Vísir - 21.02.1981, Síða 6

VtSIR
Laugardagur 21. febrúar 1981.
Þurfa Þórshafnarbúar
að fá togara?
i allri umræðunni um
Þórshafnartogarann
alræmda er gengið út frá
því sem staðreynd# og
skiptir þá ekki máli hvort
umræðan fer fram í þing-
sölum> Framkvæmda-
stofnun, fjölmiðlum eða
manna á milli.
En sú staðhæfing hefur
aldrei verið sönnuð, það
hafa ekki einu sinni verið
leidd að henni skynsam-
leg rök. Meira að segja
Þórshafnarbúar sjálfir
hafa alia tið vitað að
togarakaup voru alls ekki
besti kosturinn til að bæta
atvinnuástand þar í sveit.
Þeir hafa árum saman
barist fyrir að verða
aðnjótandi fiskmiðlunar
og sótt það mál við alla
sjávarútvegsráðherra
undanfarinna ríkis-
stjórna, en engan hljóm-
grunn fenqið.
Steingrfmur Hermannsson
Sverrir Hermannsson
Eggert Haukdai
Hjörleifur Guttormsson
Stefán Vaigeirsson
Ragnar Arnalds
Þórshaf narmálió:
Kari Steinar Guönason
ÍOB
Ólafur Rafn Jónsson, sveitar-
stjóri á Þórshöfn.
] Ni ú er leitaö aö synd lasel l
Þaö er ekki fyrr en töfraorðiö
„togari” er nefnt að bændahetj-
an Stefán Valgeirsson tekur
viöbragö, að eigin sögn til að
bregðast ekki kjördæmi sinu, og
drifur málið i gegn. Togara
skulu þeir fá, hvað sem það
kostar.
Samtryggingin leggst á eitt
um að pota málinu þegjandi og
hljóðalaust i gegn. N.-Þingey-
ingar skyldu fá togara án þess
að leggja út eyri af kaupverðinu
og allar reglur um fiskiskipa-
kaup frá útlöndum voru óþarf-
ar, væntanlega vegna „sér-
stakra ástæðna".
Þingmenn kjördæmisins
skrifa rikisstjórninni bréf og
biðja um togara fyrir
Þórshafnarbúa, rikisstjórnin
biður Framkvæmdastofnun um
umsögn á aðstæðum og stofnun-
in sendir stjórninni svar þar
sem mælt er með togarakaup-
um og rikisstjórnin samþykkir
1. ágúst þessi dæmalaust merki-
legu togarakaup.
Visir sagði frá því
í nóvember
Visir varð fyrstur til að vekja
athygli á þessu máli i frétt 14.
nóvember á siðasta ári. Dag'inn
eftir tók undirritaður málið til
meðferðar i fréttaauka og gerði
þar grein fyrir helstu atriðum
þess. Siðan hefur málið þróast
svo að það er nú eitt heitasta
mál samfélagsins. Stórmenni
þjóðarinnar segja að mistök
hafi veriö gerð og þreyta miklar
kappræður um hverjum sé um
að kenna, en fáum virðist detta i
hug að rétt væri að leiðrétta
mistökin. Fjölmiðlarnir nota
meirihlutann af fréttarými sinu
fyrir málið og tiunda orð spek-
inganna dyggilega, ritstjórnar-
greinar fjalla hver af annarri
um efnið og snilli- og stóryrða-
smiðir láta að sér kveða.
Ógott mál, þarf að leysa niður
um menn, hneyksli, skitamál,
fyrirgreiðslupólitik og fleira i
þeim dúr er nefnt.
Glöggskyggni
máttarstólpanna
Atkvæöasmalarnir eru bless-
unarlega sammála um að Þórs-
hafnarbúar skuli fá sinn togara
og það er ákveöið mál. Þeir
stagla um framkvæmdaatriöi,
sem þeir segja réttilega aö séu
fyrir neðan allt velsæmi og-
enganveginn samboðin æöstu
forsjá landsmanna, og þar
koma margar fávislegar
athugasemdir á daginn.
Ein er sú að nú geta máttar-
stólparnir með engu móti skilið
hvernig i ósköpunum verðið á
skipinu getur orðið svo hátt sem
raun ber vitni. .
i fyrstu frásögnum Visis af
málinu, 14. og 15. nóvember, er
skilmerkilega greint frá þvi að
liklegt verð muni að lokum
verða 3,5 milljarðar króna. Þeir
visu menn vissu að þeir höfðu
heimilað kaup á rækjutogara og
það ber glöggskyggni þeirra
ekki gott vitni að þeir gera sér
þess ekki grein að það verður að
breyta rækjutogara til að hann
henti til bolfiskveiða og
breytingar kosta peninga.
Engin smámál
verður að finna. Umræöa
siðustu daga bendir að visu
mjög á þann sem á að jarða og
raunar einnig hver eða hverjir
taka það að sér. Allt mála-
vafstur máttarstólpanna beinist
nú að þvi að finna sökudólg til að
jarða og sökudólgurinn er vafa-
laust ungu athafnamennirnir á
Norð-austurhorninu, sem eru að
reyna að rétt hlut sinna byggða.
Undrun máttarstólpanna á
heildarverði skipsins, athuga-
semdir um að misnota óútfyllt-
ar ávisanir og jafnvel aðdrótt-
anir um óprenthæfar ástæður til
að þeir mættu ekki á samninga-
fund við Frakka um ákveðið
skip, og fleira i þeim dýr, benda
eindregið til að verið sé að
smiða gálgann handa norðan-
mönnum.
Það er þá ekki úr vegi að lita á
Allt það sem menn nú deila
um i þessu máli eru vissulega
atriði, sem vert er umað fjalla,
það eru engin smámál hvernig
máttarstólpar samfélagsins
standa að sinum atkvæða-
veiðum. Það er heldur ekkert
smámál þegar rótgrónir
þingmenn, eins og Stefán
Valgeirsson, eftir öll þessi ár á
þingi, hafa ekki uppgötvað að
hagur einstakra byggðarlaga
verður ekki aðskilinn frá
þjóðarhag. Og margir hafa lýst
þeirri skoðun sinni að málið sé
einskonar prófmál á samvisku .
máttarstólpanna og fleira muni
fylgja á eftir.
Hver ætlar aö
jarða hvern?
,,En hver á að jarðann,” sagði
Steinn Steinar. Nú er
forvitnilegt að vita hvern á að
jarða og hvernig. Syndasel
Sigurjón
Valdimarsson
skrifar
þeirra „sök”. Til að byrja með
er rétt að geta þess "að á Þórs-
höfn er mjög nýlegt frystihús,
vel búið og að mati þeirra sem
um það fjalla, frábærlega vel
rekið að öllu leyti.
Heimamenn vildu
fiskmiölun,
en ekki togara
Um langa hrið hafa þessir
menn barist fyrir skynsamleg-
um úrbótum á atvinnusviði
byggða sinna, og eins og fyrr
var nefnt, hefur borið þar hæst
að þeir hafa beðið um fiskmiðl-
un. Þeim er ekki svarað af
neinni alvöru heldur er
einhverju hreytt i þá, nánast
með orðunum, hafiði þetta eða
þið fáið ekki neitt. Þeir óskuðu
ekki eftir að fá togara, fyrr en
þeir voru úrkula vonar um að
máttarstólparnir rriundu veita
þeim hagkvæma úrlausn, vegna
þess að margnefndir máttar-
stólpar veigra sér við að marka
stefnu i fiskveiðimálum. Þess
vegna urðu þeir að fá togara.
Lái þeim svo hver sem er, að
þeir skuli vilja fá gott og nýlegt
skip, þegar þeir loksins eftir
langa hrakfarasögu, fá bunka af
óútfylltum ávisunum i hendur.
Hverá aöborga?
Það er ekki liklegt að
stjórnmálaskörungunum með
öll sin snilliyrði mistakist að
bjarga sinu skinni heilu út úr
þessari hriö, þeir hafa lent i
vondum veðrum fyrr og það er
heldur ekki sennilegt að þeim
mistakist að jarða ungu menn-
ina fyrir norðan. En eftir
stendur enn spurningin um hver
eigi að borga. Það er jú um það
samið hvert á að borga kaup-
verðið i fyrstu lotu, það heitir
lán til kaupenda með ábyrgð
þjóðarinnar. Siðan kemur að þvi
að greiða og þá falla allir vixl-
arnir á ábyrgðarmennina,
þ.e.a.s. þjóðina.
Framkvæmdastofnun hefur
reiknað út að miðað við meðal-
rekstur minni togara muni
útgerðin geta greitt um 900.000
krónur á fyrsta árinu upp i vexti
og afborganir. Það sem á að
Bréf Framkvæmdastofnunar
til rikisstjórnarinnar
„Stjórn Framkvæmdastofn-
unar rikisins bendir á að jafnt
fyrri scin siðari athuganir á
vegum stofnunarinnar á at-
vinnumálum Þórshafnar leiöi
i ljós að nauðsynlegt sé að
gera ráðstafanir til að auka og
jafna fiskafla á staðnum. Með
þvi móti einu vcrði full at-
vinna tryggö á Þórshöfn og
jafnframt góö afkoma frysti-
htissins og sveitarfélagsins.
Stjórnin telur að likleg leið
til að ná þessu marrkmiði,
miðað viö rikjandi aöstæður,
sé að -fenginn veröi togari,
nægilega stór til að geta náð til
fiskimíöa allt frá Vestfjöröum
til Suð-Austurlands. Sá togari
vcrði rekinn sameiginlcga af
aðiium á Raufarhöfn og Þórs-
höfn eins og gert er ráð fyrir í
sérstöku samkomulagi.
Jafnframt verði lögö
áhersla á samræmingu
rekstrar og náið samstarf
fiskvinnslustöðvanna I þess-
um plássum.
Mun Framkvæmdastofn-
unin bjóða fram. aðstoð við
skipulagningu þessa sam-
starfs og skipulag fiskvinnslu-
stöðvana og togaraútgeröar”.
Og siðan:
„Til þess að tryggja sem
best árangur þessara aögerða
lcggur stjórnin áherslu á að
hraöaö verði vegabótum á
milli staðanna til að stuðla að
hindrunarlitlum fiskflutning-
um á milli staðanna og öðrum
nauösv nlegunt samskiptum.
Bent skal á að I starfsáætlun
byggðadeildar er gcrt ráð
fyrir gerð sérstakrar áætlunar
um eflingu atvinnu og byggöar
á Austurlandi”.
i bréfi frá Sverri Hermanns-
svni dags. 8. júli til forsætis-
ráöherra.
borga er hins vegar 7.525.000,00
Mismuninn, 6,6 milljónir,
verður þjóðin að taka á sig
nema þjóðmálaskörungarnir
ætli að nota rekstrartapið sem
ástæðu til að jarða norðanmenn.
35.000 krónur á
hverja f jölskyldu
Til að gefa lesendum hug-
mynd um stærð þessa dæmis
má benda á ýmsar staðreyndir.
fbúar staðanna, Raufarhafnar
og Þórshafnar eru samtals um
940. Það þýðir að verði tapinu
skipt á þá, koma 7.050,000 krón-
ur á hvern ibúa eða 35.250.0C á
fimm manna fjölskyldu.
(Rúmlega 3,5 milljónir gaml-
ar).
Ennfremur má benda á aö
tekjustofnar þessara sveitar-
félaga gefa af sér samtals tæp-
lega 6 milljónir króna, þannig
að þótt allt fé hreppanna færi i
reksturinn, dygði það ekki til.
Þessar staðreyndir vilja
máttarstólparnir ekki lita á og
segja að öll ábyrgðin sé hjá
öðrum. Hvers vegna? Það er
óskiljanlegt, þvi oft hefur verið
á þetta bent, m.a. strax i fyrstu
fréttum Visis af málinu. Þeir
reyna að láta svo lita út sem
þeir séu að gera norðanmönnum
vel, en sú saga er ekki öli.
Bakkafullur lækur
Það er sjálfsagt að bera i
bakkafullan lækinn að birta hér
viðtöl við þá menn, sem komið
hafa við sögu þessa máls undan-
farna daga, svo mikið hefur
verið eftir þeim haft i fjölmiðl-
um. Af nógu er þó að taka, þvi
undirritaður hefur átt viðtöl við
marga þeirra á allra siðustu
dögum og geymir þau á snæld-
um. Það má þó gefa örlitið
sýnishorn af ummælunum.
Steingrimur Hermannsson:
„Það er alrangt að ég hafi
flutt nokkur tilmæli”
Sverrir Hermannsson:
„En Steingrimur sagði að
viðhorf rikisstjórnarinnar væri
nú..„”
Karl Steinar Guönason:
„Annaðhvort Steingrimur
Hermannsson eða Sverrir
Hermannsson hafa sagt ósatt.”
Steingrimur Hermannsson:
„Vitanlega er það ljóst að
þessir aðilar fyrir austan haga
sér alveg eins og kjánar.”
Sverrir Hermannsson:
„önnur eins vinnubrögð, eins
og fulltrúa þessa félags, þarna
fyrir norðan eru fátið.” SV