Morgunblaðið - 29.02.2004, Qupperneq 11

Morgunblaðið - 29.02.2004, Qupperneq 11
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. FEBRÚAR 2004 11 ’ Dómsmálaráðuneytið kemur einnig vel til greina.‘Davíð Oddsson forsætisráðherra ræddi um breyt- ingar á ráðherraembættum í fréttaskýringaþættinum Í brennidepli í Ríkissjónvarpinu. Halldór Ásgrímsson tekur við forsætisráðherraembættinu af Davíð 15. september næstkomandi. ’ Ef við eigum að koma í veg fyrir aðmerking hjónabands verði breytt um alla eilífð verður þjóð okkar að taka upp ákvæði í stjórnarskrána til að vernda hjónabandið í Bandaríkjunum.‘George W. Bush Bandaríkjaforseti hvatti á þriðjudag Bandaríkjaþing til að samþykkja stjórnarskrárbreyt- ingu til að banna hjónabönd samkynhneigðra. ’ Kostnaðarhlutdeild sjúklinga hefur al-mennt talað aukist frá því fyrir rúmum 15 árum.‘Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra í svari við fyr- irspurn Jóhönnu Sigurðardóttur alþingismanns. ’ Ég fagna því sérstaklega að eftir lang-varandi stöðnun í skipulags- og bygging- armálum miðborgarinnar skuli loksins koma fram skipulagstillögur bæði frá borgaryfirvöldum og áhugasömum að- ilum utan borgarkerfisins.‘Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson , oddviti Sjálfstæð- isflokks í borgarstjórn, um nýjar skipulagstillögur fyrir miðborgina. ’ Það myndi valda okkur vonbrigðum efþetta reyndist satt. Aðgerðir af þessu tagi grafa undan heiðarleika og trúnaði í samskiptum stjórnarerindreka.‘Fred Eckhard , talsmaður Kofi Annans, fram- kvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna, um fullyrðingar þess efnis að Bretar hafi njósnað um Annan í aðdrag- anda Íraksstríðsins. ’ Öllum þykir gaman í leikhúsinuþegar vel selst.‘Þórhildur Þorleifsdóttir er ánægð með góðar við- tökur við söngleiknum Chicago, sem hún leikstýrir, en uppselt hefur verið á sýningar margar vikur fram í tímann. ’ Mér sýnist að margt hafi breyst. Eftirað kommúnisminn hrundi er hér bjartara yfir, eins og gerist alls staðar þar sem slíkar stefnur hverfa.‘Davíð Oddsson forsætisráðherra fór í opinbera heim- sókn til Úkraínu í vikunni og leist þar betur á sig en fyrir tveimur áratugum. ’ Nam ekki Ingólfur Arnarson allt þettaland? Alla tíð hefur verið talað um land- nám Ingólfs en nú kemur allt í einu í ljós að hann hefur ekki numið þetta land. Það er furðulegt. Er verið að gera landnáms- manninn ómerkan?‘Ólafur Björnsson , sem verið hefur lögmaður margra landeigenda í fyrri málum hjá óbyggðanefnd, sagði að sér virtist að kröfugerð ríkisins í þjóðlendur á Suð- vesturlandi beindist að einhverju leyti að eign- arlöndum. ’ Landið stendur frammi fyrir fleirivandamálum og meira óréttlæti en það á skilið. Það eru of mikil völd og auðæfi í of fáum höndum.‘Bandaríski neytendafrömuðurinn Ralph Nader til- kynnti sl. sunnudag að hann gæfi kost á sér í forseta- kosningunum í Bandaríkjunum í nóvember. Ummæli vikunnar Reuters Shanna Holladay og Jennifer Sells kyssast eftir að hafa verið gefnar saman í ráðhúsinu í San Fransisco í Kaliforníu á Valentínus- ardaginn. Sonur þeirra, Evan, fylgist með. Í hjónaband frumvarp að lögum um verndun Mývatns og Laxár til umfjöllunar, en það var áður en bráðabirgðaákvæðið var sett inn. „Við höfum ekkert ályktað um málið núna,“ sagði hún. „Ég held að farsælast sé að menn haldi ró sinni. Mér finnst við ættum að hleypa framkvæmd- inni í umhverfismat og sjá hvað kemur út úr því. Landeigendafélagið hefur neitunarvald, það er hægt að beita því lítist mönnum ekkert á.“ Ólína sagði að vissulega skipti Laxárvirkj- un sveitarfélagið miklu máli, það hefði til að mynda umtalsverðar tekjur t.d. í formi fast- eignagjalda og þá væru starfsmenn meðal íbúa og greiddu sín gjöld. Alls eiga sautján manns lögheimili í Laxárvirkjun, fjórar fjölskyldur, en sumir starfsmanna búa annars staðar. „Það munar um allan rekstur í svo litlu sveitarfé- lagi,“ sagði Ólína, en í Aðaldælahreppi búa 280 manns. Hún sagði að skoðanir væru skiptar í héraði, með eða móti hækkun stíflunnar. „Ég vorkenni okkur ekki að taka afstöðu í þessu máli frekar en öðrum, en auðvitað er þetta mál frábrugðið öðrum að því leyti að svo miklar til- finningar eru bundnar því,“ sagði Ólína. Má skoða kosti er umhverfismat liggur fyrir Sigrún Marinósdóttir á Núpum hefur leitað eftir inngöngu í Landeigendafélag Laxár og Mývatns, en hún og eiginmaður hennar eign- uðust helming jarðarinnar á síðastliðnu ári. „Ég hef áhuga á að ganga í félagið, fá að fylgj- ast með framvindu mála og taka svo afstöðu eftir að hafa skoðað alla fleti þess,“ sagði hún. „Ég vil taka mína ákvörðun þegar búið er að vinna umhverfismat, ég held að best fari á að menn séu rólegir þar til niðurstaða þess liggur fyrir. Þegar það liggur fyrir getum við skoðað hver áhrifin verða og hvaða kostir eru í boði. Að mínu viti er hyggilegast að skoða allar hlið- ar málsins,“ sagði Sigrún. Yrði mikill skaði að missa virkjunina Benedikt Kristjánsson á Hólmavaði í Aðal- dal er fylgjandi því að stíflan í Laxá verði hækkuð. „Mér finnst alveg sjálfsagt að halda virkjuninni hér í hreppnum. Það yrði mikill skaði fyrir okkur að missa hana,“ sagði Bene- dikt. Hann sagði hagnað af rekstrinum ekki mikinn en ljóst að ráðast þyrfti í kostnaðar- samar endurbætur. Yrði stíflan ekki hækkuð til að gera reksturinn hagkvæmari taldi Bene- dikt einsýnt að hún yrði lögð niður. „Ég hef ekki trú á að þeir fari að kosta miklu til að halda virkjuninni ef þeir fá ekki þetta leyfi,“ sagði Benedikt. Hann sagði nokkuð á sig leggj- andi til að halda virkjuninni gangandi. Hún væri stolt byggðarlagsins og skapaði tekjur í sveitarfélaginu. Benedikt er í Landeigendafé- lagi Laxár og Mývatns og sagði hann það góð- an kost fyrir félagsmenn ef unnt yrði að losna við sandinn úr ánni, en vissulega bæri einnig að skoða aðra kosti við að losna við hann en stíflu- hækkun. Uppgræðslustarf hefði skilað árangri og halda þyrfti því áfram og því væri mikilvægt að athuga hvort hægt væri að stöðva sandburð- inn fyrr, við Kráká og áður en hann kæmi niður í Laxá. „Sandurinn drepur allt sem fyrir hon- um verður,“ sagði hann. „Ef hægt verður að stöðva sandburðinn fyrr þarf ekki að reisa eins háa stíflu og þá er líklegra að fleiri skipi sér í lið með okkur sem erum fylgjandi hækkun.“ Hann sagði áberandi að margir sem væru á móti framkvæmdum ættu ekki heima í byggð- arlaginu, t.d. fólk af höfuðborgarsvæðinu, Ak- ureyri og Húsavík. Auðvitað væri öllum frjálst að hafa skoðun á málinu, en fyrst og fremst ætti að hafa hagsmuni íbúanna að leiðarljósi. Hann sagði oft mikil læti í ánni og hún bæri grjót og klakastykki upp á tún. „Þetta eru oft stór björg sem einungis er hægt að losa sig við með aðstoð dráttarvéla, hún er ekkert lamb að leika sér við, Laxáin,“ sagði Benedikt. Hækkun stíflunnar gæti dregið úr þessu sem og krapa- flóðum, sem af og til yrðu í ánni, og þar með minnkað hættuna á tjóni af þessum völdum. Benedikt sagði að því miður mætti búast við hörðum deilum um málið á næstunni, fyndist ekki lausn sem allir sættu sig við. „Og ég hef ekki mikla trú á að slík lausn finnist. Þing- eyingar eru ekki frægir fyrir að skipta um skoðun og flestir hafa þegar myndað sér skoð- un, með eða á móti.“ Ekki vafi að ákvæði kom frá Landsvirkjun Jón Benediktsson á Auðnum í Laxárdal sagðist hafa orðið fyrir miklum vonbrigðum og lýsti vanþóknun á „því uppátæki umhverfisráð- herrans að rífa menn upp úr þeim friði sem náðst hafði um endurskoðun frumvarpsins með því að bæta við þessu umdeilda bráðabirgða- ákvæði. Við héldum fyrst þegar við fréttum af þessu að þetta væri einhver leiðindaslæðingur í skammdeginu, en það er ekki vafi á því að þetta ákvæði kemur beint úr smiðju Lands- virkjunar. Auðvitað undrast maður það að um- hverfisráðherra skuli ganga svo berlega erinda þeirrar stofnunar.“ Jón sagði að iðulega væri fléttað saman vandamálum sem tengdust sliti á vélum, sem rekja mætti til ófullnægjandi aðstöðu við inn- tak virkjunarinnar, og svo aftur annarri við- haldsþörf sem ekki tengdist fyrrnefndum vanda. „Samkvæmt upplýsingum Landsvirkj- unar er viðhaldsþörfin nú mikil, en hún er til- komin vegna þess að ýmis búnaður og mann- virki eru blátt áfram úr sér gengin af völdum eðlilegs slit. Það slitnar allt sem notað er,“ sagði Jón og taldi að ofuráhersla hefði verið lögð á þennan þátt. Laxárvirkjun væri rennsl- isvirkjun og of mikil bjartsýni væri að halda að hægt væri að reka slíka virkjun án truflana. Jón sagði að hugmyndum um tíu til tólf metra hækkun stíflu hefði verið hafnað heima í héraði á sínum tíma. „Því fremur er það sér- kennilegt að Landsvirkjun fari að vekja þessar hugmyndir að nýju og freista þess svo að koma þessari framkvæmd í gegnum umhverfismat. Framkvæmd sem þar að auki er bönnuð sam- kvæmt lögum,“ sagði Jón og vísaði til sátta- gjarðarinnar frá 1973. Hann sagði heimamenn hafa reynt að ræða aðrar leiðir til að draga úr vélasliti og rekstrartruflunum, „en það hefur ekki tekist. Enn hefur ekki tekist í neinni al- vöru að fá Landsvirkjun til að ræða möguleika á að stöðva sandburðinn áður en hann nær til Laxár,“ sagði Jón. „Við megum ekki einu sinni ræða breytingar af þessu tagi nema þá aðeins að þær þjóni hlutverki sem samræmist tilgangi Landsvirkjunar.“ Hann benti á að menn hefðu ekkert í hönd- unum um hverju minnkandi sandburður myndi skila varðandi fiskirækt í ánni. Hann nefndi að eitt sinn hefði verið á döfinni að gera svæðið of- an virkjana laxgengt, en þegar fór að reyna á það ákvæði síðar hefðu tímar breyst, önnur sjónarmið voru uppi. Það sem menn sáu ekkert athugavert við á tímum Laxárdeilunnar var ekki talið gott og gilt um 1990. Hann sagði framhaldið ráðast af því hvaða afgreiðslu málið fengi á Alþingi. Yrðu lögin samþykkt yrði raskað því algjöra banni sem verið hefði um vatnsborðshækkun við stífluna, „og opnuð leið til að einhverjum áætlunum sé hægt að koma í gegnum umhverfismat fyrir stofnanir“, sagði Jón. Hann benti á að stíflugerð og tilheyrandi söfnun á sandi gæti brotið í bága við ákvæði um sjálfbærni í frumvarpinu. Engar trúverðugar lausnir lægju fyrir um hvernig ætti að losna við sandinn né hvað það kostaði. „Þarna yrði óhjá- kvæmilega hafist handa við að safna óleystum framtíðarvandamálum,“ sagði Jón. Hann sagði að rekstur virkjunarinnar sveit- arfélaginu mikilvægan. Nú væru þó að verða breytingar í orkugeiranum: „Það eru breyttir tímar frá því sem var, það virðist vera hægt að fá peninga í hvað sem er ef menn leggja fram sæmilega trúverðugar rekstraráætlanir. Orku- framleiðsla og -sala er eitt af því sem er nokkuð tryggt, almenningur verður að kaupa. Þannig að ég kvíði því ekki að Laxárvirkjun verði lögð niður,“ sagði Jón og taldi rekstur virkjunar- innar mun hagkvæmari en menn vildu vera láta. Hótanir af því tagi virkuðu alltaf sterkt, sveitarfélögin ættu í vök að verjast og mættu enga hönd missa, íbúum fækkaði og þeim væru lagðar á hendur auknar skyldur. „Þá er skilj- anlegt að þau verði viðkvæm, haldið er í hvert brot úr stöðugildi og láir það þeim enginn.“ Jón sagði að hann og skoðanabræður hans hefðu aldrei útilokað viðræður um einhver vik frá Laxársamningnum. Þær hugmyndir sem Landsvirkjun hefði viðrað nú gengju hins veg- ar mun lengra en menn gætu nokkurn tíma sætt sig við. „Við höfum aldrei útilokað ein- hverjar tilslakanir, en í raun hefur ekki verið um annað að ræða en hugmyndir af þessu tagi, þ.e. hækkun upp á tíu til tólf metra. Það sem við hugsanlega hefðum getað fallist á gat Landsvirkjun ekki sætt sig við,“ sagði Jón. Treystum okkur ekki í aðra deilu Atli Vigfússon, formaður Landeigendafélags Laxár og Mývatns, er eindreginn talsmaður þess að finna lausn sem allir geti sætt sig við. Gamla Laxárdeilan markaði að hans sögn djúp spor í héraðinu: „Og ég held við treystum okk- ur ekki í aðra slíka deilu. Það verður að finna leið sem verður til þess að virkjunin verði hér til framtíðar en jafnframt að þeir sem eiga hagsmuna að gæta á öðrum sviðum geti einnig lifað hér í sátt.“ Atli sagði að horfa þyrfti til þess að um væri að ræða alþjóðlegt verndar- svæði samkvæmt Ramsarsáttmálanum, en markmið hans er að bæta verndun og stjórnun mikilvægra votlendissvæða sem hafa alþjóð- legt gildi einkum fyrir fuglalíf. „Það eru gríðarlega miklir hagsmunir í húfi á þessu svæði og þeir eru nokkuð mismunandi eftir því hvar fólk stendur,“ sagði Atli. Sveitar- félagið hefði tekjur af mannvirkjum og starfs- fólki, starfsemi virkjunarinnar hefði átt sinn þátt í að skapa mannlíf í dalnum og auðgað það, starfsfólkið ætti börn í leik- og grunnskólum. „Allt þetta skiptir máli í litlu sveitarfélagi,“ sagði hann. Þá nefndi hann hagsmuni þeirra sem ættu veiðirétt í Laxá, en þeim væri mikið í mun að losna við sandburð í ánni. Einnig mætti nefna sjónarmið Landsvirkjunar og þann vanda sem að rekstrinum steðjaði vegna íss og grjóts sem bærist í vélar, en hækkun stíflunnar myndi leysa þann vanda. Atli nefndi einnig að á svæðinu væri fjölskrúðugt fuglalíf, „þetta er einhver mesta andaframleiðsla Evrópu“, sagði hann og benti á að vernda þyrfti varphólma andanna í Laxá, en búsvæði fuglanna myndu að hluta fara undir vatn með tilkomu hærri stíflu. Þannig mætti lengi telja og fjölmargir fletir á málinu. Atli sagði að sátt hefði náðst um endurskoðun laganna um verndun Laxár og Mývatns fyrir jólin, en bráðabirgðaákvæðinu hefði svo verið varpað inn eins og sprengju. „Við skiljum ekki af hverju verið er að varpa þessari sprengju inn í þetta samfélag,“ sagði Atli, en hann hefði sjálfur kosið að sjá breiðan hóp fólks, fulltrúa allra sjónarmiða, koma sam- an og fara yfir möguleika í stöðunni. „Þetta ákvæði hefur skaðað málið og skapað visst óör- yggi í héraði,“ sagði Atli. „Aðalgallinn við það er að það gildir í tíu ár, en mín skoðun er sú að til þess að fara í framkvæmdir við virkjunina til lagfæringa hefði ekki þurft að gefa svo langan tíma. Mér hefði fundist að það hefði mátt sleppa þessu ákvæði en þess í stað gefa heimild með lögum í eitt eða tvö ár þegar málið er nægilega vel undirbúið og allir hafa sætt sig við framkvæmdina. Menn hræðast tíu ára leyfi til virkjana og telja sig ekki örugga með að ekki verið farið út í eitthvað meira. Mér finnst þetta bera þess merki að saga allra þeirra atburða sem urðu á sínum tíma er fólki ekki kunn. Það er nýtt fólk á Alþingi og hjá Landsvirkjun og það skortir tilfinningu fyrir sögunni, fyrir þeim deilum sem hér voru og mörkuðu djúp spor í sálarlíf manna.“ Hann sagði menn standa frammi fyrir erfiðu verk- efni, sem þeir þó yrðu að vinna sig út úr. „Við verðum einhvern veginn að reyna að snúa at- burðarásinni við, byrja upp á nýtt og finna sáttaleið, hvernig svo sem að því verður farið,“ sagði Atli. „Það er ekki of seint að finna slíka leið og mikilvægt að við lokum engum dyrum.“ inn í samfélagið Morgunblaðið/Kristján Fulltrúar Landsvirkjunar á stíflunni í Laxá, f.v. Hugrún Gunnarsdóttir, Bjarni Bjarnason, Ingvar Haf- steinsson og Bjarni Már Júlíusson.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.