Morgunblaðið - 16.02.2004, Blaðsíða 14

Spurning: Hvaða fyrirbæri er fuglaflensan
sem mikið er talað um í fréttum? Er þetta ein-
hvers konar inflúensa og getur hún orðið að
hættulegum faraldri?
Svar: Flensa er stytting á orðinu inflúensa
sem er flokkur sjúkdóma og er venjulega skipt í
stofnana A, B og C. A er skæðasta tegundin, B
er vægari og C veldur sjaldan verulegum veik-
indum. Þetta eru veirusjúkdómar og veirurnar
eru stöðugt að taka breytingum. Á yfirborði
inflúensuveiranna eru tvö lítil prótein sem
stjórna því hve skæð veiran er og það eru þessi
sömu prótein sem ónæmiskerfi líkamans mynd-
ar mótefni gegn. Mótefni myndast annaðhvort
eftir sýkingu með veirunni eða eftir bólusetn-
ingu þar sem notaðar eru dauðar veirur. Ef
mótefni gegn þessum próteinum eru til staðar í
blóðinu í nægjanlegu magni getur veiran ekki
valdið sýkingu. Vandinn er sá að þessi prótein
eru stöðugt að breytast (svipað gildir um flestar
kvefveirur) og þess vegna fáum við inflúensuf-
araldur á hverju ári. Þessar árlegu stökkbreyt-
ingar eru venjulega litlar, ónæmiskerfið veitir
vissa vörn og hver nýr faraldur er ekki mjög
skæður. Á vissu árabili verða stökkbreyting-
arnar verulegar og við fáum mjög skæða flensu
sem berst um allan heim og veldur alvarlegum
veikindum og miklum fjölda dauðsfalla. Á 20.
öldinni gengu þrír skæðir faraldrar vegna mikið
stökkbreyttra inflúensuveira, spænska veikin
1918–19, Asíuinflúensan 1957 og Hong Kong
inflúensan 1967. Spænska veikin var langskæð-
ust og hefur verið áætlað að hún hafi drepið um
20 milljónir manna. Sem dæmi um hve skæð
spænska veikin var má nefna að af 15 þúsund
íbúum Reykjavíkur á þessum tíma veiktust um
10 þúsund á tveimur vikum og 160 létust. Inflú-
ensuveirurnar smita ekki bara menn heldur líka
ýmis dýr, m.a. fugla. Talið er líklegt að stökk-
breytingar veirunnar eigi sér stað í dýrum,
sennilega alidýrum en einnig hugsanlega villt-
um dýrum. Talið er að veiran sem olli spænsku
veikinni hafi borist úr fuglum og hafi tekið
þannig stökkbreytingu að hún gat smitast frá
manni til manns. Fuglaflensan sem nú gengur í
Asíu er mjög skæð en hún virðist ekki smitast
milli manna, einungis frá fuglum til manna. Það
sem menn óttast er að fuglaflensuveiran stökk-
breytist þannig að hún geti smitast milli manna
og síðan valdið skæðri farsótt um allan heim.
En þetta hefur ekki gerst enn og alls ekki víst
að það gerist. Hins vegar hafa ítrekaðir flensuf-
araldrar í dýrum í Asíu á undanförnum árum
minnt óþægilega á að fyrr eða síðar fáum við
aftur skæða inflúensuveiru á borð við þá sem
olli spænsku veikinni. Þegar það gerist verðum
við að vera viðbúin ef ekki á að fara illa. Unnið
er nú að slíkum undirbúningi á vegum Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar (WHO), Lyfjastofn-
unar Evrópu (EMEA) og víðar. Þær áætlanir
sem unnið er að ganga út á það að unnt verði að
framleiða og dreifa nægjanlegu magni af bólu-
efni á svo stuttum tíma að hægt verði að stöðva
útbreiðslu veikinnar. Stærsti vandinn er að eng-
inn veit nákvæmlega hvernig flensuveiran muni
stökkbreytast fyrr en það hefur gerst og út-
breiðsla veikinnar er hafin en þá er mjög lítill
tími til stefnu.
Hvað er fuglaflensa?
 Lesendur Morgunblaðsins geta spurt lækninn um það sem
þeim liggur á hjarta. Tekið er á móti spurningum á virk-
um dögum milli klukkan 10 og 17 í síma 5691100 og bréf-
um eða símbréfum merkt: Heilsa. Fax 5691222. Einnig
geta lesendur sent fyrirspurnir sínar með tölvupósti á net-
fang Magnúsar Jóhannssonar: elmag@hotmail.com.
Menn óttast að fuglaflensu-
veiran stökkbreytist og geti
smitast milli manna.
 MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
DAGLEGT LÍF
14 MÁNUDAGUR 16. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Iðnaðarmenn af
öllum stærðum
og gerðum
1 4 4 4
Klassískt nudd, vöðvanudd,
slökunarnudd, andlitslyfting,
varanleg förðun, hárlenging og
hárlengingarnámskeið.
Linnet Jones and Sakina
Laugavegi 101 - S: 551 2042
fyrir
eftir
Hair and Body Art
1 4 4 4
w w w. g u l a l i n a n . i s
HJÓNIN Þóra Hauksdóttir og Þor-
steinn Stígsson bakari halda yf-
irleitt upp á afmæli sín og gefa
hvort öðru alltaf afmælisgjafir en
svo skemmtilega vill til að þau eiga
afmæli sama dag og eru jafngömul.
„Við erum saman alla daga og rek-
um saman fyrirtækin Kökubankann
í Garðabæ og Vort daglegt brauð í
Hafnarfirði og höfum gert í 20 ár,“
segir Þorsteinn. „Við erum mjög
samrýnd og má segja að við höfum
verið saman allan sólarhringinn frá
því við kynntumst.“
Þau voru saman á fæðingardeild-
inni en kynntust þegar þau voru 17
ára í sólarlandaferð á Spáni. Þóra er
nokkrum klukkustundum eldri; hún
fæddist undir morgun 25. október
en Þorsteinn um kvöldið.
„Við höldum upp á afmælin okkar
saman og gefum hvort öðru afmæl-
isgjafir,“ segir Þóra. „Fyrst gáf-
um við eina sameiginlega gjöf
en núna gefum við hvort
öðru persónulegar gjafir.
Við erum reyndar
ekki mikil af-
mælisbörn en
bjóðum þó
alltaf þeim
nánustu í
kaffi og kök-
ur. Steini á
sjö systkini
þannig að það er
fljótt að koma.“
Þóra vill ekki kannast við að
þau séu lík, að minnsta kosti ekki í
útliti. „Kannski er skapið líkt nema
hvað Steini er meiri sporðdreki en
ég.“
Sameiginlegar gjafir
„Ég get náttúrlega aldrei haldið
því fram að ég hafi gleymt afmæl-
isdeginum hennar,“ segir Þorsteinn
þegar hann er spurður um kosti
þess að eiga sama afmælisdag og
Þóra. „Og eitt er það sem ég hef
tekið eftir með afmælið okkar og
það er að ég fæ aldrei viskí eða
koníak í afmælisgjöf, sem eru svona
vandræðagjafir á stórafmælum hjá
mörgum. Gjafaborðin hjá kunn-
ingjunum eru oft hlaðin flöskum en
þær sjást ekki hjá mér. Það virðist
vera auðveldara að finna sameig-
inlegar gjafir handa okkur Þóru.“
Ógleymanleg ferð
Þegar þau hjónin urðu fertug
héldu þau stóra veislu en þegar kom
að fimmtugsafmælinu í október sl.
stóð til að fara til Taílands en sú
ferð var felld niður og þau lentu hjá
kunningjafólki í Danmörku.
„Reyndar tókum við forskot á af-
mælið og fórum til Víetnam fyrir
tveimur árum, sú ferð er ógleym-
anleg,“ segir Þóra. „Við vildum ekki
missa af þeirri ferð þótt afmælið
væri tveimur árum síðar. Þetta var
þriggja vikna ferð og alveg ótrúleg
upplifun og engu líkt að koma þarna
en ferðin tók á því þarna er mikil fá-
tækt. Við fórum um allt land, frá
suðri til norðurs, og erum heilluð af
Asíu.“
 SAMLÍF|Hjónin eiga sama afmælisdag og hittust fyrst á fæðingardeildinni því þau eru jafn gömul
Kynntust 17 ára á sólarströnd
Brúðkaup: Þóra og Þorsteinn voru
gefin saman þegar þau voru tvítug.
Rómantík: Ungu hjónaleysin
skömmu eftir að þau kynntust.
Morgunblaðið/Þorkell
Hjón: Þorsteinn Stígsson og Þóra Hauksdóttir reka sam-
an fyrirtækin Kökubankann og Vort daglegt brauð.
krgu@mbl.is