Pressan - 19.05.1993, Síða 20

E R L E N T
20 PRESSAN
Miðvikudagurinn 19. maí 1993
Maöur vikunnar
Giulio Andreotti
Sumir hafa viljað
líkja ástandinu á
Ítalíu við háa C-
ið íþarlendum
óperum. Það er
afleiðingþess sem
á undan ergengið
en boðar alls ekki
endi óperunnar.
Þingh elginn i
aflétt
Það hefur ekki blásið byr-
lega fyrir Andreotti síðustu
daga og vikur. Síðastliðinn
fimmtudag svipti ítalska
þingið hann þinghelgi til að
hægt væri að rannsaka ásak-
anir á hendur honum um
meint tengsl við mafíuna.
Hann er 74 ára og hefur ver-
ið forsætisráðherra Ítalíu alls
sjö sinnum fyrir kristilega
demókrata. Gamalreyndir
embættismenn vísa þessum
ásökunum algerlega á bug. í
áratugi hefur hann verið
tákn fyrir machiavellískt
stjórnmálalíf á Ítalíu eftir
stríð. Hann hefur gegnt flest-
um áhrifastöðum í stjórn-
kerfinu og á þeim tíma riðið
þétt net valda og áhrifa.
Sumir hafa viljað líkja
ástandinu á Italíu við háa C-
ið í þarlendum óperum. Það
er afleiðing þess sem á und-
an er gengið en boðar alls
ekki endi óperunnar. Svo
harkalega hefur hrikt í stoð-
um lýðveldisins að Guiliano
Amato, fyrrum forsætisráð-
herra, hefur líkt ástandinu
við algeran ósigur ítalska
hersins 1943. Andreotti varð
fyrir miklu áfalli þegar einn
nánasti samstarfsmaður
hans, Franco Nobili, var
handtekinn, ákærður fyrir
spillingu.
Andreotti hefiir sjálfur lagt
til að létt verði af sér þing-
helgi svo hann geti hreinsað
sig af öllum ákærum: „Ég
þekki ekki og hef aldrei
þekkt nokkurn þeirra
manna sem reynt hefur verið
að tengja nafni mínu.“ Fræg-
astur þeirra glæpona sem
hafa verið nefndir til sög-
unnar er Salvatore „Toto“
Riina, yfirmaður sikileysku
mafíunnar. Þrátt fyrir að
flestallir flokkar á ítalska
þinginu hafi orðið fyrir skrá-
veifum af hreinsununum
hafa kristilegir demókratar
orðið einna verst úti. Tveir
ráðherrar úr þeirra röðum
hafa verið ásakaðir fyrir
meint tengsl við Camorra,
þann hluta mafíunnar sem
mestu ræður í grennd við
Napólí. Gava, sem gegnt hef-
ur embætti innanríkisráð-
herra, og Pomicino, fyrrver-
andi fjármálaráðherra, hafa
verið sakaðir um að hafa
keypt sér atkvæði og veitt
Camorra verksamninga og
aðra greiða að launum. Síð-
ast en ekki síst hefur Enzo
Scotti, sem starfaði sem inn-
anríkisráðherra í síðustu rík-
isstjórn Andreottis, verið
sakaður um mútuþægni.
Niðurlæging flokksins
varð þó fyrst fullkomnuð
þegar Mario Segni, sá maður
sem einna harðast barðist
fyrir frumvarpi til breyttra
kosningalaga og boðaði
hreinsanir í flokknum, sagði
sig úr honum. Hann gaf upp
þá ástæðu að vonlaust væri
að ætla að hægt væri að
hreinsa flokkinn innan frá,
svo víðtæk væri spillingin.
„Kristilegir demókratar eru
undir áhrifúm þeirra manna
sem opnuðu dyrnar að lýð-
veldinu upp á gátt og buðu
spillingunni og mafíunni að
leika lausum hala.“ Hann
bætir við að vonandi muni
nýju kosningareglurnar gera
gömlu valdaklíkuna í
flokknum óvíga.
$(ic 9lclu ^imcði
Clinton bíði átekta
Þar sem Evrópuför Warrens Christophers, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, var árangurslaus á ríkisstjórn Bills Clintons
engra kosta völ varðandi hernaðaríhlutun í Bosníu. Hvorki
Bretar né Frakkar styðja tillögu Bandaríkjamanna þess efnis að
birgja Bosníumenn upp af vopnum og vinna tíma með loftárás-
um á Serba.
Síðustu tillögur Owens lávarðar virðast ganga út á að treysta á
stuðning Slobodans Milosevics, manns sem ber ábyrgð á þjóð-
armorðum, við pólitíska lausn sem kallar á að henni sé fylgt eftir
með liðstyrk tugþúsunda bandarískra hermanna. Nú síðast hef-
ur Alain Juppé, utanríkisráðherra Frakka, bæst í hóp þeirra sem
sækjast eftir liðsauka bandarískra hermanna stuttu eftir að hafa
hafnað tillögum Warrens Christophers. Bretar og Frakkar hafa
nú þegar sent ffiðargæsluliða til Bosníu og hafa áhyggjur af ör-
yggi þeirra. Það er engin ástæða fyrir Washington að flækja mál-
in enn ffekar eða hætta lífi bandarískra hermanna að óþörfu.
Þetta ósætti bandamanna kemur hart niður á Bosníumönnum,
sem deyja unnvörpum, meðan diplómatarnir deila.
Clinton á að beita kröftum sínum að öðrum málum ffekar en
eyða orku í að kljást við Evrópumenn sem hvorki vilja horfast í
augu við raunveruleikann í Bosníu né axla ábyrgð.
Taugatitringur vegna riístjóraskipta
Rupert Pennant-Rea Itil hægri), fráfarandi ritstjóri The Economist, og Bill Emmott, arftaki hans í starfi.
Nýr ritstjóri á
The Economist
Að margra mati er The Economist besta tímarit sem gefið er út um efnahags- og stjórnmál heimsins.
Það er lesið af fleiri forsetum, forsætisráðherrum og stjórnendum stórfyrirtækja en nokkurt annað
tímarit. Sú stefna sem þar er mörkuð hverju sinni, hvort sem um er að ræða Persaflóastríðið, GATT-
viðræðurnar eða lögleiðingu eiturlyfja, hefur áhrif á skoðanir áhrifamanna.
íhaldssemi hefur löngum
ráðið ríkjum á ritstjóm blaðs-
ins, en það verður 150 ára á
þessu ári. Blaðamenn skrifa
ekki undir nafhi og við lestur
þess mætti helst ætla að það
væri skrifað af einum og sama
manninum. Af þessurn sök-
um hefúr starfsfólki tímarits-
ins stundum verið borið á
brýn að sitja í fílabeinsturni,
andlitslaust og ósnertanlegt.
Undanfarna mánuði hefur
þó mátt greina bresti í fíla-
beininu og mikils taugatitr-
ings hefur gætt meðal starfs-
fólksins. Lætin hófust þegar
Sarah Hogg, fyrrum starfs-
maður The Economist sem
nú er einn nánasti samstarfs-
maður Johns Majors, hvatti
hann eindregið til að mæla
með Rupert Pennant-Rea í
embætti aðstoðarbankastjóra
Englandsbanka. En Pennant-
Rea hefur verið ritstjóri The
Economist síðastliðin sjö ár.
Þegar Norman Lamont fjár-
málaráðherra bauð honum
starfið bað hann um umhugs-
unarfrest. Hann hafði alltaf
álitið ritstjórastarfið „besta
starf í heimi“: „Ég hafði ekld
hugsað mér að yfirgefa tíma-
ritið í náinni ffamtíð. Og alls
ekki á 150 ára afmælinu.“ En
mönnum býðst ekki banka-
stjórastaða við Englandsbanka
á hverjum degi og Lamont
þurfti trúlega ekki að nefna að
líklega tæki Pennant-Rea, sem
einungis er 45 ára, við af nú-
verandi aðalbanlcastjóra, hin-
um 54 ára keðjureykinga-
manni Eddie Georg þegar þar
að kæmi.
Önnur blöð og tímarit litu
á ráðningu blaðamanns í svo
mikilvægt embætti við Eng-
landsbanka sem móðgun við
stofnunina. Einnig heyrðust
þær raddir að stöðuveitingin
væri umbun fýrir eindreginn
stuðning við stefnu Johns
Majors í gengismálum Evr-
ópu. Sú stefna kostaði breska
ríkið 18 milljarða dollara (yfir
eitt þúsund milljarða ísl.
króna) dag einn í september
síðastliðnum.
Glæsilegur ferill
Enginn gengur þess dulinn
að ferill Pennant-Reas í rit-
stjórastólnum er glæsilegur.
Sala tímaritsins hefúr rúmlega
þrefaldast ffá því hann tók við
árið 1978 og er fáanlegt í 170
löndunt heims. Stjórnarár
Thatchers og Reagans voru
góður tími fýrir The Econom-
ist, þegar sjónarmið frjálsari
markaða og viðskipta voru
allsráðandi. En það er einmitt
sú stefna sem tímaritið hefur
jafnan fylgt. Sama ár og hann
settist í ritsjórastólinn kvænt-
ist hann Helen Jay, fegurðar-
dís frá sjöunda áratugnum
sem hefúr unnið sér það helst
til ffægðar að mæta til veislu í
Buckingham-höll íldædd go-
go-stígvélum. Pennant-Rea
þykir aftur á móti lítill glaum-
gosi. Hann mætir oft til vinnu
um fimmleytið á morgnana
og fýrir hefur komið að hann
sofhi ofan í súpuna í kvöld-
verðarboðum. Hann er al-
vörugefinn maður með kald-
hæðnislegt skopskyn en
ákveðnar skoðanir, líkt og
tímaritið sem hann ritstýrði. I
útliti þykir hann minna mest
á gamanleikarann John Cle-
ese, með olíuborið hárið greitt
til hliðar og gamaldags barta.
Hann hefði auðveldlega
getað valið effirmann sinn en
þess í stað gaf hann út þá yfir-
lýsingu að öllum væri heimilt
að sækja um starfið. Nú hófst
barátta milli nokkurra starfs-
manna sem vildu óðir og
uppvægir komast í ritstjóra-
stólinn. Til þessa hafa stöðu-
veitingar við blaðið gengið há-
vaðalaust fýrir sig og allar
ákvarðanir þar að lútandi
teknar með ískaldri, aristó-
kratískri ró. En ekki í þetta
skiptið.
Togstreita milli hæða
Æsinginn nú má ef til vill
rekja til þeirra breytinga sem
Pennant-Rea kom á. Við
auknar vinsældir hefúr mynd-
ast innri togstreita á ritstjórn
tímaritsins. Á 13. hæðinni
skrifa menn um bresk innan-
ríkismál og alþjóðastjómmál.
Þar er Nico Colchester hæst-
ráðandi. Á hæðinni fýrir neð-
an eru viðskiptaskríbentarnir
en yfir þeim drottnar Bill Em-
mott. 13. hæðin er talin bresk-
ari, 12. hæðin amerískari. Þeir
sem starfa á 12. hæðinni líta á
kollega sína á hæðinni fyrir
ofan sem þumbaralega há-
skólamenn sem hafi ekld
hundsvit á hagffæði. Aftur á
móti telja þeir á 13. hæðinni
að hinir séu blóð- og tilfinn-
ingalausir með frjálshyggju á
heilanum.
Þriggja manna nefnd
Að lokum var gripið til þess
ráðs að skipa nefnd þriggja
manna sem ætlað var að velja
milli umsækjenda. Sir John
Harvey-Jones, 69 ára stjórnar-
maður tímaritsins, var valinn
formaður en aðrir nefndar-
menn voru Sir Adrian Cad-
bury, erfingi samnefndrar
súkkulaðiverksmiðju, og
Frank Barlow, forstjóri Pear-
son plc. sem á Financial Tim-
es og helminginn í The Econ-
omist.
Þann 5. febrúar birti nefnd-
in lista með nöfnum níu
manna. Af þeim lista þóttu
Colchester og Emmott líkleg-
astir til að fá stöðuna. Ýmsir
töldu sig sjá valdabaráttuna
milli hæðanna endurspeglast í
nöfnunum á listanum. Stétt-
vísir Bretar röðuðu nöfnun-
um upp eftir þjóðfélagsstétt.
Ef þannig var farið að tróndi
Matt Ridley efstur, en hann er
sonur Ridleys vísigreifa og
stjórnaði kosningabaráttu
sinni af 9.000 hektara ætta-
róðali sínu á Norðimbralandi.
Johnny Grimond er þing-
mannssonur og Frances Ca-
irncross, eina konan í hópn-
um, er dóttir Sir Alecs Caim-
cross, fýrrum yfirmanns efn-
hagsráðgjafa ríkisins. Aðrir
komust ekki á þennan lista.
Að loknum heilmiklum
hasar komu þau boð frá
nefndinni að valið stæði milli
þeirra Colchesters og Em-
motts. Colchester lagði
áherslu á að gera blaðið að-
gengilegra fyrir lesendur en
Emmott vildi beina sjónum
blaðsins enn frekar að fram-
gangi kapítalismans í Asíu og
Suður-Ameríku. Að lokum
fór svo að Emmott varð fýrir
valinu. Colchester er síður en
svo ánægður með sitt hlut-
skipti og hefur látið í það
skína að hann gæti allt eins
hugsað sér að flytja sig um set.
Einn vandi The Economist
er enn óleystur. Bretum finnst
það tyrfið og útlenskulegt en
útlendingar hrífast af því hve
breskt það er. Mörgum þeirra
finnst áskrift að The Econom-
ist jafnast á við inngöngu í
einn af hinum finu klúbbum
Lundúnaborgar. Markaður-
inn er hverfull og ritstjóran-
um getur reynst erfitt að gera
svo öllum líki. Enginn veit
hvaða afleiðingar valdabarátta
undanfarinna mánaða mun
hafa á útlit blaðsins og inni-
hald, en það yrði óneitanlega
dæmi um kaldhæðni örlag-
anna ef sú aukna samkeppni
sem tímaritið hefur einatt
boðað yrði því sjálfu síst til
blessunar.
Byggt á Vanity Fair.