Morgunblaðið - 20.03.2003, Blaðsíða 21

ÍRAKSDEILAN
20 FIMMTUDAGUR 20. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
EMBÆTTISMENN í bandaríska
varnarmálaráðuneytinu segja að bor-
ist hafi upplýsingar frá leyniþjón-
ustumönnum um að mikil hætta sé á
því að Írakar beiti efnavopnum eftir
að stríð hefst í Írak. Leyniþjónustu-
mennirnir segja að herforingjar hafi
fengið heimild til að beita efnavopn-
um að eigin frumkvæði án frekari fyr-
irmæla frá stjórnvöldum í Bagdad.
„Við fáum enn upplýsingar sem
renna stoðum undir þá fullyrðingu að
mikil hætta sé á því að Íraksstjórn
beiti efnavopnum einhvern tíma eftir
að stríð hefst,“ sagði Bryan Whitman,
talsmaður varnarmálaráðuneytisins.
Hans Blix, yfirmaður vopnaeftir-
litsmanna Sameinuðu þjóðanna,
kvaðst hins vegar ekki telja að stjórn
Saddams Husseins beitti efna- eða
sýklavopnum, jafnvel sem neyðarúr-
ræði, þar sem það myndi verða til
þess að stuðningurinn við hernaðinn
undir forystu Bandaríkjamanna yk-
ist. „Sumum er annt um orðstír sinn,
jafnvel eftir dauðann,“ sagði Blix.
Bandarískir embættismenn segja
að Írakar eigi enn birgðir af efna-
vopnum, meðal annars taugagasi, svo
sem saríni og VX, og sinnepsgasi.
Saddam Hussein hefur neitað því að
herinn ráði yfir efna- og sýklavopnum
sem bannað hefur verið að beita í ára-
tugi. Írakar viðurkenna þó að þeir
hafi þróað slík vopn fyrir Persaflóa-
styrjöldina árið 1991 og þeir beittu
þeim nokkrum sinnum á áratugnum
fyrir stríðið.
Gæti kostað marga íraska
borgara lífið
Embættismenn bandaríska varn-
armálaráðuneytisins telja að Lýð-
veldisvörðurinn, úrvalssveitir Íraks-
hers, ráði yfir efnavopnunum. Flestar
úrvalssveitanna eru í Bagdad og ná-
grenni og óttast er að margir íraskir
borgarar deyi verði efnavopnum beitt
þar.
Embættismennirnir segja að
megnið af banvænu efnunum hafi
verið sett í sprengikúlur og flugskeyti
sem draga allt að 20 km.
Þeir segja að ekki sé ljóst hvaða
herforingjum hafi verið heimilað að
beita efnavopnum en telja að heim-
ildin nái til majóra og hærra settra
herforingja Lýðveldisvarðarins.
Hermenn Bandaríkjanna og
bandamanna þeirra eru með búnað til
að verjast efnavopnaárásum og til að
finna gasský í allt að fimm km fjar-
lægð. Skriðdrekar og brynvagnar
þeirra eru með síur sem eiga að
hindra að gas komist inn í þá og
bandarískir hermenn hafa verið þjálf-
aðir í því að berjast á gasmenguðum
svæðum.
Allt taugagasið sem Írakar eru
sagðir ráða yfir, að saríninu undan-
skildu, getur haldist klukkustundum
og jafnvel dögum saman á svæðinu
sem því er beitt á. VX, hættulegasta
efnavopnið sem vitað er um, er olíu-
kenndur vökvi, lit-, bragð- og lyktar-
laus, og banvænn ef hann kemst í
snertingu við hörund eða berst í lung-
un. Hægt er að meðhöndla fórnar-
lömbin ef aðeins eru liðnar nokkrar
mínútur frá snertingu við efnið.
Bandarískir embættismenn telja
líklegast að íraskar hersveitir beiti
efnavopnum til að verja sig þurfi þær
að leggja á flótta eða að vopnunum
verði beitt til að bæla niður uppreisn
innan hersins. Hugsanlegt er að efna-
vopnum verði beitt til að hægja á
sókn bandarískra og breskra her-
manna eða halda þeim frá ákveðnu
svæði en þar sem þeir eru vel varðir
er ólíklegt að reynt verði að beita
vopnunum til að valda miklu mann-
falli.
Mikil hætta sögð
á að Írakar beiti
efnavopnum
Reuters
Breskur hermaður inni í mengunarhreinsiklefa sem breski herinn hefur
komið upp í búðum sínum í Kúveit. Er það liður í vörnum gegn hugsan-
legum efnavopnaárásum Íraka.
Hans Blix telur
ekki að Írakar
grípi til slíkra
örþrifaráða
Washington. AP.
SAMTÖKIN Björgum börnun-
um (Redd Barna) í Noregi hafa
opnað gjaldfría neyðarlínu fyrir
börn sem hafa áhyggjur af yfir-
vofandi stríði í Írak, og einkum
því hvað kunni að henda börn
þar í landi ef átök brjótast út.
Fyrir svörum munu verða
fullorðnir sem hafa reynslu af
því að útskýra vopnaátök fyrir
börnum. „Þetta er fullorðið fólk
sem skilur börn, og sumir hafa
verið á átakasvæðum,“ sagði
Gro Brækken, framkvæmda-
stjóri Redd Barna, sem eru
Noregsdeild alþjóðasamtak-
anna Save the Children.
Á vefsetri sínu veita samtök-
in upplýsingar fyrir foreldra og
umsjónarfólk barna um hvern-
ig bregðast megi við ótta barna
vegna stríðs. Hafa samtökin
látið til sín taka í mörgum lönd-
um þar sem börn hafa orðið
fórnarlömb stríðs, eða jafnvel
tekið þátt í styrjöldum, eins og í
Kambódíu, Angóla, Níkaragva
og Bosníu.
Neyðarlína
fyrir börn
Ósló. AFP.
JÓHANNES Páll páfi missti stjórn
á skapi sínu við Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands, og Silvio
Berlusconi, forsætisráðherra Ítalíu,
þegar þeir ræddu hugsanlega her-
för gegn Írak í síðasta mánuði, að
því er málgagn ítölsku stjórnarand-
stöðunnar, Europa, greindi frá í
gær.
Hádegisverðarfundur páfa með
Berlusconi og aðstoðarráðherra
hans í byrjun mars fór á svipaða
lund, sagði blaðið, sem hafði eftir
heimildarmönnum í Vatíkaninu að
páfi hefði „brýnt raustina, otað
fingri ásakandi að mönnunum tveim
og barði jafnvel í borðið“.
Talsmaður Berlusconis fordæmdi
frásögn Europa í gær og sagði hana
„fáránlega, skammarlega og raka-
lausan þvætting“. Varaforsætisráð-
herra Ítalíu, Gianfranco Fini, varaði
við því að þessar fregnir væru lesn-
ar á pólitískum nótum. „Páfi er ekki
pólitískur, skilaboð hans eru and-
legs eðlis. Hann fordæmir stríð, það
væri furðulegt ef hann gerði það
ekki. En það er ekki þar með sagt
að hann sé að taka pólitísk afstöðu.“
Europa lýsti því yfir við AFP í
gær að það stæði við fréttina, sem
væri höfð eftir háttsettum heimild-
armanni í Vatíkaninu.
Jóhannes Páll páfi, sem verður
83 ára í maí, hefur verið einn harð-
asti andstæðingur herfarar Banda-
ríkjamanna gegn Írak og hvatt til
þess að friðsamleg lausn verði fund-
in á Íraksdeilunni.
Reuters
Jóhannes Páll páfi
Páfi sagður hafa
skammað Berlusconi
Róm. AFP.