Morgunblaðið - 29.02.2004, Síða 31

Morgunblaðið - 29.02.2004, Síða 31
Besta kvikmyndatökustjórnun Boyd og enginn annar á verðlaun skilið í þessum flokki. Kvikmyndatak- an í M&S er í sérflokki, snilldarverk. Russell Boyd – Meistari og sjóliðsforingi: Á fjarlægum slóðum John Seale – Kaldbakur John Schwartzman – Seabiscuit Cesar Charlone – Borg guðs Eduardo Serra – Stúlka með perlueyrnalokk Besta búningahönnun Hér verður vöndurinn að verki. Hringadróttinssaga: Hilmir snýr heim Meistari og sjóliðsforingi: Á fjarlægum slóðum Seabiscuit Síðasti samúræinn Stúlka með perlueyrnalokk Besta frumsamda tónlistin Shore er sá eini sem unnið hefur ærlegan Óskar fyrir störf við Hringa- dróttinssögu. Hann er engan veginn öruggur, uppáhaldið á þessum bæ er lífleg tónlist Dannys Elfmans og smekklegur samruni hljómkviðu og hillbillítónlistar Gabriels Yared. Howard Shore – Hringadróttinssaga: Hilmir snýr heim. Danny Elfman – Sá stóri (Big Fish) Gabriel Yared – Kaldbakur Thomas Newman – Leitin að Nemo James Horner – Hús byggt á sandi. Besta frumsamda lagið Annie Lennox og Hilmir bæta á sig einum. Into the West – Hringadróttinssaga: Hilmir snýr heim Scarlet Tide – Kaldbakur You Will Be My Ain True Love – Kaldbakur Belleville Rendez-vous – Þríburarnir í Belleyville A Kiss at the End of the Rainbow – Stormur (A Mighty Wind) Besta klipping Annie Collins og Jamie Selkirk eru óárennileg og eiga Óskar sannarlega skilið. Hringadróttinssaga: Hilmir snýr heim Meistari og sjóliðsforingi: Á fjarlægum slóðum Seabiscuit Kaldbakur Borg guðs Besta hljóðsetning Hringadróttinssaga: Hilmir snýr heim Meistari og sjóliðsforingi: Á fjarlægum slóðum Síðasti samúræinn Sjóræningjar Karíbahafsins: Bölv- un Svörtu Perlunnar Seabiscuit Heiðursóskar (Honorary Awards) 2004 Blake Edwards Stjórn Bandarísku kvikmyndaaka- demíunnar hefur ákveðið að sæma gamlan stríðsmann, Blake Edwards, Heiðursóskarnum í ár. Fyrir gömlu, góðu lummuna; „einstakt, ævilangt framlag við skriftir, leikstjórn og framleiðslu fyrir hvíta tjaldið.“ Edwards var lengi með afkasta- mestu og farsælustu kvikmyndagerð- armönnum Hollywood. Framleiddi, skrifaði og leikstýrði myndum á borð við Dagar víns og rósa, Breakfast at Tiffany’s og Victor/Victoria, þar sem eiginkona hans, Julie Andrews, fór með aðalhlutverkið. Hann hefur að- eins hlotið eina Óskarsverðlaunatil- nefningu á öllum ferlinum. Af öðrum nafnkunnum myndum má nefna Bleika pardusinn, 10, The Party og S.O.B. Fjöldi heiðursmanna, á borð við Louis B. Mayer, Gene Kelly, Harold Lloyd, Gretu Garbo, Jerome Robbins og Satyajit Ray, hafa hlotið Heiðurs- óskar í gegnum árin. Í fyrra féll hann í hlut stórleikarans Peter O’Toole. Á Stöð 2 hefst bein útsending af gestum um kl. 23.00, en verðlaunaaf- hendingin um 1.30. saebjorn@mbl.is MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. FEBRÚAR 2004 31 Ó skarsverðlaunin eru elstu, virtustu og vin- sælustu kvikmynda- verðlaun heims sem/og þau umdeildustu. Grein- arhöfundur hefur haft mikinn áhuga á Óskarsverðlaununum undanfarin 20 ár og markvisst leitast eftir að sjá þær myndir sem hafa komið til greina til verðlaunanna allt frá fyrstu afhend- ingu árið 1928. Sigurvegarar verðlaunanna eru valdir af nefnd, akademíunni, sem var stofnuð árið 1927 af Louis B. Meyer, forstjóra MGM-kvikmyndaversins og var þá 36 manns. Í dag er hún um 5.700 manns. Markmið Meyers var að koma af stað verðlaunum sem valin eru af fagmönnum til að heiðra þá sem bera af í Hollywood ár hvert. Aðfaranótt mánudags verða Ósk- arsverðlaunin afhent í 76. skiptið og athöfnin sýnd beint á Stöð 2. Nóg er búið að spá og spekúlera í hverjir munu sigra svo að ég læt það eiga sig í þessari grein. Ég ætla aftur á móti að fjalla um verðlaunin út frá nokkrum sem aldrei fengu þau og með þeim hætti velta upp spurningunni hvort þau séu á nokkurn hátt marktæk. Engin listaverk, takk Fyrsta kvikmyndin til að hljóta þessa merku viðurkenningu nefnist Wings. Sigur hennar er lýsandi dæmi um framhaldið, svo ég læt duga að greina lítillega frá því. Wings er dæmi- gerð hetju-Hollywood-mynd og er langt frá því að vera eitt af meist- araverkum þöglu myndanna, væri ef- laust gleymd og grafin ef hún ætti ekki verðlaunin að. Myndin sem flestir spekúlantar eru sammála um að hafi átt fyrstu verðlaunin skilið af þeim sem áttu möguleika heitir Sunrise og er eftir leikstjórann, F.W. Murnau. Hún er söguleg að því leyti að umhverf- ishljóðum er blandað saman við tón- list og ólíkir myndrammar skerast saman til að skilja að raunveruleika og hugsun persóna myndarinnar. Þessi aðferð hefur verið notuð síðar af leik- stjórum eins og Orson Welles og Lars Von Trier. Sunrise þótti með fram- sæknara móti á sínum tíma, sann- kallað listaverk, og voru veitt sérstök aukaverðlaun á Óskarsverðlaunahá- tíðinni sem listræn kvikmynd (Artistic quality awards). Hún þótti þó of mikið listaverk til að vera tilnefnd til að- alverðlaunanna. Sú mynd sem skipar veigamestan sess í kvikmyndasögunni á þessu tímabili er frönsk og nefnist Le Pass- ion de Jeanne d’Arc (Ástríða Jóhönnu af Örk) eftir danska leikstjórann Carl Dreyer. Hún kom auðvitað aldrei til greina til Óskarsverðlauna og satt að segja veit ég ekki hvort hún fór í dreif- ingu í Hollywood á þeim tíma. Kvik- myndir frá öðrum löndum en Banda- ríkjunum og Bretlandi hafa nefnilega alltaf átt erfitt uppdráttar í Hollywood. Það hafa reyndar verið veitt sérstök verðlaun fyrir bestu „erlendu mynd“ síðan árið 1956. Þó eru aðalverðlaunin opin fyrir allar kvikmyndir, hvaðanæva úr heiminum. Samt hafa aðeins 5 myndir á öðru tungumáli en ensku verið tilnefndar sem besta mynd árs- ins í þessi 76 skipti og engin hlotið verðlaunin. Markmið Louis B. Meyers hefur lítið breyst þrátt fyrir mikinn vöxt í greininni. Hollywood er enn að verðlauna Hollywood. Leikstjórar sem gera „erlendar myndir“ eru líka sjaldséðir á lista aka- demíunnar. Helst eru það Ingmar Bergman og Federico Fellini sem hafa verið í náðinni og hlotið nokkrar til- nefningar hvor, en aldrei verðlaunin. Það er því sigur út af fyrir sig hjá Fern- ando Meirelles að vera tilnefndur í ár fyrir Borg guðanna (Cidade de deus). En við getum verið fullviss um að hann fær ekki verðlaunin. Snillingar sem gleymdust Kvikmyndin Citizen Kane hefur bor- ið titilinn „Besta mynd kvikmyndasög- unnar“ hjá alþjóðlegum samtökum kvikmyndagagnrýnenda (International Film Critics Association) í rúm 50 ár. Þetta tímamótaverk hlaut þó ekki Óskarsverðlaun þegar hún var tilnefnd árið 1942. Tapaði fyrir hugljúfri og frekar dapurri mynd Johns Ford, How Green Was My Valley. Orson Welles, leikstjóri og aðalleikari Citizen Kane, hlaut heldur ekki styttuna, hvorki fyrir þetta afrek né önnur. Sjálfur Charles Chaplin hlaut aldrei óskarsverðlaun fyrir leikstjórn eða leik á sínum glæsta ferli og snilldarverk hans, City Lights (1931), Modern Times (1936) og Monsieur Verdoux (1947), náðu ekki einu sinni í tilnefningu. Aka- demían sá reyndar að sér og veitti honum sérstök heiðursverðlaunum árið 1971 sem nefnast „Irvin Thalberg Memorial Awards“ og er öldungaóskar handa þeim sem aldrei hafa fengið en hefðu átt að fá. Fjórum árum á undan Chaplin hlaut meistari Alfred Hitchcock heið- ursverðlaunin, en hann var þá búinn með sitt 35 ára blómaskeið án þess að hljóta Óskarsverðlaun. Þá sem ekki þekkja verk hans en fylgdust með Hitchcock-helgi sjónvarpsins fyrir skömmu undrar kannski ekki að hann skuli aldrei hafa eignast styttuna. En í ríkissjónvarpinu var sérstök áhersla lögð á að sýna lélegustu Hitchcock- myndirnar, Topaz, Marnie og Frenzy, og hans betri myndum, eins og The 39 steps, The Lady Vanishes, Stran- gers on a Train, Rear Window, Vertigo og North by Northwest, var sleppt. Einungis The Birds og Psycho gerðu meistaranum sanngjörn skil þá helgina. Tvö meistaraverk sem á sín- um tíma hlutu ekki tilnefningu til ósk- arsverðlaunanna eftirsóttu. Stanley Kubrick er leikstjóri sem hefði átt að fá að minnsta kosti 2 styttur á sínum kvikmyndaferli en hlaut enga. Svarta kómedían og ádeilumyndin Dr. Strangelove varð undir fyrir léttvægri söngvamynd, My Fair Lady árið 1964, og ein áhrifa- mesta stríðsmynd allra tíma, Paths of Glory (1958) og vísindatryllirinn sögu- legi, 2001: A Space Odyssey (1968) komu ekki til greina hjá akademíunni í keppnina um bestu myndirnar. Robert Altman sem m.a. gerði myndirnar M*A*S*H (1970), The Player (1992) og Short Cuts (1993) er meðal þeirra sem akademían hefur nú misst af. Er kominn á aldur og eflaust með sín bestu verk að baki. Enn eiga leikstjórar eins og Joel Cohen, George Lucas, Ken Loach, David Lynch, Spike Lee, Gus Van Sant, Quentin Tarantino og Lars Von Trier einhverja glætu. En að svo stöddu hafa þeir enga styttu fengið fyrir að sitja í leikstjórastólnum. Sigur meðalmennskunnar Af leikurum og leikkonum hafa margir meðaljónar, eða stundarbólur, tekið styttu með sér í stofuna á með- an topp-listamenn hafa verið sendir tómhentir heim. Greta Garbo hlaut t.d. aldrei Óskarsverðlaun þrátt fyrir stór- sigra á hvíta tjaldinu í myndum eins og Queen Christina (1933) og Camille (1938). Ein flottasta leikkona sög- unnar, Marlene Dietrich, gleymdist líka sem/og Jean Harlow, Carole Lombard og Deborah Kerr, svo einhverjar séu nefndar. Litli keisarinn, Edward G. Robinson var ekki aðeins svikinn um Ósk- arsverðlaun heldur hlaut hann aldrei tilnefningu eins og gamanleikarinn W.C. Fields. Ótrúlegt er að Kirk Douglas skuli ekki hafa nælt sér í Óskarsverðlaun fyrir leik sinn í Champion (1948) eða Lust for life (1956). Meira að segja sonur hans, Michael Douglas hefur fengið styttu og á samt langt í land með að ná þeim gamla þegar hann var upp á sitt besta. Kirk Douglas þurfti að sjá á eftir verðlaununum til Brode- ricks Crawfords árið 1948 og Yuls Brynners árið 1956. En hvorugur er al- hliða leikari sem ættu að eiga Ósk- arsverðlaun. Svipað gerðist árið 1955 þegar Ern- est Borgnine hlaut Óskarsverðlaunin fyrir leik sinn í Marty. James Dean átti þá verðlaunin skilið fyrir annaðhvort A Rebel Without a Cause eða East of Eden. Væntanlega hefur akademían hugsað að Dean fengi örugglega styttu seinna og létu miðlungsleikara – sem endaði í B-myndum og lélegum sjónvarpsþáttum – fá hana í hans stað. En James Dean lést svo ári síðar. Cliff Robertson var líka miðlungs- leikari sem skilaði einu ágætu hlut- verki á sínum ferli, Charly árið 1968, og hlaut verðlaunin fyrir. Að öðru leyti lék hann ekkert af viti. Þetta sama ár var Peter O’Toole tilnefndur fyrir miklu betra hlutverk í The Lion in Winter. Hafði O’Toole þá þegar verið snið- genginn fyrir túlkun sína á Arabíu Lawrence. Það virðist vera eitthvað við kraftmikla breska leikara sem fælir akademíuna frá á lokasprettinum. Pet- er O’Toole hefur hlotið alls 7 tilnefn- ingar og engin verðlaun utan heið- ursóskarinn á síðasta ári, Richard Burton hlaut einnig 7 tilnefningar, og eina til viðbótar fyrir leik í auka- hlutverki, á meðan hann lifði og engin verðlaun, gamanleikarinn Peter Sell- ers aðeins 2 tilnefningar og engin verðlaun og Albert Finney á að baki 4 tilnefningar og engin verðlaun. Margir spáðu Finney tilnefningu í ár fyrir leik sinn í Big Fish. Sá spádómur rættist ekki enda má segja að Finney sé frek- ar með aukahlutverk í myndinni þótt hann sé titlaður sem annar aðalleik- arinn. Hann er líka enn í fullu fjöri og gæti vel náð sér í ellismell á næstu ár- um og hampað verðlaunum sem hann átti að fá fyrir leik sinn í Under the Volcano árið 1984. Fleiri en Albert Finney bíða Ósk- arsverðlauna sem þeir eiga að vera búnir að fá. Sean Penn er á meðal þeirra, en hann er nú tilnefndur í fjórða skiptið. Ég held með honum í nótt og ég ætla líka að halda með Pet- er Jackson sem á inni einn Óskar fyrir að leikstýra Hringadróttinssögunum þremur. Að öðru leyti er mér nokkuð sama um úrslitin í ár. Besta myndin er hvort sem er ekki tilnefnd. Þeir sem aldrei fengu en hefðu átt að fá Óskarsverðlaunin eru óneit- anlega umdeild og ekki allir alltaf sammála um nið- urstöðu dómnefndarinnar. JBK Ransu fjallar hér um þær kvikmyndir og leikara sem vel voru að verðlaun- unum komin en fengu ekki. Greta Garbo: Hlaut aldrei verðlaun þrátt fyrir stórsigra á hvíta tjaldinu. Alfred Hitchcock: Hefði átt að fá en fékk ekki. Orson Welles og Ruth Warrick í hlutverkum sínum í Citizen Kane. Myndin hefur verið sögð besta mynd kvikmyndasögunnar. Óskarinn fékk hún þó ekki. Sean Penn: Hefur engan fengið en fær kannski í ár. Peter O’Toole: Tilnefndur sjö sinnum og hlaut á endanum heiðursóskar.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.