Pressan - 22.02.1990, Blaðsíða 20

20
Fimmtudagur 22. febr. 1990
sjúkdómar og fólk
Kynferðisbrotamaður tryllir þjóð
■mgrúnur
'giítnur iVi
itvik cUki
ð krafist
Fátt hefur vakið meiri athygli á
undangengnum misserum en fregn-
ir DV um þekktan kynferðisbrota-
mann í Reykjavík. Maður þessi á að
baki dapurlega sögu, hvert kynferð-
isbrotið hefur rekið annað og hann
hefur endurtekið gert sig sekan um
að leita á unga drengi. Hann hefur
verið dæmdur og afplánað refsivist,
var jafnvel um tíma á hæli í Svíþjóð
en kom þaðan fyrir nokkru og sett-
ist að í Norðurmýrinni í Reykjavík.
Samkvæmt DV gerðist hann enn
brotlegur, leiddi upp til sín ungan
snáða og hafði klætt hann úr ytri
fötum, þegar að var komið. Kona
nokkur þekkti manninn af myndum
í fjölmiðlum, sá á eftir honum með
drenginn og fór og náði í hann. Mað-
urinn sagðist hafa ætlað að þurrka
fötin af drengnum og því klætt hann
úr. Hann var umsvifalaust handtek-
inn og úrskurðaður í gæsluvarðhald
og fáir leggja trúnað á sögu hans.
Þegar þetta mál komst í hámæli og
DV birti frásögnina alla ásamt mynd
af þessum ógæfumanni missti þessi
friðsama og gæfa þjóð stjórn á til-
finningum sínum. Eg fór í sundlaug-
arnar þennan dag og sat í öllum
pottunum og hvarvetna var maður-
inn til umræðu. Fólk var dómhart og
vildi refsa honum á hinn hroðaleg-
asta hátt, réttast væri að gelda
hann, hengja hann, skera undan
honum, drepa hann sögðu hinir
friðsömustu menn. Á leiðinni heim
hlustaði ég á þjóðarsálina í útvarp-
inu og hið sama var upp á teningn-
um: „Réttast væri að fara með hóp
foreldra heim til þessa manns og
berja hann ærlega," sagði einn,
annar lét að þvi liggja að maðurinn
væri best geymdur í amerísku fang-
elsi því þar væru svona menn
drepnir af samföngum sínum.
Skiljanleg vidbrögd
Þessi viðbrögð eru að mörgu leyti
skiljanleg. Fátt vekur eins heitar til-
finningar og ofbeldi eða misþyrm-
ingar á börnum. Flestir muna eftir
umkomuleysi og varnarleysi eigin
æsku og reiðast því mjög svona
fregnum. Foreldrar eru sérlega við-
kvæmir, þar sem enginn veit hve-
nær og hvar kynferðisbrotamenn
leita fanga næst, svo fréttin fyllir
alla óöryggi. Flestir fullorðnir eiga

auk þess erfitt með að sjá börn sem
kynverur og líta því kynferðisbrot
gegn börnum alveg sérlega alvar-
legum augum. En hvað á að gera, og
af hverju leita sumir menn á börn
kynferðislega?
Pedófílía
Það er kallað pedofílía að leita á
börn sem ekki hafa náð kynþroska
og fullnægja sér þannig kynferðis-
lega. Langstærstur hluti pedofíla
(manna sem leita á börn) er karl-
menn og það er helmingi algengara
að þeir leiti á stúlkur (heterosexúel
pedófílía) en drengi (homosexuel
pedófílía). Sifjaspell (incest) eru
þegar fullorðni aðilinn er náskyldur
barninu (faðir, frændi, bróðir, afi,
stjúpi). Omögulegt er að segja,
hversu algengt athæfið er, þar sem
langstærstur hlutinn (98—99%)
kemur aldrei fyrir sjónir fjölmiðla
eða dómsvalds. Margar rannsóknir
hafa verið gerðar á fullorðnum og
þeir látnir svara spurningum um
kynferðislegt áreiti í æsku. i hol-
lenskri rannókn, sem gerð var á há-
skólanemum, kom í ljós að 13%
karlmanna og 18% stúlknanna
töldu sig hafa verið fórnarlömb
slíks. Aðrir höfundar hafa sett fram
hærri tölur. Helmingur pedofílanna
er annaðhvort fjölskyldumeðlimur
eða náinn vinur fjölskyldunnar.
Margir halda, að pedófílar hafi alltaf
samræði við fórnarlömb sín, en svo
er alls ekki. í langstærstum hluta til-
fella (85%) er um að ræða fitl eða
snertingu á kynfærum eða einungis
skoðun á kynfærum. Það er erfitt að
lýsa dæmigerðum pedófíl þar sem
stærstur hluti þeirra uppgötvast
aldrei, en rannsóknjr sem gerðar
hafa verið á dæmdum eða hand-
teknum einstaklingum leiða í Ijós,
að þeir eru flestir miðaldra menn,
hafa margir verið giftir og koma oft
úr erfiðu félagslegu umhverfi. Þeir
hafa átt tilfinningalega erfiða æsku
með lélegum tengslum við báða for-
eldra. Margir virðast vera kynferðis-
lega vanþroska, hræddir við eðli-
legt kynlíf og eiga erfitt með að
mynda tilfinningaleg tengsl við aðr-
ar fullorðnar manneskjur og leita
því á börn. Pedófíl maður er því að
mörgu leyti mjög aumkunarverður
Afleiöingar
Það er umdeilt, hvyrjar afleiðing-
ar kynferðislegrar áréltni í æsku
eru. Flestir eru sammála um að af-
leiðingarnar séu mun meiri ef barn-
ið þekkir aðilann sem leitar á það
(sifjaspell) en um sé að ræða ókunn-
ugan mann. Flest börnin sýna ein-
hver hegðunarvandamál fyrst á eft-
ir, væta rúmið, eru mjög kvíðin eða
verða þunglynd. Langstaerstur
hluti virðist þó jafna sig alveg og
þá skiptir fjöiskyldan mestu máli og
sá stuðningur sem barnið fær þar.
Þetta skýrir af hverju sifjaspellin
virðast skilja eftir dýpri og alvar-
legri spor i barnssálinni, þá er fjöl-
skyldan oft ófær um að takast á við
vandamálið vegna ósamlyndis og
sektarkenndar. Mikil læti í fjölmiðl-
um, sakfelling á pedófílnum, athygli
og opinberanir hafa ákaflega slæm
áhrif á barnið. Barnið gerir sér oft
enga grein fyrir því, sem gerst hefur.
Það sér manninn sakfelldan fyrir at-
hæfi sitt og skilur ekki neitt í neinu.
Hér skiptir stuðningur fjölskyldunn-
ar mestu máli, hvort hún skýrir hlut-
ina út fyrir barninu og styður það.
Ég er hræddur um, að litli drengur-
inn í DV-fréttinni eigi bágt með að
gera sér grein fyrir þeim atburðum
sem gerðust og hann þarf því á mikl-
um stuðningi og ástúð að halda svo
hann fyllist ekki sektarkennd og
vanmati. Allt tal í fjölmiðlum um
varanlegan skaða, eyðileggingu fyr-
ir lífstíð og þess háttar sem heyrst
hefur er auðvitað gífurlega nei-
kvætt fyrir barnið og framtíð þess.
Refsing
En hvað á að gera við pedófílinn
sem næst í? Flestir láta sér segjast
við refsingu og fangelsisvist, því
stærstur hluti pedófíla lendir ekki í
útistöðum við lögin aftur svo vitað
sé. Fangelsisdómurinn hefur þannig
tilætluð áhrif og hræðir pedófílinn
frá því að reyna aftur. En sumir
halda áfram að leita á börn þrátt fyr-
ir refsingu og hvað getur þjóðfélagið
þá gert? í útvarpsþættinum og heitu
pottunum stungu margir upp á
geldingu. Kynhvöt karlmanna er
að verulegu leyti undir andrógen-
um (karlkynshormónum) komin.
Reynt hefur verið að koma í veg fyr-
ir andrógenáhrifin annaðhvort með
lyfjum eða skurðaðgerð (geldingu).
Lyf sem notuð hafa verið eru kven-
kynshormónið östrógen, sem
minnkar andrógenmagn hjá karl-
manni, eða cyproteron acetate,
sem hefur hemjandi áhrif á andró-
gen. Sumir kynferðisbrotamenn
biðja um slíka lyfjameðferð til að
koma i veg fyrir endurtekin afbrot
og þá er auðvitað rétlætanlegt að
gefa efnið en það er erfiðara ef ein-
staklingurinn kærir sig ekki um
þessa lyfjagjöf. Þá hafa efnin ekki
eins mikil áhrif, enda miklum erfið-
leikum bundið að koma lyfjum sem
þessum í menn sem eru því mót-
fallnir. Þessi lyf hafa auk þess marg-
víslegar aukaverkanir (brjósta-
stækkun, þreytu, þunglyndi) sem
gera þau harla ókræsileg. Gelding
með skurðaðgerð er varanleg og
hefur víðtæk sálarleg og líkamieg
áhrif á þann sem gengst undir slíkt.
Hluti þeirra heldur áfram að lifa
kynlífi (10—34%) en aðgerðin hefur
tilætluð áhrif hjá flestum.
Maöurinn á sídum DV
Maðurinn sem komst á síður DV
virðist vera einn þeirra ógæfu-
manna sem alls ekki geta hamið
hvatir sínar til barna og halda áfram
þrátt fyrir fangelsisvist. Sú refsing
sem fólk viröist sammála um að
beita ætti (gelding, aftaka) er ákaf-
lega alvarleg og í litlu samræmi við
réttarkerfi okkar. Fæstir krefjast
þess að refsingu sem þessari sé beitt
við morðingja eða aðra ofbeldis-
menn. Þó er greinilegt að þjóðfélag-
ið getur ekki liðið einstakiing sem
storkar því á þennan hátt með end-
urteknum brotum af þessu tagi. Lög-
gjafanum ber skylda til að vernda
þegnana og því verður sennilega að
vista þennan mann til langframa í
fangelsi. Á sama tíma þyrfti hann að
fá einhvers konar meðferð til að
undirbúa lausn hans úr fangelsinu,
þar sem sjónum væri beint að eftir-
töldum atriðum:
Vandamálum í sambandi við kyn-
ferðisleg tengsl við fullorðna.
Vandamálum í sambandi við al-
menn manneskjuleg tengsl.
Vandamálum í sambandi við
sjálfsvirðingu og sjálfsmat.
Vandamálum í sambandi við kyn-
hvöt og hömluleysi.
sem
frelsað
sjo
ara

er

Njáls
syni
apru
til
Steingríiui Niálssym
yfir

aðsflwn
\ ÖJO

ámálikynfcröi^^lZ
rm ganEi jÁan1' U&1". ^0^*1
ritdslns, A6cr> €#441«®
mrvotturð* ** #(L»,
itunnt þcBÍVÍtci »
tekinn. scgir ao m
Ueingrimfararoeö
Siónarvottunnnset
nUveriöasvipuö'-v
ftrenKurinn sem v ar i
ns síödegis á fimmt“?
jrirOddssonvararanm
íustiórisaeöistvtijabd
,i rannsóv*'ar-
ö rann'óK.ún
:rcti cUk'.
’ insófcnannn-
lcitar fleiri
st á flmmtu-
• þaö vcra
' \ koma upp
mandi hafl
'skunni cn
gmsluvarötialds, cr^aöjcrt^vegna
SatSöUmhuesanlceuro af-
broturo'!
„Þcgar
titið cr til
YveW
'^t
'feiffi
pvki- „ f-ato- f ■ „ \é.V aö „bpaö
varP'ö ki sevona^j^
cins 08 t'n'hanUafl fctlt á ski
cr litiö a aö hat kynferöislcgt at
'ffsSffffsæs'n
.esa,...... - | S&SSSSS
ottra aöstatöna ^ ^

i
. Viðöv
- pyndarmá/
spjTOÍ?,S,einfirfmuraðvei|a mó(.
-c,nBr^Wsúttib^ mf mcr.
-•^a-.f-aðhaftSfLá “fn baJt
- ''öf’varkóm-
''nn að
A/brbía
sonar er
aðall^a 1
gagnv.
,h1efur han.
^•amsárás
iírt-^aöan
/Vira.

/
OTTAR
GUÐMUNDSSON
r