christ-
ensen situr í sjö
manna sérfræðinga-
nefnd á sviði félaga-
réttar (High Level
Group of Company
Law Experts), sem
skipuð var af fram-
kvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins til að
vinna að nýjum tillög-
um um framtíð réttar-
samræmingar í félaga-
rétti. Nefndin skilaði
tillögum í byrjun síð-
asta mánaðar og fjöll-
uðu þær aðallega um
tvennt. Annars vegar
yfirtökureglur og hins
vegar hvaða aðgerðir
væru brýnar til að
gera regluverk fyrir-
tækja nútímalegt.
Fyrirlesturinn í gær
fjallaði um síðara at-
riðið.
Dr. Christensen
segir að nefndin hafi
reynt að svara spurningunni
„Hvernig er best að haga reglu-
verki þannig, að evrópsk fyrirtæki
eigi sem auðveldast með að verða
hagkvæm og samkeppnisfær?“.
Hingað til hafi athyglinni verið
beint að því, hvernig hægt sé að
gæta hags minni hluthafa og lán-
ardrottna, e.t.v. á kostnað fyrir-
tækjanna. „Við teljum hins vegar að
fyrst og fremst ætti að leggja
áherslu á að uppfylla þarfir fyrir-
tækjanna. Hvernig lagaumhverfi
gerir þeim best kleift að skapa
verðmæti fyrir skjólstæðinga sína,
hvort sem það eru hluthafar eða
lánardrottnar? Það hlýtur að vera
grundvallarspurning,“ segir hann,
„en eftir að hafa svarað henni er
auðvitað rétt að huga að því að ekki
sé traðkað á rétti hluthafa og lán-
ardrottna.“
Samræming nauðsynleg til að
auðvelda viðskipti milli landa
Prófessor Christensen segir að ef
litið sé á lagasetningu síðustu 25
ára sé ljóst að Evrópusambandið
hafi reynt að stjórna sem allra
mestu. Ef hægt hafi verið að setja
reglur um tiltekna starfsemi hafi
það verið gert. „Við drögum rétt-
mæti þessarar aðferðar í efa og
segjum blátt áfram að hún sé röng.
Samræming laga-
reglna er þó auðvitað
nauðsynleg að nokkru
marki. Til dæmis eig-
um við að reyna að
auðvelda viðskipti
milli landa. Ef fyrir-
tæki í einu landi vill
eiga viðskipti við fyr-
irtæki í öðru verða að
gilda svipaðar reglur í
löndunum,“ segir
hann.
Á sumum sviðum er
ekki augljóst, að mati
dr. Christensens og
nefndarinnar, að lög-
þvinguð samræming
sé af hinu góða. Eftir
því sem efnahagslíf
hinna ýmsu þjóða sé
skoðað nánar komi
betur í ljós að þótt
lausnir vandamála geti
verið svipaðar séu
þær alls ekki þær
sömu alls staðar.
„Menningarlegur
grunnur og saga þjóða valda oft
þróun í vissa átt frekar en aðra, auk
þess sem aðstæður eru breytilegar.
Fyrirtæki verða að hafa svigrúm til
að laga sig að þeim,“ segir hann.
Hver þjóð með sína löggjöf
Í Bandaríkjunum hefur mikið
verið rætt um hvort ríkin 50 eigi
hvert að vera með eigin félagarétt,
eða hvort gilda eigi alríkislög. Dr.
Christensen segir að það álitamál
sé einnig á dagskrá hjá Evrópusam-
bandinu. „Við teljum að gild rök séu
fyrir því að hver þjóð hafi sína eigin
löggjöf. Rökin fyrir alríkislögum
hafa helst gengið út á að vernda
þurfi minnihluta hluthafa og lán-
ardrottna fyrirtækja. Við sjáum
ekki að hætta sé á að ríkin setji lög
sem séu þessum hópum í óvil.
Hvers vegna ættu þau að gera það?
Réttlát lög eru þeim sjálfum í vil,“
segir hann.
Sem röksemd gegn miðstýringu
nefnir prófessor Christensen að til-
skipanir Evrópusambandsins eigi til
að verða „steinrunnar“, þ.e. að afar
erfitt sé að breyta þeim. Þótt góð og
gild rök hafi e.t.v. verið fyrir setn-
ingu þeirra á sínum tíma breytist
aðstæður á markaðnum mjög fljótt.
„Þess vegna er í mörgum tilfellum
hentugra að setja fram staðla, sem
ekki eru bindandi. Mikilvægt er að
regluverkið sé sem sveigjanlegast,
svo hægt sé að laga það að að-
stæðum hverrar þjóðar fyrir sig,“
segir dr. Christensen. Hann segir
að svokölluð Lamfalussy-aðferð sé
heppileg við smíði löggjafar um fyr-
irtæki og að álit þeirra sé fengið
sem málið varðar í samfélaginu.
Upplýsingagjöf gott verkfæri
Að sögn dr. Christensens er upp-
lýsingagjöf mjög gott verkfæri til
aðhalds á markaði. Hann leggur þó
áherslu á, að ekki sé ætlunin að
skylda fyrirtæki til að gefa upplýs-
ingar, aðallega veita þeim tækifæri
til þess og auðvelda þeim það. „Í
grófum dráttum snýst álitamálið
um hvort setja eigi strangari reglur
eða auka sjálfdæmi og sveigjan-
leika. Nefndin var sammála um hið
síðarnefnda, markaðnum í vil,“ seg-
ir dr. Jan Schans Christensen.
Hann segir að skýrslu nefndarinnar
hafi almennt verið vel tekið, en
ákvörðunarvaldið sé nú hjá evr-
ópskum stjórnmálamönnum.
Dr. Jan Schans Christensen, prófessor í félagarétti við lagadeild
Háskólans í Kaupmannahöfn, er staddur hér á landi við fyrirlestra-
hald. Hann fjallaði um horfur og stöðu félagaréttar í Evrópu á há-
degisfundi Lagastofnunar HÍ, Lex-lögmannsstofu, Lögmanna-
félagsins og Lögfræðingafélagsins í gær.
Dr. Jan Schans Christensen fjallaði um horfur og stöðu fé-
lagaréttar á hádegisfundi í gær.
Miðstýring er
óhagkvæm
Morgunblaðið/Golli
VILJI til sameiningar hjá þremur
stærstu aðildarfélögum Farmanna-
og fiskimannasambands Íslands
kom fram á formannaráðstefnu sam-
bandsins í lok síðustu viku. Um 1.600
félagar eru innan FFSÍ, en þar af
eru um 1.000 í félögunum þremur.
Sameiningarferlið tekur um það bil
ár, verði það niðurstaðan, en Árni
Bjarnason, forseti FFSÍ, þegar það
mikinn styrk fyrir sambandið náist
að sameina aðildarfélögin í eitt félag.
Til að mynda styrki það kjara- og
réttindabaráttu sambandsins veru-
lega.
Félögin sem lýstu áhuga á sam-
einingu eru Aldan, Skipstjóra- og
stýrimannafélag Norðlendinga og
Skipstjórnarfélag Íslands. Samein-
inguna þarf að samþykkja í hverju
félagi fyrir sig og í einhverjum til-
fellum þarf að koma til lagabreyt-
inga, svo hún geti orðið að veruleika.
Árni segir það tímaskekkju að vera
með fjölmörg félög með aðeins 1.600
félaga í þeirri miklu baráttu sem fel-
ist í samningum um kaup og kjör við
útvegsmenn.
Ákvörðun stjórnvalda hörmuð
Margar ályktanir voru samþykkt-
ar á ráðstefnunni, meðal annars um
kjara- og atvinnumál skipstjórnar-
manna. Þar er hörmuð sú ákvörðun
stjórnvalda að hafna samvinnu við að
hrinda í framkvæmd sameiginlegum
tillögum allra hagsmunaaðila sjó-
manna og útvegsmanna í ársbyrjun
2002. Þær tillögur fólu meðal annars
í sér takmörkun á framsali aflaheim-
ilda til að hamla gegn þátttöku sjó-
manna í kvótakaupum.
„Með síendurteknum afskiptum
sínum af kjaradeilum sjómanna og
útvegsmanna, bera stjórnvöld ótví-
rætt ábyrgð á því meingallaða kerfi
sem nú er í gildi, þar sem hluti sjó-
manna sem landar ferskum fiski er
stórlega hlunnfarinn. Ráðstefnan
telur að hvergi annars staðar fyr-
irfinnist kerfi þar sem stjórnvöld
með beinum aðgerðum aðstoða
vinnuveitendur við að hlunnfara
launþega sína.
Formannaráðstefnan skorar því á
sjávarútvegsráðherra og ríkisstjórn
að endurskoða enn á ný lögin um
stjórn fiskveiða með það að megin-
markmiði að starfsumhverfi grein-
arinnar verði í takt við almennar
leikreglur lýðræðisins.“
Innrás erlendra
leiguskipa gagnrýnd
Um kjaramál farmanna var meðal
annars ályktað svo: „Ráðstefnan
gagnrýnir harðlega þá innrás er-
lendra leiguskipa á íslenskan flutn-
ingamarkað sem nú á sér stað. Er-
lend skip með erlendum áhöfnum
eru komin í fastar ferðir með ís-
lenskar afurðir og innflutning á lífs-
nauðsynjum þjóðarinnar, auk þess
að þjóna strandsiglingum.“ Afleiðing
þessa er m.a. að íslenskir skipstjórn-
armenn með margra ára verk- og
bóknám að baki, ganga atvinnulausir
meðan erlendir menn annast þau
störf sem þeir áður sinntu. Af þessu
leiðir að afrakstur tekna þeirra skil-
ar sér ekki inn í íslenskt þjóðfélag.
Auk þess mun siglingaþekking Ís-
lendinga líða undir lok ef fram fer
sem horfir þar sem ungir menn og
konur leggja ekki fyrir sig nám í
greinum þar sem enga vinnu er að
fá.
Ábyrgð stjórnvalda er mikil í
þessu efni þar sem ekki hefur verið
brugðist við í tíma til að bæta sam-
keppnisstöðu íslenskra kaupskipaút-
gerða með hliðstæðum hætti og gert
hefur verið á öðrum Norðurlöndum
og víðar í Vestur-Evrópu.“
Hvalveiðar hefjist á næsta ári
Formannaráðstefnan hafnaði hug-
myndum um tvískráningu fiskiskipa,
krafðist þess að hvalveiðar hæfust á
næsta ári og vildi að veiðarfæra-
rannsóknir yrðu auknar. Þá lýsti
ráðstefnan hneykslan sinni á algjöru
áhugaleysi stjórnvalda varðandi að-
gerðir til að tryggja samræmi í vigt-
un uppsjávarfisks og krafðist þess
að verðmyndunarkefi yrði komið á
fyrir uppsjávarfiskinn. Ráðstefnan
telur ekki eftir neinu að bíða með að
óska eftir viðræðum við LÍÚ um
kjarasamning og lýsir vonbrigðum
með óábyrga umfjöllun formanns
LÍÚ um hlutaskiptakerfið og óskar
eftir því að formaðurinn nefni dæmi
til staðfestingar á að skipstjórahlut-
ur hafi verið 50 milljónir króna á árs-
grundvelli á íslenzku fiskiskipi.
Formannaráðstefna FFSÍ
Vilji til samein-
ingar stærstu
félaganna
Morgunblaðið/Alfons
Fiskinum landað í Ólafsvík. Farmanna- og fiskimannasamband Íslands er
óánægt með þá verðmyndun sem nú á sér stað á fiski.