Morgunblaðið - 11.06.2003, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson. ÍSLENSKIR og breskir ung-læknar sem eru í framhalds-námi í heimilislækningumhafa undanfarna daga verið á
sameiginlegu námskeiði í Veiðihús-
inu við Grímsá í Borgarfirði. Að
sögn Ölmu Eirar Svavarsdóttur, yf-
irlæknis kennslumála hjá heilsu-
gæslunni í Reykjavík, komst þessi
samvinna á milli íslensku læknanna
og þeirra bresku í fyrra þegar hún
og Katrín Fjeldsted læknir, sem er
fyrrverandi nemandi læknisins
Johns Salinskys sem fer fyrir Bret-
unum, fóru með íslensku nemana á
námskeið til Englands.
Á námskeiðinu gera læknarnir
samanburð á náminu hérlendis og í
Bretlandi. Fjallað er um viðtals-
tækni og læknarnir eru þjálfaðir í
viðtölum við sjúklinga, m.a. með
notkun myndbandsupptöku sem að
sjálfsögðu byggist á samþykki sjúk-
linganna. Þá er fjallað um möguleika
heimilislækna til að styðja fólk til
sjálfshjálpar og hvernig þeir geti
hjálpað sjúklingum til að finna sinn
innri styrk og unnið með hann.
Haldnir eru svonefndir Balint-
fundir þar sem læknir getur tjáð sig
um erfið samskipti við sjúklinga.
Heimsbókmenntir eru ræddar og
spáð í hvernig þær geta tengst
læknisstarfinu.
Einnig er lögð áhersla á að þjappa
námslæknunum saman og farið var
með þá á hestbak og í göngutúra inn
á milli námskeiða.
Sagði Alma að í fyrrahaust hefðu
íslensku unglæknarnir ásamt sér og
Katrínu farið í heimsókn til Bret-
lands til þess hóps er John Salinsky
stýrir þar og sá hópur væri núna að
endurgjalda þá heimsókn. Sagði
Alma þessa samvinnu mjög fræð-
andi og skemmtilega og kvaðst hún
vonast til þess að samstarfið héldi
áfram.
Undanfarin ár hefur verið hægt
að bjóða unglæknum upp á sérnám í
heimilislækningum hérlendis. Áður
fyrr þurftu unglæknar að fara utan
til framhaldsnáms í heimilislækn-
ingum eða gátu safnað tíma á spít-
aladeildum og heilsugæslustöðum til
að fá réttindi en fengu þá ekki form-
lega leiðsögn eða skipulagt nám.
Sagði Alma að námið væri núna orð-
ið það þróað hérlendis að það stæð-
ist erlendar gæðakröfur.
Aðspurð um heimilislæknanámið
sagði Alma að heimilislækningar
væru ung sérgrein sem byggðist á
gömlum hefðum. Sérnám í heimilis-
lækningum ætti sér hins vegar
stutta sögu og ekki væru nema
nokkrir áratugir síðan það hófst með
skipulegum hætti í nágrannalöndum
okkar.
Varðandi námið hérlendis sagði
Alma að þar hefði orðið mikil og já-
kvæð þróun á síðustu árum. Æ fleiri
væru að uppgötva hvað það gæti
verið spennandi og skemmtilegt að
læra og stunda heimilislækningar,
ekki síst eftir að ákveðið var að
kandidatar myndu verja þremur
mánuðum af tólf á kandídatsári í
heilsugæslunni. Árið 1995 hefðu ver-
ið tvær kennslustöður í boði en í dag
væru þær orðnar níu og vildi hún
þakka Jóni Kristjánssyni heilbrigð-
isráðherra fyrir hans stuðning við að
fá fleiri stöður. Þessar n
nægðu ekki fyllilega til þess
eftirspurninni, sem enn f
andi, og nokkrir unglæk
biðu eftir að fá stöðu stundu
ilislæknanámið og sæktu fy
Níu námsstöður á Ís
Sagði Alma að í dag v
námsstöður í heimilislækn
boði hér á landi. Þær væru
til þriggja ára í senn af he
og tryggingamálaráðuneyt
læknar verða að afla sé
starfsþjálfunar í eitt og h
viðbótar þar eð samkvæm
gerð um almennt lækning
sérfræðileyfi tekur starf
sérfræðiréttinda fjögur og
Þessi ráðstöfun var up
hugsuð til þess að hvetja u
til að afla sér starfsreynslu
sem margir hafa nýtt sér. A
orðið sér úti um viðbótarst
un hérlendis á sjúkrahú
heilsugæslustöðvum.
Innihald námsins er í öl
atriðum samkvæmt ákveðin
lýsingu fyrir framhaldsnám
ilislækningum sem var ge
Félag íslenskra heimilislæ
1995. Allir þeir sem hefðu á
Mikil gróska í he
lækningum hér
Borgarfirði. Morgunblaðið.
Íslenskir og breskir heimilislæknanemar, ásamt kennurum, á ná
EVRAN OG BRETLAND
Gordon Brown, fjármálaráðherraBretlands, tilkynnti á mánudagað ríkisstjórn Bretlands teldi að
efnahagur landsins uppfyllti ekki þau
skilyrði sem hún hefur sett fyrir inn-
göngu í Efnahags- og myntbandalag
Evrópu. Aftur á móti væru miklar líkur
á að Bretar myndu taka upp evru þegar
fram liðu stundir.
Ákvörðun bresku ríkisstjórnarinnar
kemur ekki á óvart enda höfðu fæstir
trú á að breska stjórnin teldi tímabært
að taka upp evru þrátt fyrir að Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands, hafi
ekki farið dult með þá skoðun sína að
Bretar ættu að ganga í myntbandalagið.
Er talið að þessi ákvörðun bresku
stjórnarinnar nú muni ekki gera Blair
lífið léttara í heimi evrópskra stjórn-
mála, sem ekki hefur verið auðvelt frá
ákvörðun Breta um að taka þátt í innrás
í Írak með Bandaríkjamönnum. Jafn-
framt má leiða líkum að því að sænski
forsætisráðherrann, Göran Persson,
kunni bresku stjórninni litlar þakkir en
Svíar greiða þjóðaratkvæði um evruað-
ild í september.
Þrátt fyrir að breska ríkisstjórnin
telji ekki tímabært að taka upp evru
kom það fram í máli Browns á mánudag
að í haust yrði lagt fram frumvarp sem
ætti að greiða fyrir þjóðaratkvæða-
greiðslu um upptöku evrunnar. Hugs-
anlega yrði atkvæðagreiðslan að veru-
leika fyrir næstu þingkosningar sem
eiga að fara fram eigi síðar en um mitt
árið 2006.
Brown hefur sett fimm skilyrði fyrir
upptöku evrunnar í Bretlandi: að næg
samleitni væri milli hagkerfa Bretlands
og evru-landanna, að sveigjanleiki
breska hagkerfisins væri nógu mikill til
að standast efnahagslegar breytingar,
að upptaka evrunnar hefði ekki slæm
áhrif á erlendar fjárfestingar í Bret-
landi, atvinnumál og bresk fyrirtæki á
sviði fjármálaþjónustu. Hann sagði að
aðeins síðastnefnda skilyrðið hefði verið
uppfyllt, þ.e. að upptaka evrunnar hefði
ekki slæm áhrif á breska fjármálamark-
aðinn.
Efnahagsástandið hefur ekki verið
sem skyldi á evrusvæðinu undanfarin
misseri og er hagvöxtur mun meiri í
Bretlandi en þar. Meðal þeirra leiða til
úrbóta sem gripið hefur verið til eru
vaxtalækkanir hjá Seðlabanka Evrópu
sem síðast lækkaði vexti sína í liðinni
viku og eru þeir nú 2%. Er því jafnvel
spáð að vextir á evrusvæðinu verði
komnir niður í 1,25% snemma á næsta
ári. Á sama tíma eru stýrivextir Eng-
landsbanka 3,75% þannig að vextir
myndu lækka umtalsvert í Bretlandi ef
evran yrði tekin upp. Það gæti haft víð-
tæk áhrif í hagkerfi Bretlands til hins
verra.
Þrátt fyrir að hafa hafnað upptöku
evrunnar nú, og að ekki ríkir full sátt um
málið innan Verkamannaflokksins, eru
bresk stjórnvöld hlynnt aðild að mynt-
bandalagi Evrópusambandsins fyrr en
síðar. En eitt af því sem Blair og Brown
þurfa taka saman höndum um áður en að
þjóðaratkvæðagreiðslu kemur er að
sannfæra almenning um kosti evrunnar.
Einungis þriðjungur kjósenda segist
styðja aðild að myntbandalaginu. Það er
því við ramman reip að draga hjá Blair
og Brown að sannfæra bæði almenning í
Bretlandi um að gefa upp breska pundið
fyrir evru og leiðtoga þeirra ríkja sem
aðild eiga að myntbandalaginu um að
innganga Bretlands sé ekki tímabær.
VERSLUN OG HELGIDAGAR
Á hvítasunnudag lét lögreglan íReykjavík til skarar skríða og lok-
aði þremur matvöruverslunum. Á sama
tíma voru opnar verslanir víða um borg-
ina, sem ekki eru matvöruverslanir að
nafninu til, en voru þó að selja sams kon-
ar vörur að hluta og er að finna í hillum
verslananna, sem lokað var.
Á skömmum tíma hafa orðið hér mikl-
ar breytingar í átt til aukins frjálsræðis í
verslun og þjónustu. Það viðhorf ryður
sér til rúms að þeir, sem reka verslanir
og þjónustu, eigi að ákveða hvenær sé
opið og hvenær ekki. Það verði ekki gert
með valdboði og lagasetningu. Fulltrúar
launþegasamtaka bera við sjónarmiði
vinnuverndar og segja á móti að ein-
hvern tímann verði afgreiðslufólk að
eiga frí, ekki sé hægt að hafa opið hvern
einasta dag, allan ársins hring.
Deilurnar hér eru ekki einsdæmi. Í
Þýskalandi hefur afgreiðslutími versl-
ana verið mjög til umræðu. Þar eru
verslanir almennt ekki opnar um helgar
nema að takmörkuðu leyti og þeir, sem
reka verslanir nærri landamærum
Þýskalands að öðrum ríkjum, kvarta
undan því að þeir sitji ekki við sama borð
og keppinautarnir handan landamær-
anna, sem geta haft opið allar helgar.
Hér á landi hafa verið settar fram svip-
aðar röksemdir og horfa þeir, sem reka
verslanir, til þess að við það eitt að selja
bensín eða leigja út myndbandsspólur
megi selja mjólk og brauð alla daga, en
annars ekki. Samkvæmt lögum um
helgidagafrið frá árinu 1997 er starfsemi
verslana og markaða ekki leyfð á stórhá-
tíðisdögum, en undanþegin þessu er
meðal annars starfsemi lyfjabúða, bens-
ínstöðva og myndbandaleigna.
„Ég sé enga ástæðu fyrir því að bens-
ínstöðvar með matvöruúrval fái að hafa
opið en ekki verslun með sams konar
vöru,“ segir Matthías Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Europris, í Morgun-
blaðinu í gær, en tveimur verslunum
Europris var lokað á hvítasunnudag.
Halldór Reynisson, verkefnisstjóri
fræðslu- og upplýsingasviðs Biskups-
stofu, segir í Morgunblaðinu í dag að
þjóðkirkjan geri engar aðrar kröfur í
sambandi við frídaga en að fólk geti
stundað sitt trúarlíf þannig að um ríki
sæmilegur friður. „Því er hægt að segja
almennt, þótt ólík sjónarmið finnist inn-
an kirkjunnar, að trúariðkun er sjálf-
sprottin og það verða ekki sett um hana
lög eða reglur svo fólk skuldbindi sig til
að vera í fríi á ákveðnum dögum eða
megi ekki stunda þessa starfsemi eða
hina vegna þess að það eru helgidagar.“
Einnig ber að taka undir sjónarmið
Halldórs þegar hann bendir á að Íslend-
ingar verði einnig að horfa á þá þróun í
þjóðfélaginu sem fylgi því að þeim Ís-
lendingum fari nú fjölgandi, sem hafi
aðra siði og hætti en hinn kristni meiri-
hluti: „Það er ekki víst að þeir haldi
þessa helgidaga. Múslímar halda t.d.
föstudaginn heilagan. Þess vegna tel ég,
út frá forsendum trúarinnar, það hæpið
að fara að mælast til þess, að í lands-
lögum sé tilgreint hvaða dagar eigi að
vera frídagar og hverjir ekki.“
Það er ekki lausn að opna verslanir í
trássi við lög, eins og Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra bendir á í Morgun-
blaðinu í dag. Það er hins vegar deginum
ljósara að lögin um helgidagafrið þurfa
endurskoðunar við þótt ekki séu nema
sex ár liðin frá því að þau voru sett.
ÁMORGUN mun Verslun-arráð birta skýrslu umstöðu einkarekinnagrunnskóla undir heitinu
„Valfrelsi í grunnskólum“. Í skýrsl-
unni eru settar fram ýmsar tillögur
um breytingar í átt að auknum
einkarekstri á grunnskólastiginu. Í
inngangi skýrslunnar kemur fram
að með því að setja fram tillögur um
breytingar vilji Verslunarráð miða
að því að auka fjölbreytni í grunn-
skólamenntun og styrkja sjálfstæða
grunnskóla. Með sjálfstæðum skól-
um er átt við sjálfstætt starfandi
skóla sem gerður er þjónustusamn-
ingur við en erlendis hafa slíkir
skólar fengið greidda ákveðna upp-
hæð á nemanda frá ríkinu.
Verslunarráð setur þessar tillög-
ur fram nú til að fylgja eftir þeim
uppgangstíma sem verið hefur í há-
skólamenntun að undanförnu og
gera grunnskólum kleift að bjóða
upp á sömu fjölbreytni og valfrelsi
fyrir foreldra og nemendur.
Í skýrslunni er farið yfir stöðu
mála í þeim löndum þar sem sjálf-
stæðir skólar hafa starfað en fram
kemur að víðast hvar í Evrópu sé
þróunin í þá átt að auka valfrelsi
foreldra. M.a. er fjallað um mennta-
kerfið í Hollandi en þar er löng hefð
fyrir sjálfstæðum skólum og um
70% hollenskra barna ganga í sjálf-
stæða grunnskóla. Kostnaður
vegna hollenska skólakerfisins er
nálægt meðaltali OECD-ríkjanna
en skólagjöld í landinu eru engin.
Hið opinbera leggur fé í bæði kerfin
og jafnar þannig aðstöðumun milli
barna og tryggir að nemendur geti
valið um skóla óháð efnahag. Í Sví-
þjóð hafa orðið miklar breytingar á
menntakerfinu undanfarinn áratug,
frá algerri miðstýringu yfir í kerfi
sem er opið fyrir nýjungum og val-
frelsi nemenda er nokkuð. Þessar
breytingar hafa mælst vel fyrir og
búist er við að hlutur sjálfstæðra
skóla muni aukast enn frekar. Í
þessum löndum og ýmsum öðrum í
Evrópu er þróunin á sama veg, for-
eldrar krefjast aukins valfrelsis en
hið opinbera óttast óhagræði og
kennarasamtök standa oft á tíðum
gegn breytingum.
Umræða um einkarekstur í
grunnskólum hefur ekki verið
nægileg síðustu áratugi og and-
stæðingar hugmyndarinnar hafa
náð að skapa vissan ótta gagnvart
hugtakinu, að mati Verslunarráðs.
Með þeim breytingum sem orðið
hafi, t.a.m. á starfsumhverfi há-
skóla, telur Verslunarráð að í ljós
hafi komið að slíkar hugmyndir eigi
ekki við rök að styðjast.
Í skýrslunni er því fagnað að
Reykjavíkurborg hafi ákveðið að
gera úttekt á málefnum ein
borginni en nýlega kom ú
starfshóps um einkarekn
skóla í Reykjavík. Í úttek
innar kemur fram að ófæ
hafa „tvöfalt kerfi“ og a
einkaskóla dragi úr fjár
hagkvæmni borgarskólan
sem nemendum þeirra fæk
stæðu skólarnir sækja sv
haldinu um hærra fram
skapar vítahring sem þurf
ast. Þetta viðhorf telur V
ráð lýsa vissri uppgjöf me
aryfirvalda við að takast
verkefni að auka fjölbr
samkeppni milli skóla. Bo
völd geta ekki fengið betri
Verslunarráð Íslands kynnir skýrslu um
Aukinn einkar
innan grunnskó
' (' )' *'
' (' )' *'


 






  





 ".
/0$
 

12  33
34 5 "

 "
% 3