Morgunblaðið - 12.11.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MIÐVIKUDAGUR 12. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Guði sé lof, elskan, nú þarf ekki að senda mig til Vestmannaeyja í megrun.
Fræ til framtíðar
Uppeldi er
hörkuvinna
Haustráðstefna Mið-stöðvar heilsu-verndar barna,
með yfirskriftinni Fræ til
framtíðar – foreldra-
fræðsla í heilsuvernd
barna, verður haldin nk.
föstudag, 14. nóvember á
Grand Hótel og hefst
klukkan 8.15 að morgni.
Fjöldi erinda verður flutt-
ur á ráðstefnunni og með-
al þeirra sem til máls taka
er Gyða Haraldsdóttir sál-
fræðingur. Erindi hennar
heitir Agi til forvarnar –
Uppeldi sem virkar.
Morgunblaðið lagði nokkr-
ar spurningar fyrir Gyðu.
– Þú ættir kannski að
segja okkur fyrst hvort
það er eitthvert megin-
þema á ráðstefnunni …
„Þema ráðstefnunnar er for-
eldrafræðsla á hinum ýmsu svið-
um þar á meðal hvað varðar upp-
eldi. Þetta er í samræmi við sífellt
vaxandi fræðsluhlutverk heilsu-
verndar barna og aukna áherslu í
heilsugæslunni almennt á fyrir-
byggjandi þætti. Nútíma heilsu-
gæsla snýst alls ekki eingöngu
um að lækna sjúkdóma.“
– Þú ert með erindi sem heitir
Agi til forvarnar – Uppeldi sem
virkar, segðu okkur eitthvað frá
því.
„Erindi mitt fjallar um, eins og
þú nefndir, uppeldi og aga og er
ég þarna í stórum dráttum að
kynna nýtt fræðsluefni sem ég
hef verið að vinna í samvinnu við
ýmsa aðila. Ég mun segja frá
þeirri vinnu, kynna efnið og
greina frá því hvar það er á vegi
statt og að hverju er stefnt með
því.
En þá að aðdragandanum.
Þannig er, að bæði ég og sam-
starfsfólk mitt hjá Miðstöð
heilsuverndar barna höfum síð-
ustu árin orðið vör við að for-
eldrar ungra barna hafa í auknum
mæli verið með fyrirspurnir og
óskir um ráðleggingar varðandi
aga og uppeldi. Til að meta hver
þörfin fyrir átaki í þessum efnum
væri, gerðum við könnun á 13
heilsugæslustöðvum á síðasta ári
þar sem spurt var um þarfir og
óskir foreldra til fræðslu um
aga.“
– Hvernig er agi skilgreindur?
„Það eru tvær lykilsetningar
sem lýsa hvað við er átt. „Agi“ er
leiðir til að stýra hegðun barna og
til að hjálpa þeim að tileinka sér
æskilega hegðun. „Agi“ á bæði
við um aðferðir til að koma í veg
fyrir óæskilega hegðun og til að
takast á við erfiða hegðun ef hún
kemur fram.
Það má segja að í þessu felist
að hætta að nota hugtakið „agi“ í
neikvæðri merkingu, heldur sem
tæki fyrir foreldra til að hjálpa
barni að ná sem bestum þroska.
Gera agann góðan, jákvæðan og
nauðsynlegan.“
Við fengum svör frá alls um
470 foreldrum og mikill meirihluti
þeirra reyndist þeirrar skoðunar
að of lítið framboð
væri af ráðgjöf og
fræðsluefni á þessum
nótum. Þá var það að
við hrundum af stað
samstarfsverkefni með
fulltingi Áfengis- og vímuvarnar-
ráðs, Fjölskylduráðs, Kópavogs-
bæjar og menntamálaráðuneytis-
ins sem hafa stutt fjárhagslega
við verkefnið.
Verkefnin snýst um að útbúa
mjög stóran fræðslupakka um
uppeldi sem byggist á aga, eins
og við skilgreinum hann.
Fræðslupakki þessi samanstend-
ur af bæklingi, sem þegar er
kominn í notkun á landsvísu, og
námskeiðahaldi fyrir foreldra og
hjúkrunarfræðinga. Síðan er að
koma út góð uppeldishandbók í
íslenskri þýðingu sem kom fram
er leitað var efnis erlendis. Bók
þessi heitir í íslenskri þýðingu
Uppeldi sem virkar, á ensku
Parenting that works, og er eftir
tvo bandaríska klíníska sálfræð-
inga sem heita Edward Christ-
opherson og Susan Mortweet. Við
byggjum efni okkar mjög á þess-
ari bók.“
– Hver er rauði þráðurinn í
efninu?
„Það má kannski segja að rauði
þráðurinn sé sá að uppeldi er
ekkert annað en hörkuvinna og ef
það á að heppnast verða foreldrar
að taka á sig þá vinnu. Fræðslu-
efnið er mjög á fyrirbyggjandi
nótunum og kennir fólki að skipu-
leggja uppeldið, að það þarf að
kenna ungum börnum hvað þau
eiga að gera, ekki bara hvað þau
mega ekki, að foreldrar eru fyr-
irmyndir sem börnin læra af og
að hlusta eigi meira á börnin og
vera vakandi fyrir jákvæðri umb-
un.“
– Hvað geturðu sagt okkur um
dagskrá ráðstefnunnar að öðru
leyti?
„Þar verða mörg athyglisverð
erindi. Ráðstefnan
hefst klukkan 8.15 með
skráningu, afhendingu
ráðstefnugagna og
kaffisopa, en síðan set-
ur Geir Gunnlaugsson
barnalæknir ráðstefnuna og Guð-
mundur Einarsson, forstjóri
Heilsugæslunnar ávarpar ráð-
stefnugesti. Síðan rekur hvert er-
indið annað, en þau eru alls sex-
tán talsins og snúast um hin ýmsu
atriði er lúta að meginþema ráð-
stefnunar sem ég gat um áðan.
Óhætt er að segja að enginn verð-
ur svikinn af dagskránni sem er í
senn fjölbreytt og fræðandi.“
Gyða Haraldsdóttir
 Gyða Haraldsdóttir fæddist 5.
nóvember 1953. Lauk BA-prófi í
sálfræði frá Háskóla Íslands
1978 og síðan framhalds- og
doktorsnámi með þroskasál-
fræði- og þroskafrávik barna
sem sérgrein, frá Háskólanum í
Manchester 1983. Einnig hefur
hún sérfræðiviðurkenningu í
fötlunarsálfræði. Var áður for-
stöðumaður ráðgjafar- og
greiningardeildar á svæðis-
skrifstofu Málefna fatlaðra á
Norðurlandi eystra og lektor
við Háskólann á Akureyri 1995–
99. Sviðsstjóri greiningardeild-
ar Miðstöðvar heilsuverndar
barna frá 1998 og hefur jafn-
framt stundað kennslu og fyrir-
lestrahald. Maki er Steingrímur
Steinþórsson og eiga þau
samanlagt 5 börn.
Gera agann
góðan og
jákvæðan
ALÞÝÐUSAMBAND Íslands
leggst algerlega gegn því að heimild
til lækkunar tryggingagjalds vegna
séreignalífeyrissparnaðar falli brott,
en heimildin felur það í sér að laun-
þegar fá í sinn hlut álag vegna sér-
eignalífeyrissparnaðar síns úr ríkis-
sjóði sem nemur lækkun trygginga-
gjaldsins.
Álagið nemur 10% þannig að ef 2%
launa eru lögð í séreignalífeyris-
sparnað koma 0,2% til vibótar úr rík-
issjóði og með sama hætti 0,4% ef
fólk nýtir hámarksheimildir skatta-
laga til séreignalífeyrissparnaðar og
sparar 4%.
Í umsögn Alþýðusambandsins til
Alþingis vegna breytinganna er á
það bent að markmiðið með um-
ræddri heimild hafi verið að efla líf-
eyrissparnað landsmanna og einnig
þjóðhagslegan sparnað og bæði
markmiðin séu enn í fullu gildi.
„Stórir hópar launafólks hafa ekki
nýtt sér viðbótarlífeyrissparnaðinn
nema að takmörkuðu leyti. Þetta á
sérstaklega við um þá tekjulægri.
Verkalýðshreyfingin brást við á
þann hátt að semja í desember 2001
um að 1% framlag launagreiðanda
væri óháð framlagi launþega. Mikil
nauðsyn er að halda áfram á þeirri
braut að reyna að efla viðbótarlífeyr-
issparnaðinn, sérstaklega gagnvart
þeim sem hafa lægri launin,“ segir í
umsögninni.
Verið að rýra kjör launafólks
ASÍ bendir einnig á að það sé
beinlínis óráðlegt að fella brott hvata
til þjóðhagslegs sparnaðar þegar all-
ar spár bendi til þess að búast megi
við verulegri þenslu í hagkerfinu.
„Einnig má benda á að verði umrætt
frumvarp að lögum er verið að rýra
kjör launafólks um 500–600 milljónir
á ári. Slík kjaraskerðing mun ekki
auðvelda komandi kjarasamnings-
gerð,“ segir ennfremur.
Í greinargerð með frumvarpinu
segir að sparnaður í formi viðbótar-
lífeyris hafi náð góðri fótfestu meðal
landsmanna sem eðlilegt sparnaðar-
form og því sé ekki lengur nein þörf
sértækra ráðstafana á þessu sviði. Í
frumvarpinu sé því lagt til að heimild
til lækkunar tryggingagjalds vegna
viðbótarlífeyrissparnaðar verði af-
numin. Áfram verði í fullu gildi sá
hvati til viðbótarlífeyrissparnaðar
sem felist í frádrætti iðgjalds frá
skattskyldum tekjum og mótfram-
lagi vinnuveitenda.
Viðbótarframlög ríkisins vegna séreignalífeyrissparnaðar
Alþýðusambandið
á móti breytingum
ÞORLÁKUR Björnsson, formaður
leikskólaráðs Reykjavíkur segir ekki
sanngjarnt að bera saman eitt gjald
af gjaldskrá leikskóla í landinu og
draga þá ályktun að leikskólapláss
séu dýrust í höfuðborginni líkt og
haft er eftir Hönnu Birnu Kristjáns-
dóttur, borgarfulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins í Morgunblaðinu á mánu-
dag.
Þar kemur fram að gjöld fyrir
hálfsdagsvistun og níu tíma vistun
séu dýrust í Reykjavík. Þorlákur
segir að þarna sé verið að bera sam-
an einn flokk sem sé samskonar hjá
öllum sveitarfélögum en ekki sé tek-
ið tillit til afsláttarkjara sem um 50%
allra forráðamanna leikskólabarna í
Reykjavík njóti.
Öryrkjar, einstæðir foreldrar og
námsfólk njóta slíkra kjara og sé
tekið tillit til þeirra segir Þorlákur
að gjöldin séu síst hærri í Reykjavík
ef ekki töluvert lægri.
Hann segir meðaltalsgjald fyrir
leikskólavistun vera um 21 þúsund
krónur í borginni. 40% allra þeirra
sem greiða leikskólagjöld fá afslátt
vegna örorku eða vegna þess að báð-
ir foreldrar eru í námi.
Í þeim tilfellum er gjaldið 13.900
en er 27 þúsund krónur í því sveitar-
félagi þar sem það er hæst. Hann
segir því samanburð Hönnu Birnu
ekki nógu lýsandi. Hún hafi á borg-
arráðsfundi fengið útskýringar á
þessu en kosið að líta framhjá þeim,
segir Þorlákur.
Leikskólagjöld í Reykjavík
Verður að taka tillit
til afsláttarkjara
GISTINÆTUR á hótelum í septem-
bermánuði síðastliðnum voru 78 þús-
und á móti 71 þúsundi í september
árið 2002, samkvæmt mælingu Hag-
stofunnar.
Gistinóttum fjölgaði í öllum lands-
hlutum, en mest var aukningin á
Norðurlandi eystra og vestra, 25%
og á Suðurnesjum, Vesturlandi og
Vestfjörðum þar sem gistinóttum
fjölgaði um 18%.
Á höfuðborgarsvæðinu fjölgaði
gistinóttum um 7%, á Suðurlandi um
6% og á Austurlandi um 5%.
Gistinóttum útlendinga á hótelum
í september fjölgaði samkvæmt
mælingu Hagstofu Íslands um 10%
milli ára meðan gistinóttum Íslend-
inga fjölgaði um 5%.
Gistinætur í september
Fjölgar um
25% á Norður-
landi eystra