Pressan - 23.07.1992, Blaðsíða 6

6
FIMMTUDAGUR PRESSAN 23.JÚLÍ 1992
F Y R S T
F R E M S
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra
Herra Fúll
Fyrir nokkrum árum komu út
bækur eftir enskan bamabókahöf-
und sem hétu allar Herra hitt og
Herra þetta. Ein hét Herra Kátur,
önnur Herra Viðutan, þriðja
Herra Draumóri og svo framvegis.
Ef Þorsteinn Pálsson væri ekki
sjávarútvegsráðherra heldur per-
sóna í þessum bókaflokki héti
hann Herra Fúll.
Og kannski hefúr Þorsteinn all-
ar ástæður til að vera fúll. Það er
auðvitað hundfúlt að vera ungur
kosinn formaður Sjálfstæðis-
flokksins og ná því að verða for-
sætisráðherra og glutra síðan
hvoru tveggja niður. Fyrst ráð-
herrastólnum til Steingríms Her-
mannssonar og síðan formanns-
„Það er ekki erfitt að skilja
hvers vegna Þorsteinn verð-
ur full þegar Davíð segist
ákvörðun fyrir einn mann þegar
Þorsteinn er tekinn við.
Reyndar er smá sannleikskorn í
þessu. Þótt Halldór Ásgrímsson
hafi átt létt með að taka þessar
ákvarðanir þarf það ekki að þýða
að Þorsteini veitist það létt. Þor-
steinn er frekar þekktur af því að
vera lengi að ákveða sig en snögg-
ur. Þannig missti hann til dæmis
af lestinni í forsætisráðherratíð
sinni. Þá sat hann í ráðuneytinu
sínu og nagaði puttana á meðan
hann brann inni á tíma með efna-
hagstillögur sínar. Þegar hann
loks sauð þær saman voru Stein-
grímur og Jón Baldvin búnir að
segja bless og mynda nýja stjórn.
Sagan af því þegar Þorsteinn rak
Albert er svipuð. Þá beið hann
akkúrat það lengi að hann hefði
ekki getað skaðað sjálfan sig og
flokkinn meira.
En snöggar ákvarðanir eru ekki
alltaf betri en þeir seinteknu. Að
minnsta kosti virðast skjót við-
brögð Davíðs og kompanís við til-
lögum fiskifræðinga ekki ýkja
gáfúlegar. Það má skilja á þeim að
fiskurinn í sjónum verði að taka
tillit til þess hver staða frystihúss-
ins á Bíldudal er. Og hversu
þreyttir við íslendingar erum
orðnir á hinni endalausu kreppu.
f samanburði við þessa speki er
varfærnislegt strögl Þorsteins
gegn því að vera neyddur til að
pissa í skóinn sinn mun gáfúlegra.
Og það jafnvel þótt hann sé fúll.
Og það má benda á að temmi-
leg fúlheit eru ekki alltaf til skaða.
Allavega spáir Trausti veðurffæð-
ingur ekkert verra veðri en hinir
veðurfræðingarnir þótt hann sé
áberandi meira fúll.
Ts
FLIPPER
SLEPPUR
AFTUR
Félag áhugamanna um nátt-
úruvernd, FAUNA, sótt fyrir
skömmu um leyfi til að fanga lif-
andi fjóra háhyrninga í vetur og
fékk neitun um hæl frá sjávarút-
vegsráðuneytinu. Ætlunin var að
selja hvalina til erlendra sædýra-
safna, en tekjurnar af veiðunum
voru ætlaðar til að undirbúa stofn-
un dýragarðs á íslandi. Þetta er
annað árið í röð sem félagið fær
neitun, en hún kemur nú án
nokkurs samráðs við þá sem láta
sig málið skipta.
Aðstandendur FAUNU eru að
uppistöðu þeir sem önnuðust
rekstur Sædýrasafnsins á sínum
tíma og hafa
þeir áhuga
á að koma
upp öðru
slíku hér á
landi. í
þeim til-
gangi hafa
þeir veitt að
jafnaði fjóra
háhyrninga
vetur hvern síðan
1976 og ætlað tekj-
urnar til undirbún-
ings stofnunar garðsins.
Verð á háhyrningum er
hátt. Árið 1980 seldist stykkið á
um þrjú hundruð þúsund dali
(um 16 milljónir króna), en í fyrra
seldist þjálfaður hvalur, Winnie,
sem upprunalega kom ffá íslandi,
á eina milljón dala (um 55 millj-
ónir íslenskar).
f fyrra bar svo við að sjávarút-
vegsráðuneytið vísaði erindi
FAUNU til umhverfisráðuneytis,
enda sagðist Þorsteinn Pálsson líta
svo á að um dýravemdarmál væri
að ræða, en ekki eingöngu nýtingu
einnar hvalategundar.
í þetta sinn virðist ráðuneytið
hafa synjað um leyfið án þess að
bera það undir umhverfisráðu-
neytið eða aðra. Þegar PRESSAN
spurðist fyrir um umsóknina í
ráðuneytinu könnuðust embætt-
ismenn við að hún hefði borist, en
enginn vissi hver væri með málið
á sinni könnu né heldur hvaða af-
greiðslu það hefði fengið. Að sögn
Helga Jónassonar, forsvarsmanns
FAUNU, barst fljótlega neikvætt
svar frá ráðuneytinu, án þess að
hann gæti tilgreint tiltekna ástæðu
fyrir því. Hann reiknaði þó með
að litið væri á þessar veiðar í sam-
hengi við stefnuna varðandi hval-
veiðar yfirleitt og ráðuneytið hefði
ekki talið ráðlegt að láta svo um-
fangslitlar veiðar verða tilefni
óffiðar við dýravemdunarsinna.
Formaður Sambands dýra-
vemdunarfélaga, Jórunn Sörensen,
hafði ekki heyrt af umsókn
FAUNU þegar blaðið hafði sam-
band við hana, en sagði samtökin
myndu berjast gegn leyfisveitingu
hér eftir sem hingað til. f fyrra bár-
ust ráðuneyt-
inu tugir
bréfa frá
innlendum og
erlendum dýra-
verndarsam-
tökum sem
Sj ávarútvegsráðu-
neytið neitar félag-
inu FAUNU um
leyfi til háhyrn-
ingaveiða annað
árið í röð.
að éta nema þeir geri þessar
kúnstir sínar og þeir eru aldrei
saddir. Líftími háhyrninga úti í
náttúmnni er 70 til 80 ár, en oftast
ekki nema um 10 ár í dýragörð-
um. Það er bara fenginn nýr Flip-
per án þess að áhorfendur taki eft-
ir því þegar sá gamli deyr,“ sagði
Jórunn.
Flipper fær sumsé að vera í ffiði
í Atlantshafinu í vetur að minnsta
kosti. Stofninn þolir vel að veitt sé
úr honum, um það er ekki deilt.
Það em fyrst og fremst dýravemd-
arsjónarmið, meint ill meðferð í
dýragörðum, sem mæla gegn því
að þessi hvalastofh sé nýttur.
Sædýrasöfn erlendis kaupa há-
öll mót-
mæltu áfram-
haldandi háhyrninga-
veiðum.
„Hvalirnir væru betur
komnir dauðir en í þessum
pollum í sædýrasöfnum,"
sagði hún. „Háhyrningar
þurfa úthafið til að hreyfa
sig og líða vel. Þeir hljóta
ömurlega meðferð í dýra-
görðunum, hávaðinn er mikill
og þeir missa smám
saman vitið í gaura-
ganginum. Þeir fá ekki
ætla að taka ákvörðun um
kvótann á næsta ári. Að það
sé alltof stór ákvörðun fyrir
Þorstein einan. Það þarf
ekki neinn Kremlólóg til að
lesa út úr þessu hvaða skoð-
un Davíð hefur á Þorsteini."
stólnum til Davíðs Oddssonar,
sem reyndar er búinn að taka
hinn stólinn líka af Steingrími.
Það er því kannski skiljanlegt
að Þorsteinn reyni að vernda það
sem hann þó hefur haldið eftir
fyrir Davíð og reyndar hverjum
sem er. Það er ekki erfitt að skilja
hvers vegna Þorsteinn verður fúll
þegar Davíð segist ætla að taka
ákvörðun um kvótann á næsta ári.
Að það sé alltof stór ákvörðun fyr-
ir Þorstein einan. Það þarf ekki
neinn Kremlólóg til að lesa út úr
þessu hvaða skoðun Davíð hefur á
Þorsteini.
Það er því ekki að furða þótt
Þorsteinn spyrni við fótum. Að
hann minni á að enginn taldi það
ofverk fyrir Halldór Ásgrímsson
að ákvarða kvótann allan þann
tíma sem hann sat í sjávarútvegs-
ráðuneytinu. Hvers vegna skyldi
það þá allt í einu vera of stór
Á L I T
Á að rciða kvóta við þarfir sjávarútvegsins fremur en við ástand fiskstofna?
HREINN L0FTSS0N, aðstoð-
armaður forsætisráðherra
Við stöndum
hugsanlega
frammi fyrir því
að veiðiheimildir
fyrri ára hafi ver-
ið umffarn skyn-
samleg mörk.
Ákvarðanir um
afla hafa þó alltaf
verið miðaðar
við það, sem talið var að fiskistofn-
arnir stæðu undir. Menn hafa ekki
vitað frá einu ári til annars hvetjar
aflaheimildir næsta árs á eftir yrðu.
Ég tel að heppilegra hefði verið að
ákveða fastan árlegan aflakvóta,
óbreytanlegum í 3-5 ár, þannig að
menn gengju að veiðiheimildum
sem gefnum um lengri tíma en nú
er. Síkt myndi leiða til aukinnar
festu í rekstri fyrirtækja f sjávarút-
vegi og gæti leitt til aukinnar hag-
kvæmni. Akvarðanir um heimildir
yrðu þó vissulega að taka mið af
þekkingu manna á ástandi fiski-
stofna þannig að ekki er unnt að
aðgreina þarfir sjávarútvegsins
annars vegar og ástand fiskistofna
hins vegar með eins skýrum hætti
og orðalag spurningarinar felur í
sér.
ÞÓRÓLFUR MATTHÍASSON
lektor
Ráðlegging auð-
lindahagffæðinn-
ar til stjórnvalda
er að setja kvót-
ann þannig að af-
rakstur af veiðun-
um verði sem
mestur. Tillaga
Alþj. hafrann-
sóknarráðsins
(AHFR) er lang- vænlegasti kost-
urinn. Framlag þorskveiða til
þjóðarbúsins lækkar þá á næsta
ári um 5.5 milljarða króna og á
næstu þremur um 10 milljarða.
Affaksturinn kemur ffam í veru-
lega auknum tekjum síðar. Það er
óvissa tengd þessari fjárfestingu
eins og öllum öðrum. Ég tel þó að
spár fiskifræðinga séu betur
grundaðar en flest þau gögn sem
fjárfestingaákvarðanir eru al-
mennt byggðar á. Sjávarútvegur-
inn telur sig þurfa meiri kvóta en
felst í tillögum fiskiffæðinga. Það
er eðlilegt. Sjávarútvegurinn fær
veiðiréttinn ókeypis, enn sem
komið er, og eðli manna er að
vilja fá mikið fyrir lítið. Væru
veiðiréttindi boðin út í samræmi
við ráðleggingar AHFR yrði réttur
til að veiða þorsk á næsta ári dýr,
en ódýr árið 1999. Þá hefði orðið
mun auðveldara að fá talsmenn
greinarinnar til að fallast á að láta
skynsemi ráða. Þetta dæmi sýnir
enn einu sinni hversu brýnt er að
koma festu á stjóm fiskveiða.
GUÐNI N. AÐALSTEINSSON
hagffæðingur VSÍ
Fiskveiðistjórnun á að hafa það
markmið að
veiðarnar skili
því magni af
fiski sem færir
okkur mestan
auð, með sem
minnstum til-
kostnaði. Að fá
sem mest í aðra
hönd er tak-
markið. Þessu verður samt að
setja líffræðilegar skorður, ekki
má veiða það mikið að stofnarnir
beri skaða af. Sú staða getur kom-
ið upp að um tíma sé hagkvæm-
ara að veiða svo mikið að stofn-
inn minnki og við það er ekkert
að athuga, en aldrei má ganga svo
hart að fiskistofnum að tilvist
þeirra sé stefht í voða.
JAK0BMAGNÚSS0N
settur forstjóri HAFRÓ
Þessi spurning er einkennilega
orðuð. Ég fæ ekki séð hvernig
hægt er að miða kvóta við þarfir
sjávarútvegsins
ef hann miðast
ekki við ástand
fiskistofna. Að-
eins í því tilviki
| að stofn sé svo
stór, að af ein-
hverjum átæð-
um vefjist fyrir
mönnum að
fullnýta hann, kemur þetta til
álita. Sú Staða er varla raunhæf
nú. Oft er talað um kvóta eins og
allt standi og falli með honum. En
hvað gagnar kvóti ef enginn er
fiskurinn? Það er aðalmálið. Ef
haldið verður áfram að veiða
þorsk á sama hátt og áður, stefnir
óðfluga í, að menn ná ekki þess-
um afla, því ljóst er, að aðeins
bætist í veiðistofninn úr slæmum
árgöngum á næstu árum, sem
ekki bera uppi slíka veiði. Það þarf
því að horfa frammávið. Því er
best fyrir sjávarútveginn að fullt
tillit sé tekið til ástands fiskistofna.