Pressan - 07.01.1993, Qupperneq 6

6
FIMMTUDAGUR PRESSAN 7.JANÚAR 1993
F Y R S T
F R E M S T
böndum á undanförnum árum.
„Það er ekki alltaf hugsað í upp-
hafi hvað gera eigi við þetta allt.
Menn hafa farið offari á sumum
sviðum, svo sem í tölvukaupum.“
í ríkisreikningi fyrir árið 1990
kemur fram að stoínkostnaður A-
hluta ríkissjóðs vegna „áhalda,
húsgagna, skrifstofuvéla og þann-
ig háttar" hafi það árið numið
887,4 milljónum króna á þáver-
andi verðlagi eða um 990 milljón-
um að núvirði. Hér er um nettó-
gjöld að ræða, þ.e. sértekjur hafa
verið dregnar frá. Um 26 prósent
þessarar upphæðar féllu til hjá
stofnunum menntamálaráðu-
neytisins og um 17 prósent hjá
stofnunum heilbrigðis- og trygg-
ingaráðuneytis. Af einstökum
stofnunum reyndust kaupin mest
hjá Háskóla íslands, nær 120
milljónir að núvirði og um 76
milljónir hjá Ríkisspítulunum.
Jóhannes Gunnarsson, formaður Neytendasamtakanna
Maðurinn sem bjargaði
Neytendasamtökunumfrá
biluðu rennilásunum
Farið verður í
saumana á
tækjakaupum
stofnana
ríkisins.
Fjárlaganefnd og Ijármálaráðu-
neyti ætla upp úr áramótum að
fara sérstaklega í saumana á
tækjakaupum stofnana og fyrir-
tækja ríkisins. Samkvæmt heim-
ildum PRESSUNNAR er ætlunin
ekki síst að skoða þann kostnað
sem ríkið ber af kaupum og
rekstri Ijósritunarvéla, en því hef-
ur verið haldið fram að þessi
kostnaður sé í námunda við 600
milljónir króna á ári. Þá þykir
ástæða til að ætla að veruleg of-
fjárfesting hafi átt sér stað í tölvu-
búnaði.
Þótt þessari tölu um ljósritun-
arkostnað hafi verið slegið ffarn er
hún ekki staðfest að undangeng-
inni úttekt. Hér mun vera á ferð-
inni áætlun, þar sem áætluð eru
kaup ljósritunarvéla, rekstur
þeirra og önnur atriði, svo sem
höfundarlaun þegar efni bóka og
blaða er ljósritað, til að mynda
vegna notkunar í menntakerfinu.
Þeir meðlimir íjárlaganefndar
sem PRESSAN ræddi við voru
sammála um að talan 600 milljón-
ir væri ótrúlega há, en hvorki væri
hægt að hafna henni né staðfesta
án undangenginnar úttektar.
„Það er ástæða til að kanna
hvort mögulega sé bruðlað í
tækjakaupum. Það kæmi mér á
óvart ef menn væru mikið að fjár-
festa að óþörfu, því nú geta stofn-
anir flutt tekjuafgang á milli ára.
Áður kepptust menn við að eyða
ríkisframlögum, því annars féllu
ónotuð framlög niður. Menn hafa
staðið sig betur en áður og því
kemur á óvart þegar slíkar upp-
hæðir eru nefndar,“ sagði einn
nefndarmanna í samtali við blað-
ið.
Annar nefndarmaður sagði að
grunur léki á
að tækja-
kaup hefðu
farið úr
Ég man þá tíð að Neytenda-
samtökin sáu um að vernda neyt-
endur fyrir óprúttnum kaup-
mönnum. Ef kona keypti kjól með
rennilás sem eiginmaður hennar
réð ekki við þá gat hún leitað ásjár
Neytendasamtakanna, sem létu
kaupmanninn skaffa konunni
nýjan kjól. Ef ungur maður fór
með hvítu skyrturnar sínar í
þvottahús en fékk þær bleikar til
baka gat hann snúið sér til Neyt-
endasamtakanna, sem samstund-
is tóku í lurginn á þvottakonun-
um.
En þetta er liðin tíð. Ég get ekki
ímyndað mér að nokkrum manni
detti í hug að bera svona smámál
lengur á borð fyrir starfsmenn
Neytendasamtakanna. Þau eru
fyrir löngu hætt að sjá skóginn
fyrir trjánum og sjá þar af leiðandi
líklega ekki trén fyrir skóginum.
Núna í vikunni var Jóhannes
Gunnarsson, formaður samtak-
anna, til dæmis á fundi með
bændum. Saman lýstu þeir yfir
stríði við ríkisstjórnina ef hún
héldi ekki áfram að styrkja bænd-
ur um sem nemur tíunda hluta út-
söluverðs af kjúklinga-, nauta- og
grísakjöti. Jóhannes veit nefnilega
að ef styrkirnir lækka þá hækkar
bara verðið á kjötinu. Hann vill
því að ríkið styrki bændurna til að
þeir þurfi ekki að hækka kjötið.
Auðvitað er þetta rétt hjá Jó-
hannesi. Og það skiptir engu þótt
styrkirnir hafi komið úr vösum
skattborgara. Jóhannes er nefni-
lega ekld í neinu félagi skattborg-
ara. Hann er í samtökum neyt-
enda og hagsmunir þeirra fara
saman við hagsmuni bændanna í
þessu máli. Sameiginlegur óvinur
þeirra er skattgreiðendur og það
er eðlilegt að þeir haldi áfram að
borga styrkina.
Nú kann einhver að spyrja Jó-
hannes hvort sumir skattborgarar
séu ekki líka neytendur og það
skipti andskotans engu máli hvort
þeir borgi kjötið sitt í gegnum
skattinn eða yfir búðarborðið.
Þetta er ekki réttmæt spurning.
Eða eru sumir bændur ekki líka
skattgreiðendur? Enginn undrar
„Það er ekkifurða þóttfólk, sem keypt
hefur kók með ormi í eða brauðrist sem
brennir brauð, láti ekki hvarfla að sér að
trufla slíkan mann með smámunum. “
sig á að þeir skuii samt vilja fá
styrki.
Jóhannes hefur haft í fleiru að
snúast í vikunni en að funda með
bændum. Á mánudaginn var
hann í DV að krefjast þess að rík-
isstjórnin gripi til neyðaraðgerða
til að bjarga þeim verst stöddu frá
afleiðingum aðgerða ríkisstjórnar-
innar. Hann boðaði tillögur um
hvernig björgunaraðgerðirnar
gætu litið út og ætlaði að taka sér
hálfan mánuð til verksins. Þeim
sem finnst það fyndið skal bent á
að það er líkast til ekki viturlegt að
draga aðgerðir ríkisstjórnarinnar
til baka til að eyða áhrifum þeirra.
Ekkert er svo einfalt — allra síst í
neytendamálum.
Það er ekki furða þótt fólk, sem
keypt hefur kók með ormi í eða
brauðrist sem brennir brauð, láti
ekki hvarfla að sér að trufla slíkan
mann með smámunum. Það er
tryggara að láta sig hafa það að
drekka kókið og éta brauðið en
standa hugsanlega í vegi fýrir því
að Jóhannes finni móteitrið við
Davíð og hinum strákunum í rík-
isstjórninni.
As
Fullyrt er að það kosti ríkissjóð um 600
milljónir króna að kaupa og reka Ijós-
ritutiarvélar. Kostnaðurinn mun
vera hvað mestur í skólakerfinu,
m.a. vegna höfundarlauna.
Hvernig var áramótaskaupið?
Óskar Jónas-
son kvik-
myndagerð-
armaður
„Að mínu viti var skaupið
betra í ár en off áður. Revíuatriðin
voru að vísu ekki fyrir minn
smekk en mér skilst að eldri kyn-
slóðin hefði alls ekki viljað missa
af því. Atriðið sem Eggert Þor-
leifsson fór með í Kringlunni bar
af öðrum og vel fór á því að setja
stjórnmálin út í kuldann.
Ýmsir annmarkar voru þó sjá-
anlegir, sérstaklega um miðþik
þáttarins, en þá datt stemmning-
in nokkuð niður. í heildina var
skaupið því í góðu meðallagi þótt
það hefði mátt vera geggjaðra fyr-
ir minn smekk, en það má ekki
gleyma því að kringumstæður
spila þarna inn í: því meira fyllerí,
þeim mun geggjaðra þarf það að
vera. Ég tel það meðmæli fyrir
stjórnendur og leikara að fólk
hefur ekki fussað og sveiað yfir
skaupinu eins og oft hefur verið
fram að þessu.“
Þorri Hrings-
son myndlist-
armaður
sésthafalengi.
Ég hefði sko gert þetta miklu
betur.“
Gunnar
Steinn Páls-
son framkvst.
„Mér þótti skaupið vægast sagt
frekar ófyndið. Flest atriði voru
allt of langdregin og „tæmingin“
hjá leikstjóranum á mörgum
stöðum hræðileg — nokkuð sem
reynd leikhúsmanneskja ætti ekki
að klikka á.
Einnig var áberandi þessi land-
iæga ragmennska í sjónvarpinu
að þurfa að gera öllum til hæfis og
kristallaðist í einhverjum þeim
sorglegustu kabarett-barber-
sjopp-ferskeytlu-milliköflum sem
„Ég hef ekki séð nema hluta af
því en það sem ég sá var öðruvísi
en venjulega; fyndið og skemmti-
lega aðgangshart. Ég var ánægð-
Regína Thor-
arensen,
fréttar. DV
„Mér fannst skaupið hörmung
og það fer versnandi með ári
hverju. Ég gat ekki einu sinni
brosað og harma það, sem eldri
manneskja, að það skuli vera
lagðir peningar í svona milda vit-
leysu. Allir sem ég hef talað við
eru mér sammála, en í fyrstu hélt
ég að þetta væru bara elliglöp í
mér og manni mínum. Það sagði
mér til dæmis maður austur á
landi að áramótaskaupið væri
jafnvitlaust og ríkisstjórnin og
það finnst mér orð að sönnu.
Hér áður fyrr hlakkaði ég alltaf
til að horfa á skaupið en þá voru
þau reglulega góð. Nú vantar í
þau allan húmor, allt þetta Jilægi-
lega, en vel má vera að í þetta sinn
hafi það verið vel leikið, ef yfir-
höfuð hefur verið um einhvern
leik að ræða. Það er einnig til
skammar hversu mikil amerísk
ólykt er af þessu, því það er alveg
nógu mikill húmor í okkar eigin
þjóðfélagi. Manni ofbýður hrein-
lega.
Ljósi punkturinn við áramótin
var hins vegar ræða útvarps-
stjóra, Heimis Steinssonar, sem
bætti mikið upp fyrir skaupið.
Það sem hann segir gleymist
seint.“
Lovísa Óla-
dóttir, Stöð 2
„Áramótaskaupið var alls ekki
slæmt. Ekki var það drepfyndið
en var vel gerí, vel hugsað og vel
frambærilegt. Skaupið nú var gott
framlag Ríkissjónvarpsins í lok
ársins og allir listamennirnir sem
tóku þátt í því eru framúrskar-
andi á sínu sviði. Þetta var góð af-
þreying, sem það á auðvitað fyrst
og fremst að vera.“
600 milljónir
í Ijósritun
hjá ríkinu
i