Pressan - 13.08.1992, Blaðsíða 24

24
FIMMTUDAGUR PRMSSAN 13. ÁGÚST 1992
PRESSAN
Útgefandi Blað hf.
Ritstjóri GunnarSmári Egilsson
Fjármálastjóri Kristinn Albertsson
Auglýsingastjóri Sigríður Sigurðardóttir
Dreifingarstjóri Haukur Magnússon
Samtrygging lœkna
í PRESSUNNI í dag er fjallað um nokkur dómsmál á hendur
ríkinu vegna mistaka lækna við fæðingar. Öll höfðu þessi mál
hryllilegar afleiðingar; örkuml barnanna og ómælda sorg foreldr-
anna.
Það sem vekur hins vegar athygli er með hvaða hætti læknaráð
viðkomandi sjúkrahúsa, þeir læknar sem fengnir voru til að gera
óvilhallar skýrslur um atvikin og læknaráð það sem á að vera
dómstólum til aðstoðar í málum sem þessum brugðust við til-
raunum foreldranna til að fá einhverjar bætur fýrir skaðann sem
þeir höfðu orðið fyrir.
Af lestri gagna í þessum málum má ráða að það sé skýrt mörk-
uð stefna hjá sjúkrahúsyfirvöldum og læknum að veita sjúkling-
um og aðstandendum þeirra sem minnstar upplýsingar. Læknar
virðast telja að því minna sem skjólstæðingar þeirra viti um störf
þeirra því betra. Þá séu að minnsta kosti minni líkur á að þeir telji
sér fært að leita réttar síns.
Ef sjúklingur eða aðstandendur hans einsetja sér hins vegar að
leita réttar síns þyngist róðurinn enn. Læknaráð viðkomandi
spítala kallar til lækna, sem kallast eiga óháðir, til að vinna
skýrslu um málið. Hæstiréttur Islands hefur í einu tilfelli í raun
dæmt svona skýrslu sem gagnlaust plagg. I dómnum kom fram
að læknarnir höfðu ekki haft fýrir að rannsaka málið heldur soð-
ið saman einhverja réttlætingu fýrir lækninn sem bar ábyrgð á
aðgerðinni.
Skýrslur yfirlækna á viðkomandi deildum og læknaráða spítal-
anna eru síðan undir sömu sök seldar. Þær eru fullar af gloppum
og hálfsannleik sem því miður virðist ekki settur fram til að kom-
ast að hinu sanna í málunum heldur til að draga úr ábyrgð lækn-
anna.
Og viðspyrna læknanna heldur enn áfram þegar málin eru
komin í dómssalina. Læknaráð, undir forsæti landlæknis, á að
gefa dómendum óvilhallar skýrslur um læknisfræðileg atriði
mála. Þetta ráð hefur það hins vegar fýrir sið að veita aldrei nein-
ar upplýsingar óumbeðið. Það svarar vissulega beinum spurn-
ingum dómenda en ekkert umfram það. Ef spurningar dómenda
hitta ekki beint kjarna málsins mun sá kjarni líklega aldrei koma
fram. Dómendur þurfa því að senda læknaráðinu spurningalista
effir spurningalista þangað til þeir geta raðað saman staðreynd-
um málsins úr já- og nei-svörum læknaráðsins.
Það er því augljóst að þeir læknar sem sæti eiga í læknaráði
telja það ekki frumskyldu sína að leiða hið sanna í ljós. Þeir virð-
ast telja það leiða skyldu sína að þurfa að sinna erindum dómara
og leysa hlutverk sitt af hendi í takt við það.
Enginn efast um að það getur verið afar sárt fýrir lækni að
verða uppvís að mistökum sem leitt hafa af sér örkuml sjúklings.
Þau sárindi vega hins vegar ekki þyngra en byrðar sjúklingsins
sjálfs eða aðstandenda hans. Ef læknar í ábyrgðarstöðum eiga erf-
itt með að skilja þetta verða þeir einfaldlega að gleyma stéttar-
hagsmunum sínum um stund og reyna að setja sig inn í viðkom-
andi mál sem manneskjur.
En þótt þessi mál snerti tilfinningar allra sem hlut eiga að máli
er eftir sem áður aldrei réttlætanlegt að láta tilfinningar ráða við
afgreiðslu þeirra fýrir dómstólum. Þar er eina verkefnið að leiða
hið sanna í málunum í ljós.
Ef íslenskir læknar treysta sér ekki til að aðstoða við það vegna
misskilinna stéttarhagsmuna eru ekki önnur ráð en fá erlenda
lækna til að aðstoða dómendur í þessum málum.
Það er ekkert að því þegar læknar bindast samtökum til að
sækja betri kjör í hendur vinnuveitenda sinna. Það er hins vegar
óþolandi þegar þeir virðast beita samtakamætti sínum til að
hindra að skjólstæðingar þeirra geti leitað réttar síns.
V I K A N
NÆR-BRONS
Jafnbesti árangur íslendinga á
Ólympíuleikum náðist í Barcel-
ona. Handboltaliðið lenti í fjórða
sæti, Sigurður Einarsson spjót-
kastari náði fimmta sæti, Vé-
steinn Hafsteinsson kringlukastari
náði ellefta sæti og þeir Einar Vil-
hjálmsson spjótkastari og Pétur
Guðmundsson kúluvarpari lentu í
fjórtánda sæti. Aðrir íslenskir
keppnismenn lentu aftar í röð-
inni. Sumir meira að segja allra
aftast. En eftir sem áður er þetta
besti meðaltalsárangur íslendinga
á Ólympíuleikum. Silfr ið hans Vil-
hjálms og bronsið hans Bjarna ná
ekki að lyfta upp vondum árangri
félaga þeirra á leikunum í Melbo-
urne og Los Angeles.
En jafnframt því sem ástæða er
til að fagna jafnbesta árangri fs-
lendinga hlýtur það að vekja sorg
hversu aumur hann er. Við get-
um ekki afsakað okkur með fólks-
fæð eins og bent hefur verið á í
PRESSUNNI. Miðað við höfðatölu
ættum við að vera komin heim
með 15 til 20 medalíur ef við ætl-
uðum að standast frændum vor-
um á Norðurlöndunum snúning.
f flugi heitir það nær-árekstur
þegar fíugvélar nálgast hvor aðra
án þess að þær skelli saman eða
annar sýnilegur skaði verði.
Stærsta afrek íslenskra íþrótta-
manna getur af sömu ástæðu heit-
ið nær-brons. Að minnsta kosti
veldur það öðrum þjóðum ekki
áhyggjum og enn síður skaða.
HVERS VEGNA
Er ekki hœgt að auka vœgi
annarra greina en sjávarútvegs
í útflutningi?
GUÐNI NÍELS AÐALSTEINSSON, HAGFRÆÐINGUR VS(
Réttara væri að spyrja: Hvers
vegna hefur vægi annarra greina
en sjávarútvegs ekki verið meira
en raun ber vitni? Fyrir því liggja
einna helst tvær ástæður að mínu
mati. Fyrst ber að nefna að á und-
anförnum áratugum hefur gengis-
stefnan miðast við afkomu sjávar-
útvegs. Þegar afli hefur brugðist
eða verð fallið hefur gengið verið
fellt 'til að bæta afkomu greinar-
innar. Svo, þegar vel árar í sjávar-
útvegi, hækka verðlag og kostnað-
ur, nokkuð sem aðrar greinar ráða
ekki við. Sem sagt; öðrum útflutn-
ingsgreinum hefur verið ofviða að
raungengi sveiflist með afkomu
sjávarútvegs. Stöðugleiki í gengis-
málum er því nauðsynlegur til að
einhver breyting verði hér á.
f öðru lagi hafa yfirburðir okkar
og sérstaða legið í sjávarútvegi,
kunnátta okkar þar er mikil. Þá á
ég ekki einungis við að hér búi
menn sem kunna að draga fisk úr
sjó, heldur eru hér öflug samtök
með mikla hæfileika og reynslu í
sölu- og markaðsmálum. Þessu er
ekki fyrir að fara í öðrum grein-
um, markaðsstarf og kynning
þeirra hafa ekki verið líkt því eins
markviss og í sjávarútvegi.
Fleira má nefna. Iðnaður hefur
átt í vök að verjast, hefur mætt
harðri samkeppni á erlendum
mörkuðum. Alveg eins og við höf-
um hiutfallslega yfirburði í sjávar-
útvegi með miðin við túnfótinn,
þá virðist þessu öfugt farið með
iðnaðinn. Islensk fyrirtæki hljóta
að bíða lægri hlut, þegar keppt er
við erlend fyrirtæki sem ffamleiða
með tilkostnaði sem er aðeins
brot af því sem við þekkjum hér.
Það virðist vera sama á hvaða
kostnaðarliði er litið; laun, stofn-
kostnað, vaxtakostnað eða skatta,
við erum oftar en ekki mun hærri
en önnur lönd. Nokkur munur er
einnig á skattlagningu atvinnu-
greina hérlendis og annars staðar,
til að mynda greiðir iðnaður
hærra aðstöðugjald en útgerð og
vinnsla. Þessi kostnaðarskattur er
ekki til þess fallinn að íslensk fýr-
irtæki standi sig í samkeppni er-
lendis. Það er ljóst að sjávarútveg-
ur verður mikilvægasta útflutn-
ingsgrein okkar í ffamtíðinni, eins
og hann hefur verið hingað til. Þar
verður verðmætið ekki einungis
FJÖLMIÐLAR
Þjóðin sveiflast hring eftir hring
Ritstjúm, skrifstofur og auglýsingar:
Nýbýlavegi 14-16,sími 643080
Faxnúmen
Ritstjórn 64 30 89, skrifstofa 64 31 90, auglýsingar 64 30 76
Eftir lokun skiptiborös:
Ritstjóm 64 30 85,
dreifing 64 30 86, tæknideild 64 30 87.
Áskriftargjald
700 kr.á mánuöiefgreitter með VISA7EURO/SAMKORT en750kr.á mánuði annars.
PRESSAN kostar 230 krónur 1 lausasölu
BLAÐAMENN: Andrés Magnússon, Anna H. Hamar, Dóra Einarsdóttir,
Egill Helgason, Friðrik Þór Guðmundsson, Guðrún Kristjánsdóttir, Haraldur Jónsson,
Jón Óskar Hafsteinsson útlitshönnuður, Jim Smart Ijósmyndari, Jónmundur Guðmars-
son, Karl Th. Birgisson, Margrét Elisabet Ólafsdóttir, Sigurður Már Jónsson, Sigríður H.
Gunnarsdóttir prófarkalesari.Telma LTómasson.
PENNAR: Stjórnmál og viðskipti; Birgir Árnason, Hannes Hólmsteinn Gissurarson,
Hreinn Loftsson, Jeane Kirkpatrick, Mörður Árnason, Ólafur Hannibalsson, Óli Björn
Kárason, Ragnhildur Vigfúsdóttir, Valgerður Bjarnadóttir, Össur Skarphéðinsson.
Kynlíf; Jóna Ingibjörg Jónsdóttir. Listir; Gunnar Árnason myndlist, Gunnar Lárus
Hjálmarsson popp, Kolbrún Bergþórsdóttir bókmenntir, Lárus Ýmir Óskarsson leiklist.
Teikningar; Andrés Magnússon, Ingólfur Margeirsson, Jón Óskar.
Setning og umbrot: PRESSAN Filmuvinnsla, plötugerð og prentun: ODDI
Fyrir skömmu reið yfir þjóðina
hundraðasti og fimmtugasti kafl-
inn í deilum heilbrigðisstétta og
heilbrigðisráðherra um tekjurnar
af sjúkdómum og lasleika. Þessi
kafli byrjaði eins og allir hinir.
Ráðherrann vildi skerða tekjur
heilbrigðisstéttanna. Og hann
endaði líka eins og allir hinir. Ráð-
herrann lét í minni pokann.
Hugsanlega liggur ástæða þess
að ráðherrann tapar alltaf (og
reyndar ráðherrarnir því týrir-
rennarar núverandi ráðherra hafa
líka tapað) í því að heilbrigðis-
stéttirnar hafa einfaldlega betri
aðstöðu til að koma málstað sín-
um á framfæri. Þær geta dregið
upp mynd af neyðarástandi á hin-
um ým'sum deildum. Þær geta
dregið upp mynd af löngum bið-
listum: Þær geta dregið upp mynd
af verri þjónustu á sjúkrahúsum
og læknastofum. Þær geta vakið
upp ótta hjá fólki um að fá ekki
aðhlynningu ef það þarf á henni
að halda.
Ráðherrann getur hins vegar
lítið gert annað en greint frá háum
tekjum lækna, sérfræðinga og
apótekara og miklum kostnaði við
rekstur heilbrigðiskerfisins. Þótt
þessar upplýsingar hreyfi alltaf við
almenningi fölna þær við hliðina á
hinum martraðarkenndu mynd-
um sem heilbrigðisstéttirnar geta
hrist fram úr erminni.
Þess vegna tapar ráðherrann
alltaf.
Sömu sögu má segja af tilraun-
um annarra ráðherra til að hrista
illa rekin fýrirtæki af ríkissjóði og
ýmsum sjóðum öðrum í eigu rík-
isins. f upphafi hverrar orrustu
vinna ráðherrarnir stefnu sinni
fylgi. En þegar forsvarsmenn fýr-
irtækjanna, þingmenn viðkom-
andi kjördæma og aðrir hags-
munaaðilar hafa básúnað endalok
og hrun heilu byggðarlaganna
snýst dæmið við. Og ráðherrarnir
tapa sínum orrustum eins og heil-
brigðisráðherrann sínum.
Það sem er skrítnast við þessa
endaleysu er að þjóðin skuli alltaf
sveiflast hring eftir hring. Það væri
í sjálfu sér skiljanlegt ef hún hefði í
fyrstu verið sammála ráðherrun-
um, skipt síðan um skoðun og
ekki keypt rök ráðherranna upp
frá því. En hún gerir það samt,
snýst síðan gegn og kaupir rök
þeirra enn á ný.
Ástæðan liggur sjálfsagt að
hluta til í því að opinber umræða
PRESTUR SVARAR FYRIR SIG
Nú hefur séra Ólafur Oddur
Jónsson, sóknarprestur í Keflavík,
svarað ásökunum sóknamefndar-
innar. Hann segir demonísk öfl
ráða ferðinni í sóknarnefndinni
og henni hafi tekist að koma á fé-
lagslegum fasisma. í skýrslu 01-
afs Odds kemur fram að sóknar-
nefndin vildi ekkert fyrir hann
gera.
Á sama tíma og organistinn
fékk skrifstofu og meira að segja
tölvu fékk presturinn ekki neitt.
Sóknarnefndin reisti meira að
segja hús yfir líkbílinn frekar en
gera nokkuð fyrir prestinn. Eina
skiptið sem nefndin virðist hafa
veitt honum stuðning var þegar
hún styrkti hann til að fara utan til
náms — sjálfsagt til að losna við
hann.
Eftir lestur skýrslunnar átta
menn sig líklega á því hvers vegna
presturinn var svona fúll og af
hverju hann gekk alltaf bakdyra-
megin út úr kirkjunni til að forð-
ast að hitta sóknamefhdina.
Það virðist vera
sama á hvaða
kostnaðarliði er lit-
ið; laun, stofn-
kostnað, vaxta-
kostnað eða skatta,
við erum oftar en
ekki mun hœrri en
önnur lönd.
til við vinnslu, heldur eru miðin
auðlind í sjálfu sér. Atvinnugrein
sem fær hráefnið án þess að gjald
komi fyrir hefur alltaf yflrburði.
Samt verður að treysta aðrar und-
irstöður. Við höfum gnægð tæki-
færa, til að mynda ferðamanna-
iðnað, og orkusölumálin eru nær
óplægður akur. Tími er kominn til
að byggja upp eitthvað annað en
sjávarútveg. Þorskur er um 30
prósent af öllum útflutningi okkar
og við reynum nú hversu áhættu-
samt er að eiga allt sitt undir einni
fisktegund.
á fslandi snýst fyrst og fremst um
afmörkuð dæmi. Það eru einfald-
lega of mörg tabú í umræðunni
um heilbrigðismál, byggðastefnu,
landbúnað og fleira til að hún geti
snúist um grundvallarafstöðu.
Það er ekki við fjölmiðla að
sakast þótt þeir geri mikið úr mál-
stað heilbrigðisstéttanna og post-
ula byggðastefnunnar, þeir hafa í
raun varla forsendur til annars.
Þeir geta einfaldlega ekki búið til
vitræna umræðu um stærstu
vandamál þjóðarinnar meðan
þeir sem þátt taka í þeirri umræðu
virðast ekki treysta sér til að tala
umbúðalaust um vandamálin. Á
meðan svo er verða margar smáar
orrustur háðar og þær munu tap-
ast. Og vandamálin munu
blómstra.__________________________
Gunnar Smári Egilsson