Pressan - 16.07.1992, Blaðsíða 32

32
FIMMTUDAGUR PRESSAN 16.JÚLI 1992
Sæmundur Sigmundsson
rútubílstjóri
Gaman að
komast yfir
góða brú
Sæmundur í Borgarnesi er að stund að skjótast til Akureyrar,
verða þjóðsagnapersóna í lifanda
lífi. Ég var spurð að því í hálfum
hljóðum hvort satt væri að hann
hefði bíl í stofunni hjá sér. Sæ-
mundur þykir ljúfur og öruggur
bflstjóri. Hann er glettinn og gam-
ansamur og hamhleypa til vinnu.
Elísabet fsleifsdóttir, fyrrv. gjald-
keri á B.S.f. man eftir því þegar
Sæmundur var að byija: „Þá voru
bara ferðir í Borgarnes um helgar
en Sæmundur tók uppá því að
keyra daglega, kannski með einn
eða tvo farþega. Þannig hélt hann
sleitulaust áfram uns hann var bú-
inn að venja farþega sína við að
hann var alltaf á ferðinni. En það
tók tíma og hann lét sig hafa það.“
Nú fer Sæmundur tjórum sinn-
um á dag í Borgarnes, á 23 rútu-
bíla og er með fjölda manns í
vinnu, hefur aldrei borið skjala-
tösku og aldrei skrifað ávísun og
viti menn: Er með tvo bíia inní
stofu.
Eftir hvaða Sœmundi heitir þú?
„Afa mínum, Sæmundi Sæ-
mundssyni. Hann var hákarlafor-
maður. Um hann skrifaði Guð-
mundur G. Hagalín fyrstu bók
sína Virka daga.“
HVALFJÖRÐURINN ER
ALLTAF FALLEGUR
Hvaða leið heldur þú rnest
uppá?
„Ljóminn hefur glatast yfir
ýmsum leiðum. Það var gaman að
keyra Vaðlaheiði, öll í hlykkjum
upp og niður. Vegimir um Skaft-
ártungur voru skemmtilegir og
leiðin um Víkurgil þótti mér róm-
antísk. Vegurinn í Hvalfirði liggur
ekki lengur um Staupastein, þar
var áningarstaður og fallegt út-
sýni. Menn hittust til að spjalla,
borða nesti og setja á keðjur. Nýir
vegir em til bóta en búið að aflífa
marga gamla vegi og leiðir sem ég
hélt uppá. Það var bæði meiri
rómantík og meiri áhætta að
keyra þá suma. Það er eins með
gömlu brýrnar. Mér fannst ógur-
lega gaman að glíma við að kom-
ast yfir þær. Nú brunar maður
áfram og verður ekki var við
brýrnar, þær em bara ffamhald af
veginum. Brúin yfir Gljúfrá í
Borgarfirði var í uppáhaldi hjá
mér. Hvítárbrúin er ein af örfáum
brúm sem eftir eru sem maður
finnur fyrir. Ég fæ aldrei leið á að
keyra Borgarfjörð og mér finnst
alltaf fallegt í Hvalfirðinum, hann
er meira að segja fallegur í rign-
ingu.
Vflr fólk eins mikið dferðinni þá
og nú?
„Já, blessuð vertu. Rúturnar
voru notaðar meira og stemmn-
ingin allt önnur. Mikið að gera
kringum skólana, sveitafólk brá
sér í kaupstað og maður var mikið
í snúningum. Það bíður enginn
lengur eftir rútu. f gamla daga
biðu menn heilu og hálfú dagana.
Fólk er gagnrýnna og krefst meiri
þæginda, lítur á dekkin undir
bílnum og spyr: „Hva, ertu ekki á
negldum?“ Aður fóra menn út úr
bílnum og hjálpuðu manni að
setja á keðjur. Þá var ég þrjá og
hálfan tíma úr Borgarnesi, nú tek-
ur ferðin einn og hálfan tíma,
hugsaðu þér. Og maður er enga
ekki nema tvær krappar beygjur á
leiðinni."
AKSTURINNIBLÓÐINU
Hvað er svona gaman við að
keyra?
„Ég hef haft gaman af þessu alla
tíð. Þetta er lflca hörð barátta sem
á vel við mig. Það fylgir að ég fer
víða, ferðast um landið en ég sé
jafnframt um hópferðaakstur vítt
og breitt. Ég hef kynnst ótrúlegum
fjölda fólks og með árunum fær
maður innsýn í líf þess. Ég væri
ekki 1 þessum bransa nema vegna
þess að ég á trygga og góða við-
skiptavini sem ég legg kapp á að
þjóna vel. Kannski er aksturinn í
blóðinu, pabbi var bílstjóri, einn
af stofnendum S.V.R. Hann dó
þegar ég var nýfæddur, svo ég sá
hann aldrei. Mamma er Borgfirð-
ingur og ég ólst upp á Hvítárvöll-
um. Ég fór snemma að vinna,
fýrst á jarðýtu og svo í þessa bless-
aða keyrslu og hef verið á ferðinni
síðan. Átján ára byrjaði ég akstur
hjá Kaupfélagi Borgfirðinga en
1958 fengum við Valdimar Ás-
mundsson sérleyfið. Svo keypti ég
hlut hans og skömmu síðar Rútu-
bílaútgerð Þórðar Þ. Þórðarsonar
á Akranesi, ég sameina sérleyfin
og fjölga ferðum. En það fer að
halla undan fæti hjá sérleyfishöf-
um þegar einkabíllinn verður alls-
ráðandi. Samt er krafist fleiri ferða
þrátt fýrir fækkun farþega. Síðan
kemur Borgarfjarðarbrúin sem
verður mér dýrkeypt, því er ekki
að leyna, ég fæ keppinauta sem
keyra gegnum Borgarnes. Ég svar-
aði þeirri samkeppni með fjölgun
ferða og minni bílum. Framundir
þetta hef ég verið að fjölga ferðum
svo fólk geti notfært sér þjónustu
mína og er ánægður með árang-
urinn. Akraborgin er líka erfiður
keppinautur. Fólk hugsar ekki útí
að því verr sem rekstur hennar
gengur því meir er ausið af styrkj-
um til ferjunnar úr ríkiskassan-
um. En þótt samkeppni sé meðal
sérleyfishafa, er góður mórall og
fyrirtæki kollega minna eru mörg
góð.“
ÉGFÆGOTTNÆÐITILAÐ
HUGSA
Hefurðu séð draug í rútu hjá
þér?
„Ég var myrkfælinn sem
krakki. Einu sinni þegar ég vann
hjá kaupfélaginu og var að flytja
kjöt vestur í Ölafsvík bilaði bíllinn
á Fróðárheiði í dimmu og ófærð.
Þá fór ég að hugsa um alla draug-
ana þar. Það er eina skiptið sem ég
man eftir að hafa orðið smeykur.
Ég ferðast mikið einn og draug-
arnir hljóta þá að vera þægilegir
farþegar, ég hef aldrei orðið var
við neitt. Mér finnst gott að keyra
einn og fæ þá gott næði til að
hugsa.“
Um hvað ertu þá að hugsa?
Uppruna alheimsins?
„Þá hugsa ég um reksturinn og
skipulegg næstu daga. Ég stjórna
mikið gegnum símann, það er allt
annað líf eftir að símarnir komu
og ég skil ekki hvernig ég fór að
áður. Sími er öryggistæki og mér
finnst ósmekklegt að hafa tólið
hangandi við eyrað í tíma og
Gömlu vegirnir og brýrnar voru gestaþrautirþar sem virkilega reyndi á mann sem bíl-
stjóra. Nú orðiðfinnst mér mesti vandinn að gera farþegunum til hcefis með hitastig
og að stilla á rétta útvarpsstöð. “
ótíma. En vinnan er áhugamál
mitt, ég þarf ekkert sérstakt frí, fæ
enga útrás þannig. Ég dunda við
það utan vinnutíma að gera upp
gamla bíla. Ég fékk einu sinni
hvfld, þá tók ég frí, slasaði mig og
lenti á spítala. Það var mikil lífs-
reynsla og mikið dekrað við mig.
Ég lifi og hrærist í starfinu, mest er
gaman á sumrin, ég keyri mikið
með erlenda ferðamenn og alls-
kyns hópa. Það er handagangur í
öskjunni þegar skemmtiferða-
skipin koma. Mætt er eldsnemma
á morgnana og farið f lengri og
styttri ferðir. Ferðamannaiðnað-
urinn hér er viðkvæmur. Það
koma tugir nýrra rútubíla á ári og
við eigum ekki verkefni fyrir þá
alla. Túristum hefur fækkað,
þjónustan hér er of dýr og sumar-
ið of stutt. Auðvitað mætti bjóða
uppá ferðir vor og haust en þær
yrðu að vera ódýrari þegar allra
veðra er von.“
ÉGERMEÐTVO BÍLAINNÍ
STOFU
Er það satt að þú sért með bíl
inní stofu hjá þér?
„Ég er með tvo bfla og hef þá í
sitt hvorri stofunni. Ég lít á þessa
gripi einsog mublur. Þetta er Ford
27 og Chevrolet 57. Ég er auðvitað
með sófasett og allt það en það er
bannað að reykja í stofunni því
auðvitað er bensín á bílunum. En
gamlir bílar heilla mig og mér
finnst þeir fi'n stofústáss."
Finnst mönnum þetta ekki
léttgeggjað?
„Ja, eigum við ekki frekar að
segja að sumum finnist þetta ansi
vönduð bílageymsla. Mér þykir
vænt um bílana og vil hafa þá ná-
lægt mér. Það er gott í þessum
gömlu bílum. Þá vom bflar smíð-
aðir til að endast. Ég er nú ekki
mikið inní litlum bílum, gang-
verkið er tæknilegra nú til dags en
boddíið endist eldd nema nokkur
ár í þessum japönsku bílum og
ryðgar strax. En það fer líka eftir
viðhaldinu. Jón í Múla lét byggja
gamlan rútubíl sem ég á 1947, það
erum bara við tveir sem höfúm átt
hann. Ég hef bmgðið mér í ferðir á
honum með farþega innan héraðs
og á það til í glaða sólskini að aka
gömlu bílunum út úr stofunni og
um Borgarnes. Skrítið, þegar ég
var að byrja, losaði ég mig gamla
bfla, nú sækist ég eftir að varðveita
þá. Ég sé fýrir mér fornbílasafn í
Borgarnesi og myndi styðja það.“
BÍLAR HAFA SÁL
Hafa bílar persónuleika?
„Ég og rúturnar mínar erum
eins og ein stór fjölskylda. Mér var
ekki gert verra en þegar nýju
númerin komu. Það var eins og að
skíra barnið sitt þegar ég var að
færa númer af gömlum bílum yfir
á nýja. Gæfa fýlgdi vissum númer-
um, ég átti happanúmer sem er
eftirsjá að og varla að maður þekki
sína eigin bfla. Mér finnst að við,
þessir dellumenn, hefðum mátt
halda okkar númerum. Ég hefði
viljað borga fýrir það. Bílar hafa
mismunandi persónuleika, það er
sál í sumum bílum. Sumir em far-
sælir þótt þeir séu mikið notaðir
við verstu aðstæður. Bílar geta
verið stríðnir, seigir eða sérvitrir.
Ég trúi því einfaldlega því ég hef
reynt það.“
Hvað finnstþér um þennan háa
aksturhraða?
„Fólk keyrir svona hratt af því
að það er leyft. Bílarnir em orðnir
betri og öruggari og fólk komið
uppí hundrað áður en það veit af.
Sumum liggur alltaf á en hættan
er jafnmikil, vegirnir mjóir og
veðrið eins og það er. Vetrarferðir
á fslandi eru enn tvísýnar. Það er
ekkert sem hijáir mína leið nema
hún er víða hættuleg á vetmm og
þar er ég kannski á annarri skoð-
un en margir. Sumir bruna í roki
og hálku á 90 km. hraða. Ég er á
móti miklum hraða og á bara eitt
orð yfir þetta: Það verður að keyra
eftir aðstæðum.“
ÉG FYLLIST BARÁTTUHUG
ÞEGARÁMÓTBLÆS
Það fara sögur af vinnusemi
þinni?
„Ég hef helgað mig starfinu og
ætla ekki að dæma mig, það verða
aðrir að gera. Þetta er eitthvað í
manni að streða við það sem kost-
ar erfiði. Þegar blæs á móti fýllist
ég baráttuhug. Ég hef verið rosa-
lega heppinn með menn, haft
suma í 10-12 ár, hugsaðu þér. Það
gefur mér mikinn styrk. Ég hef
verið hraustur, fer í sund til að
halda mér í formi en kannski er ég
ekki nógu góður við sjálfan mig.
Ég ólst ekká við upp við þrældóm
þótt ég hafi farið snemma að
vinna. Ég hef nóg að gera við að
stjórna fyrirtækinu en finnst
papprísvinnan leiðinleg. Ég nýt
þess að sjá eitthvað eftir mig.
Kannski sér maður ekkert eftir
sig. Kannski er þetta ekkert nema
þrældómurinn. En ég fæ ánægju
útúr starfinu, það er kannski það
eina sem ég þarfnast og mér þykir
gaman að eignast þakkláta við-
skiptavini.“
Hvernig eru góðir rútubílstjór-
ar?
„Það kemur fljótt í ljós hvort
menn hafa þetta í sér. Bílstjórar
verða að vera gæddir þjónustu-
lund, vera þrifnir, hafa vald á bfln-
um, geta dreift athyglinni, fýlgst
með farþegum, veginum, bílnum.
Þetta er mikið ábyrgðarstarf. Góð-
ur bílstjóri hefur tilfinningu fyrir
bílnum og lætur gera við áður en
bilar. En þetta er útilega og flæk-
ingur og menn hætta oft þegar
þeir eignast fjölskyldu. Ég á sjálfúr
börn, búinn að borga fyrir mig
eins og maður segir. En það er ein
gift kona með börn sem hefur
keyrt fýrir mig í 15 ár. Konur eru
jafngóðir bílstjórar og karlmenn,
en það er erfiðsvinna í rútuakstri,
eins og að skipta um stór dekk
uppá heiðum í vetrarferðum sem
hentar stundum ekki nema
hraustustu karlmönnum. Og
menn endast ekki í þessu, ekki
nema þeir sem eru bflstjórar af lífi
og sál,“___________
EllsabetJökulsdóttir