Morgunblaðið - 29.02.2004, Qupperneq 18

18 SUNNUDAGUR 29. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
H
ver skyldi trúa því að
þetta fallega og sér-
kennilega hannaða
hús – sem hýst hefur
listsköpun frá upp-
hafi, skuli búa yfir leyndardómum á
borð við ókennileg hljóð, verur á
sveimi og hluti sem hverfa,“ hugsa
ég um leið og ég geng heim að ein-
býlishúsinu Stekkjarkinn 19, sem er
uppi á hæð, ekki langt frá kirkju-
garðinum í Hafnarfirði. V-laga þakið
setur sinn sérkennilega svip á um-
rætt hús en að öðru leyti sker það sig
ekki nándar nærri því eins mikið úr
nálægum húsum og það gerði að
sögn á árum áður, þegar það var ný-
reist.
Nú er það heimili Árna Ibsens rit-
höfundar og konu hans, Hildar
Kristjánsdóttur kennara. Þau hjón
eiga þrjá syni sem allir eru fluttir að
heiman. Áður var það heimili Eiríks
Smith listmálara sem byggði það um
1955 ásamt konu sinni, Bryndísi Sig-
urðardóttur, sem er móðursystir
Hildar, núverandi húsfreyju þar.
Þegar Eiríkur og kona hans hófu
að byggja sér nýtt og mun stærra
einbýlishús í Hafnarfirði, þar sem
þau búa enn, fréttu þau Árni og Hild-
ur að húsið þeirra við Stekkjarkinn
yrði senn til sölu.
„Við þekktum þetta hús vel, eink-
um Hildur sem oft var barnapía þar
þegar hún var unglingur. Okkur lík-
aði báðum vel við þetta hús og
ákváðum að reyna að kaupa það.
Ég tók þá afstöðu sem unglingur
að byggja mér aldrei hús sjálfur. Ég
hafði séð svo marga á sjöunda ára-
tugnum beinlínis ganga fram af sér
við húsbyggingar, menn unnu tvö-
og þrefalda vinnu og mér virtist þeir
gera lítið annað við líf sitt en byggja.
Ég hef heldur aldrei haft mikla
þörf fyrir að hanna sjálfur allt mitt
umhverfi, eins og margir Íslending-
ar vilja – við erum miklir einstak-
lingshyggjumenn. Ég vil aftur
gjarnan skapa mér hugarfarsrými
og samheldni í fjölskyldu er mér
mikils virði.
Kannski er ástæðan sú að ég fékk
snemma minn skammt forgengileika
lífsins. Foreldrar mínir skildu 1952,
þegar ég var fjögurra ára, og móðir
mín, Halla Árnadóttir, flutti með
eldri systur mínar tvær og mig að
Ási á Akranesi, til foreldra sinna og
þar ólst ég upp. Ég á hins vegar
furðu margar minningar frá Stykk-
ishólmi. Ekki síst man ég eftir hús-
inu sem við bjuggum í. Seinna frétti
ég að hús þetta hefði haft það orð á
sér að þar væri reimt. Ég man enn
eftir „mystísku“ andrúmsloftinu í
kjallaranum, þar sem var ber kletta-
veggur, þar var að sögn álfabyggð.“
Vel hannað og nútímalegt hús
Frá Akranesi fór Árni í Kennara-
skólann og kynntist þar Hildi konu
sinni. Þau hófu búskap nýgift fyrir
33 árum í leiguherbergjum við
Skeggjagötu. „Fyrsta íbúðin sem við
keyptum var í kjallara við Hraun-
kamb, sem er lítil, yndisleg gata,“
segir Árni.
„Nokkrum árum síðar keyptum
við efri hæðina í húsinu og þar líkaði
okkur vel og bjuggum allt þar til við
fluttum hingað 1. desember 1990.
Þann dag var allt að gerast, það lá
við að við mættum Bryndísi og Eiríki
í dyrunum þegar við fluttum inn,“
segir Árni, aðspurður um húsakaup-
in.
Það er ekki að kynja að þau Árni
og Hildur hafi heillast af þessu húsi.
Að innan er það afar skemmtilega
hannað og ennþá verulega nútíma-
legt að gerð, þrátt fyrir að vera orðið
nær 50 ára gamalt, enda tíska þeirra
tíma „hot“ í dag.
Loftinu hallar frá miðju og upp og
viðarbitar setja sterkan svip á það.
Stofuglugginn er lítið eitt útbyggður
með sérlega breiðri granítglugga-
kistu en eldhúsið, sem er opið að
mestu inn í stofuna, er með innrétt-
ingu úr viði sem aðeins er farinn að
dökkna en hefur að öðru leyti næsta
lítið látið á sjá. Í miðju húsinu er
svartlakkaður veggur sem myndar
mjög skemmtilegan bakgrunn fyrir
ótal frumleg og falleg myndverk sem
þau hjón eiga, en á stærsta stofu-
veggnum er mikið málverk eftir Ei-
rík Smith.
„Við fengum þetta málverk í kaup-
bæti þegar við keyptum húsið,“ segir
Árni þegar hann sér hvað ég virði
málverkið vandlega fyrir mér.
Óvenjulegar sýnir,
umgangur og sterkir straumar
„En hvað með þá sem deila húsinu
með ykkur og eru alla jafna ekki
sýnilegir, nema þá fyrir einstaka
óvenjulega næma einstaklinga –
fylgdu þeir líka húsinu?“ segi ég.
Erindi mitt til Árna Ibsens er ekki
hversdagslegt – ég ætla að spyrja
hann nánar út í umgang og óvenju-
legar sýnir og strauma sem bæði
heimilisfólk og aðrir hafa orðið varir
við á undanförnum árum svo til er
tekið.
„Kári sonur okkar hefur mest orð-
ið var við þetta allt saman. Hann
hafði herbergi í viðbyggingu sem áð-
ur var vinnustofa Eiríks Smith. Við
létum hólfa vinnustofuna niður í
nokkur herbergi þegar við fluttum
hingað og ég hef sjálfur vinnustofu í
einu þeirra en annað hýsir nú fiska í
búri sem yngsti sonurinn skildi eftir
þegar hann yfirgaf föðurhús fyrir
nokkru. Í því herbergi var mest um
að vera af óvenjulegum fyrirbrigð-
um,“ segir Árni og gengur áleiðis að
viðbyggingunni til að sýna mér um-
rætt herbergi. Við stígum niður á
svarta hellu og göngum yfir trégólf í
gangi þar til við komum í „fiskaher-
bergið“. Þar var auk gríðarstórs
fiskabúrs skrifborð með tölvu og
rúm. Ég stend þarna á miðju gólfi
nokkra stund og bíð eftir að ég finni
strauma hins ójarðneska leika um
mig, en þegar bið verður á að ég finni
fyrir einhverju slíku fer ég inn í
vinnustofu Árna, þar sem eru að
hans sögn sterkir straumar.
„Ég hef aldrei verið eins duglegur
til vinnu og í þessu herbergi. Ég
hafði orð á þessu við Eirík og þá
sagði hann: „Ég fór nú ekki með allt
með mér.“ Eiríkur er talsvert myst-
ískur og gerði eitthvað hér inni áður
en hann fór með kertum og slíku.“
Tóbaksreykur liðast um stofur
Vinnustofa Árna er þéttskipuð
ljóðabókum og uppflettiritum og
auðséð að þarna hrefur hreiðrað um
sig andans maður. Hann sýnir mér
gamlar myndir sem til eru á vefsíðu
Ljósmyndasafns Akraness, myndir
sem afi hans, Árni Böðvarsson, tók,
en ljósmyndastofa hans brann 1950
með filmusafni og öllu tilheyrandi og
hefur verið mikið starf að finna og
skanna inn myndir sem hann tók á
sínum langa starfstíma, en margir
eiga myndir eftir Árna, gjarnan lit-
aðar.
Að því loknu förum við aftur inn í
stofuna og fáum okkur aftur kaffi í
smart mokkabollana sem eru með
„sixtís“-munstri í takt við heimilið
sjálft, bæði hús og innanstokksmuni,
og höldum áfram að tala um hinn
óvenjulega umgang og margt fleira.
„Ég kýs að kalla þetta ekki reim-
leika, heldur umgang, þetta er held-
ur ekki neitt sem er óþægilegt, miklu
frekar vingjarnlegt, ég er ekki einu
sinni tilbúinn til að segja að ég trúi á
þetta – þetta er bara svona,“ segir
Árni.
„Jahá, en hvað er þetta eiginlega
sem er þarna á ferð?“ spyr ég.
„Já, líklega móðurafi minn, Árni
Böðvarsson, sem var ljósmyndari og
sparisjóðsstjóri á Akranesi og ég ólst
sem fyrr sagði að mestu leyti upp
með. Við vorum nánir, hann tók mig
gjarnan með sér í ljósmyndaleið-
angra, m.a. upp í Borgarfjörð, en
hann var þaðan, frá Vogatungu.
Hann söng alltaf: „Hér átti mamma
heima,“ þegar við ókum þar framhjá.
Þessum afa mínum fylgdi Móri, hann
var fjórði og síðasti ættliður sem sá
Móri fylgdi. Systir afa bjó á Fiski-
læk, alltaf þegar við komum þangað
sagði hún: „Ég vissi að þú varst að
koma, það brotnaði hér diskur
o.s.frv.“
Tóbakslyktin sem hér finnst
stundum tilheyrir hins vegar líklega
Sigurði, afa Hildar, sem var dáinn
áður en hún fæddist. Hann var tog-
arasjómaður og reykingamaður og
dó fyrir fimmtugt. Við teljum að tób-
aksreykur sem liðast stundum hér
um stofur eigi rót sína að rekja til
hans. En líklega er það bróðir Hildar
sem lést ungur sem er valdur að
hvarfi ýmissa muna sem svo finnast
aftur á hinum furðulegustu stöðum.
Okkur hefur skilist þetta á Maríu
Sigurðardóttur miðli, Við höfum
fengið skilaboð á fundum hjá henni
sem við höfum sótt vegna alls þessa
„umgangs“ hér á heimilinu. Á þeim
fundum hafa ýmsir látið í sér heyra.
Ég sjálfur hef séð ítrekað gengið
hér fyrir glugga án þess að séð verði
að þar eigi lifandi fólk hlut að máli,
sem og hef ég séð fólki bregða fyrir í
viðbyggingunni og afar mikill um-
gangur heyrist hér ítrekað, bæði á
nóttu og degi. En ég endurtek að
þetta er ekki af hinu illa. Okkur líður
mjög vel í þessu húsi og erum mjög
ánægð með það. Miklu heldur er
þetta hlýlegt sambýli og ég finn hér
mikinn kraft og hef aldrei komið eins
miklu í verk hvað skriftir varðar eins
og hér – ég finn hér fyrir gífurlegum
sköpunarkrafti, enda er mér sagt að
afi minn hjálpi mér að vinna,“ segir
Árni.
Hann er þjóðþekktur maður fyrir
leikrit sín og önnur ritstörf, einnig
var hann á árum áður vinsæll þátta-
gerðarmaður í Ríkisútvarpinu en
síðast en ekki síst var hann þekktur
sem blaðafulltrúi Þjóðleikhússins
ogstarfaði sem slíkur þar í hátt á
annan áratug. En árið 1995 sagði
hann þar upp störfum og hefur verið
rithöfundur í fullu starfi síðan.
„Það var kominn tími á að breyta
til þótt vissulega væri sú reynsla sem
Hús óvenjulegs umgangs,
strauma og sýna
Morgunblaðið/Eggert
Árni Ibsen rithöfundur og Hildur Kristjánsdóttir kennari í stofu sinni í Stekkjarkinn 19 í Hafnarfirði. Bak við þau sést í
mynd Eiríks Smith sem byggði húsið og gaf þeim myndina í kaupbæti þegar þau keyptu hús hans 1990.
Í einbýlishúsi í Hafnarfirði
leikur orð á að fleiri gangi
um en íbúarnir sjálfir. Guð-
rún Guðlaugsdóttir ræddi
við Árna Ibsen sem á húsið
ásamt konu sinni, Hildi
Kristjánsdóttur. Hann kveð-
ur „umganginn“ notalegan,
enda líklega flestir nákomn-
ir sem umganginum valda.
Sigurður Jónsson togarasjómaður og afi Hildar Kristjánsdóttur er til hægri á
myndinni. Til hans er álitið að rekja megi tóbakslyktina sem af og til bregður
fyrir í húsi Hildar og Árna Ibsen. Þess ber að geta að enginn á heimilinu reykir.
Árni Böðvarsson ljósmyndari á Akra-
nesi. Hann var afi Árna Ibsen og hon-
um mjög náinn.
SJÁ SÍÐU 20