Vísir - 28.10.1980, Blaðsíða 9

Þriöjudagur 28. október 1980
VÍSIR
9
Gegn ríkisstyrk
til Flugleíöa
lslendingar hafa þann siö
stundum er stórtiöindi ber aö
höndum aö ræöa aöeins auka-
atriöimálsins.enforöast kjarna
þess eins og heitan eldinn. Er
þá oft erfitt aö átta sig á hvert
menn erú aö fara og auövelt aö
túlka skoöanir og viöhorf rangt.
tJt og suður
Nú um skeiö hafa stjórnar-
völd haft þaö viöfangsefni fyrir
höndum aö ákveöa hvort rikis-
styrkja skuli Flugleiöir vegna
flugs yfir Noröur-Atlantshaf.
Um þetta mál hefur veriö mjög
fjallaö i fjölmiölum og þar
margir tekiö þátt. Svo einkenni-
B- lega hefur brugöiö viö, aö menn
hafa í umræöunni mjög foröast
aö minnast á þá spurningu sem
máli skiptir, hvort ríkisstyrkja
ber eöur ei, heldur rætt aöra
hluti. Þannig hafa menn rætt
_ um forstjóran félagsins og hvort
flugvélakaup liöinna ára voru
góö. Menn hafa talaö um vinnu-
anda starfsfólks og Bandarfkja-
forsetann Carter, sem fann upp
samkeppnina.
Flogið á rikissjóð
Nú liggur fyrir Alþingi
frumvarp um málefni Flug-
leiöa. 1 þvi frumvaröi er lagt til
aö Noröur-Atlantshafsflug
Flugleiöa veröi gert út á ríkis-
sjóö á kostnaö skattborgara.
Tilraun er aö vlsu gerö til þess
aö láta svo llta út sem ekki sé
um beinan ríkisstyrk aö ræöa,
enallirsem vilja sjá aö svo er 1
frumvarpinu er annars vegar
lagt til aö samþykkt veröi
heimild til aö veita félaginu
H rikisábyrgö fyrir lánum. Hins
vegar aö felld veröi niður ýmis
opinber gjöld af félaginu. Hiö
fyrra er óbeinn styrkur. Hiö
siöara er beinn rikisstyrkur.
Umræður á Alþingi um frum-
■ varöiö hafa verið heitar. Mörg
■ þung orð hafa fallið. Slöast þeg-
ar vitaö var til voru fjölmargir
■ þingmenn enn á mælendaskrá
um þetta stórmál. Hingaö til
viröist enginn hinna snjöllu
I mælskugarpa hafaséö ástæöu til
aö velta fyrir sér kjarna máls-
ins, sjálfri spurningunni hvort
eðlilegt sé að gera Flugleiöir út
á rlkissjóö. Ef svo fer sem horfir
!■■■■■!■■
mun Alþingi samþykkja rlkis-
reksturinn án þess aö þaö atriöi
komi til umræöu. Þar munu
standa saman hliö viö hliö
sóslalistar og postular einka-
framtaks.
Dauðadæmt flug
Menn hafa deilt um Noröur
Atlantshafsflugiö. Þá hafa
menn talað eins og enn væri óút-
kljáö hvort Flugleiöir gætu rek-
ið þar aröbært flug eða ekki.
neöanmóls
Finnur Torfi Stefáns-
son skrifar hér gegn
ríkisstyrk til Flugleiða/
telur Norður-Atlands-
hafsf lugið dauðadæmt og
umræður um atvinnu
starfsfólks félagsins við-
leitni til að halda uppi
forréttindum hinna fáu á
kostnað hinna mörgu.
Þeirri spurningu hefur þó löngu
verið svaraö meö silmerkileg-
um hætti. Flug íslendinga á
þessari flugleiö byggöist á sér-
stökum forsendum eöa réttara
sagt forréttindum, sem I þvi
vorufólginnaö lslendingar einir
gátu ákveðiöfargjöld sln sjálfir.
Allir keppninautar voru skyld-
aöir til aö fljúga á tiltölulega
háu veröi.
Þegar Bandarísk stjórnvöld
ákváöu aö heimila frjálsa sam-
keppni á flugleiðinni voru þessi
forréttindi úr sögunni. Stjóm
Flugleiöa ákvaö samt aö reyna
til þrautar hvort unnt væri að
standast samkeppnina. Sú til-
raun kostaði félagið milljaröa
króna tap. Þær fjárhæöir eru
áþreifanleg sönnun þess aö
Noröur Atlantshafsflug íslend-
inga er dauöadæmt viö núver-
andi aöstæöur.
Félagsleg sjónarmið
Nú þekkist þaö aö rlkisvaldiö
haldiuppi taprekstri einkafyrir-
tækja I undantekningartilvik-
um. Þaö er þá gert meö tilvisun
til félagslegra sjónarmiöa, sem
talin eru svo mikilvæg aö þau
réttlæti þann kostnaö sem af
hlýst. Þau félagslegu sjónarmiö
sem mennhafa rætt I sambandi
við málefni Flugleiða eru at-
vinnumál starfsfólksins. Jafn-
vel þótt jafnan sé rætt um
starfsfólkiö sem eina heild i
þessu máli er ljóst, aö þaö sem
menn hafa raunverulega I huga
eru atvinnumál flugliðanna,
hins sérhæföa starfsliös sem
ekki á þess kost að fá sambæri-
lega vinnu annars staöar.
Forréttindi
Nú er þaö alþjóö kunnugt aö
flugmenn i utanlandsflugi hafa
um langt skeiö haft algera sér-
stööu meöal islenskra launþega.
Laun þeirra og ýmis frföindi,
sum umsamin önnur lögbundin,
hafa gert kjör þeirra svo miklu
betri en annarra launþega I
landinu aö þar er hvergi neinn
samanburö aö fá. Þeir hafa ver-
ið forréttindahópur I lslensku
samfélagi.
Viö þessum forréttindum var I
sjálfu lítiö aö segja meöan þau
byggöust á vilja einkafyrirtæk-
isins Flugleiöa til aö gera svo
vel viöflugmennslna. En þegar
til stendur aö láta almenna
skattgreiöendur borga brúsann
af forréttindunum, skattgreiö-
endur, sem aö meginstofni til
eru launþegar meö margfalt
lægri laun, er kominn tlmi til aö
staldra viö og segja nei.
Jón og séra Jón
Nú er þaö alkunnugt aö fjöldi
islenskra launþega lifir aö jafn-
aöi viö ótryggt atvinnuástand.
Þesserskemmst aö minnast aö
fiskvinnslufólk víös vegar um
land var atvinnulaust vikum
saman í sumar. Margir hópar
iðnaðarmanna hafa enga
vitneskju um hvar þeir fái vinnu
á næstu vikum og mánuöum.
Engum hefur komiö til hugar aö
veita þessu fólki skattafslátt eöa
rikisstyrk til aö bæta úr þessu.
Þá viröast menn gleyma þvi aö I
landinu eru til fleiri flugmenn
en þeir sem vinna hjá Flugleiö-
um.Margir fullmenntaðir flug-
menn ganga nú atvinnulausir.
Aörirhafa stopula vinnu. Þessir
menn hafa aldrei kynnst þeim
forréttindum aö vinna hjá Flug-
leiöum. Þeir munu heldur
einskis góös njóta af væntanleg-
um rikisstyrk.
Þaö er ekki félagsmál aö láta
almenna launþega bera kostnaö
af forréttindum fárra manna.
Þaö er þvert á móti andfélags-
legt þaö er'ekki atvinnumál aö.
rikissjóöur haldi uppi vonlaus-
um taprekstri. Það fé sem
stjórnvöld hyggjast nú gefa
Flugleiðum er betur komið i at-
vinnuuppbyggingu þar sem
vænta má afraksturs. Sem betur
fer eru viöa möguleikar á sllku
hérlendis.
Skaðabætur
Alþingi á aö fella frumvarp til
laga um málefni Flugleiöa h.f.
Alþingi á aö neita aö gefa fyrir-
tækinu fé. Þaö á aö spjara sig
sjálft enda hefur þaö fulla getu
til þess. Þaö eina sem til greina
kemur að Flugleiöir fái úr rikis-
sjóöi eru skaðabætur fyrir þaö
tjón sem stjórnvöld hafa valdiö
fyrirtækinu meö þvi aö trufla og
tefja mikilvægar ákvaröanir
sem nauösyn er aö taka og
framkvæma og stjórn þess hef-
ur sýnilega verið reiöubúin til.
Hvers vegna hafa snjallir mælskugarpar á Alþingi ekki séö ástæöu
til aö veltafyrir sér kjarna Flugleiöamálsins, sjálfri spurningunni
um þaö, hvort eöiilegt sé aö gera Flugleiöir út á rlkissjóö.
llm Kynvillu.
kynæsingar
09 kynfræðsiu
Alþýöuleikhúsiö hefur fariö
fram á heimild Fræösluráös
Reykjavlkur til aö sýna leikritiö
Pæld-I-ÖI í grunnskólum borgar-
innar, en leikrit þetta fjallar um
Dr. Bragi Jósefsson, lekt-
or skrifar hér um sýningu
Alþýðuleikhússins á leik-
ritinu „Pæld-í-ði" og seg-
ir að meðferð leikritsins á
kynvillu sé ekki við hæfi
barna og yfirborðsleg
meðferð þess gefi ai-
ranga mynd af raunveru-
legum vandamálum kyn-
villinga.
ást og kynlif, eins og segir I leik-
skrá.
Kynfræösla hjá okkur Islend-
ingum hefur aldrei veriö upp á
marga fiska og hafa skólarnir
litiö bætt úr tómlæti og feimni
foreldra i þeim efnum.
Framtak Alþýöuleikhússins i
þessum efnum er þvi þakkar-
vert svo langt sem þaö nær. Þá
er einnig augljóst aö leikformiö
er áhrifamikil kennsluaöferö,
og ekki sist þegar um er aö ræöa
viöfangsefni jafn Viökvæmt I
meðferö og kynfræöslan hefur
sýnt sig vera.
Leikritiö hefur nú veriö sýnt i
nokkurskipti, m.a. I Fellahelli, i
Þróttheimum og nú um helgina
á Hótel Borg. Þá hefur einnig
nokkuö veriö skrifaö um leikrit-
iöi blöö, og hafa umsagnir yfir-
leitt veriö jákvæöar.
Um leikritiö sjálft má margt
gott segja og þá ekki siöur um
frammistööu leikaranna. Ein-
faldleikinn, hraöinn og húmor-
inn stuöla aö þvi aö áhorfendur
fylgjast meö efninu af áhuga
allt frá upphafi til loka.
Þá er einnig mikilvægt, aö
verkiö er þannig byggt upp, aö
auövelt er aö koma fyrir sýning-
um í skólahúsnæði. Leiktjöld
eru einföld, og þótt hlutverkin
séu 17 eru leikendur aðeins 5
talsins aö leikstjóra meðtöldum.
Það er skoöun min, eftir að
hafa séð leikritið og lesið leik-
skrána, aö nauösynlegt sé aö
fella niöur þann þátt sem fjallar
um kynvillu. Sama gildir um
texta I leikskrá um sama efni.
Ég er þeirrar skoöunar aö
meöferö leikritsins á kynvillu
sé ekki viö hæfi barna og yfir-
borðsleg meöferö þess gefi al-
ranga mynd af raunverulegum
vandamálum kynvillinga.
Þaö grundvallarviöhorf sem
túlkað er I þættinum um kyn-
villu, aö I kynferöismálum sé
allt leyfilegt og aö i þeim
efnum eigi menn ekki aö hika
viðaðgera þaösem þeim dettur
i hug, er hættuleg mistúlkun á
hinum raunverulegu vandamál-
um kynvillinga. Þarna er bland-
aö saman viöhorfum kyn-
æsingamanna, sem tekiö hafa
upp baráttu fyrir frjálsu og
hömlulausu kynlifi og viðhorf-
um kynvillinga, sem geta veriö
misjöfn, eins og gengur og
gerist meöal fólks almennt.
Sú ranga mynd sem almenn-
ingur hefur tileinkaö sér, aö
kynvillingar séu kynferöislega
siölausir kynæsingamenn hefur
ekki veriö leiörétt meö þessu
leikriti.
I leikskránni eru fullyröingar
um kynvillu sem eru bæöi rang-
ar og villandi. Þar segir m.a.:
„Þeir sem eru homosexuell
spyrja sjáifan sig og aöra ná-
kvæmlega jafnlitiö aö því af
hverju þeir eru homosexuell og
þeir sem eru hetrosexuell
spyrja sjálfan sig og aðra af
hverju svo sé.”
Þá segir einnig: „Langsam-
lega fæstir homosexuell ein-
staklingar kæra sig um aö
fá „lækningu” á þvi..”
Báöar þessar staöhæfingar
stangast á við rannsóknir sem
geröar hafa verið á þessu
vandamáli. Má benda á rann-
sókn sem T.Roesler og R.
Deisher gerðu á kynvillu ungl-
inga og birtist i Jouraal of the
American Medical Association
1972, en þar kemur fram aö 48%
úrtaksins (60 piltar á aldrinum
16-22 ára) höföu leitað til geð-
læknis og nær þvi þriðjungur
(31%) höfðu gert alvarlega til-
raun til sjálfsmorös.
1 sömu rannsókn kom fram,
að kynvillingur gengur venju-
lega I gegnum ákveöin stig áður
en hann gerir sér grein fyrir
kynvillunni. Þar nefna þeir (TR
og RD) kynferðisleik barna af
sama kyni (Early homosexual
sexplay), meðvitaða eöa ómeö-
vitaöa leit eftir samneyti viö
ungling af sama kyni, á kyn-
þroskati'mabilinu, og svo aö lok-
um óbundiö eöa opinbert sam-
neyti við kynvillinga.
Samkvæmt rannsókninni
kemur fram, aö þaö tekur aö
meðaltali fjögur ár frá fyrstu
kynferöisathöfn einstaklinga af
sama kyni þar til viðkomandi
aöilargera sérgrein fyrir þvi aö
þeir eru kynvillingar eöa viöur-
kenna þaö fyrir sjálfum sér.
Irannsókn sem R.C. Sorenson
geröi og greint er frá i bók hans
Adolescent sexuality in
contemporary America og kom
út 1973 kom fram aö 9% (11%
drengir og 6% stúlkur) unglinga
á aldrinum 13 til 16 ára höföu
haft kynferðislegt samneyti viö
ungling af sama kyni (homosex-
ual experiences).
Auk þess semhér hefur veriö
drepiö á má benda á fjölmargar
aörarrannsóknir, sem staöfesta
bau félagslegu og sálrænu
vandamál sem tengjast kyn-
villu.
Svo aftur sé vikið aö leikrit-
inu, er þaö skoöun min aö þátt-
urinn sem fjaliar um kynvillu
sé alger mistök.
Þaö sjónarmiö aö flestir ef
ekki allirmenn séu kynvillingar
á mismunandi stigum er aö
sjálfsögöu algerlega út i hött og
er slst fallið til þess aö auka
skilning ungmenna, á viö-
kvæmu aldurskeiöi, á vanda-
máium kynlifsins.
Ég er eindregiö þeirrar skoö-
unar aö fella ætti niöur þáttinn
um kynvillu. Þeim þætti þarf aö
gera betri skil ef skoöa á leikrit-
iö sem kennslustund um ást og
kynlíf.
Með þeirri breytingu yrði
leikritiö jákvætt framlag til
kynfræöslu I skólum, áhrifa-
mikiö kennslutæki og góö byrj-
un á stóru en vandasömu við-
fangsefni.
Bragi Jósepsson, lektor.