Tíminn Sunnudagsblað - 01.12.1963, Blaðsíða 14

I
DJÚPIVOGUR um 1780. Þangað sótíu Austur-Skaftfellingar verilun fram yfir miðja nítjándu öld.
Sýndi snjóa septemtoer, -
sunnariregn þar eftir,
skyggði flóa skýjaher,
skipti þó með nóveimber.
Norðanktildi, frost og fjúk
fram að jólum gengu.
fsinn huldi Ýmisbúk
einnig duldi fjallahnjúk.
Aflafeng úr salnum sands
syðra margir drógu. ,
Fagna lengi brjótar brands
brautargengi vestanlands.
Hér að austan fiskifátt
fregna þegnai mega,
upp í nausti heldur hátt
hvíla flanstur dag og nátt.
Því næst getur síra Jón þess, aö
herra Gísli á Hólum, biskup gætinn
og góðsamur, hafi andazt, einnig
ýmsir aðrir kirk.junnar þjónar og
Bjarni Pálsson landlæknir.
Þá er komið að slysförunum.
Þótt flaustur hvíldu í nausti vegna
aflatregðu austanlands, höfðu á árinu
gerzt þar ótíðindi. þegar á flot var
farið:
Blóðsting harðan beið og tjón
bragna senn af dauða
hafs við garða hvellan tón,
Hornafjarðarsveitin Lón.
Fyrravetur voðafár
virðum þremur sendi
Ölduhret, þeir urðu nár;
ekkjur grétu ræntar þrjár.
Nú um þennan vetur vann
vatn, er Laxá heitir,
að sér spenna mætan mann,
mitt í henni drekktist hann.
Hið seinasta feigðarfar
flestum er í minni;
sex í rastir sukku þar
siðprúðastir skipverjar.
Huldir dúkum hafs um strind
héldu að seladrápi,
fengu mjúkan fyrst þá vind,
fylltu búkum sigluhind
Hér næst skelja heim um rann
hugði kuggur vitja,
ægir belja byrstur vann,
báran heljar fyllti hann.
Feigðarólgu umvafðir
ítar sex þar dóu,
sjávar kólgu sveipaðir,
sorgarbólgu þreyðir hér.
Guðs ótrauða gæzkan að
gæti sálum manna,
hvar sem dauða hitta vað,
hels svo nauðum létti það.
Ví.
Það hefði einhvern tíma talizt saga
til næstu bæja, að lítil og fámenn
sveit biði á einu ári slíkt afhroð í
manntjóni eins og varð í Lóni 1779.
Enda verður klerkinum á Hálsi í
Hamarsfirði það ríkt í huga. Fyrsta
tíðavísa hans telur tuttugu og níu er-
indi, þar af átta um þessar slysfarir.
Augljóst er, að annálsritarar gerðu
að öðru jöfnu fregnum úr næsta um-
hverfi fyllri skil en því, sem á skot-
spónum barst úr fjarlægð. Hér hefur
þetta einnig sannazt. Sagnaþulur fær-
ist í aukana, ef hann veit, að hann
sjálfur getur sagt frá einhverju, sem
er nýtt af nálinni, nærtækt og veldur
djúpum geðhrifum. Sú getgáta er alls
ekki fjarstæðukennd, að helganga
Lónsmanna hafi gefið síra Jóni
Hjaltalin þá hugmynd að yrkja tíða-
vísur:
Tveir bátar farast
Níu menn týnast í sjó, sá tíundi
drukknar í vötnum.
Á fyrri bátstapanum varð víst bónd-
inn á Hvalnesi, ef til vill annar ná-
granni hans í Vík og líklega ungur
lóndi i Bæ. Þetta gerðist um vetur-
inn, ætl'a má á útmánuðum. Á þeim
árstíma gengur fiskur á miðin við
Hvalneshorn. Þá var ýtt úr Królcnum,
róið út að Hvítingum, færum rennt,
brákað og gulir slöttólfar innbyrtir.
Þeir, sem sátu á seltu, áttu oft heima
svanga munna, er biðu eftir björg-
inni.
Tíðavísurnar gefa engar bendingar
um, hvernig ólánið bar að höndum.
Það er næsta ósennilegt að róið hafi
verið þarna við þriðja mann, hitt nær
sennileika að bátnum hlekkist á í
lendingu og einhverjir af áhöfninni
bjargist úr ,,ölduhretinu“.
Slysið í Laxá verður við vetrar-
komu, drukknaði þar bóndi úr Suður-
Selir á skerjum — teikning úr ferðabók Eggerts og Bjarna.
998
TlMINN - SUNNUÐAGSBLAf)