Íslendingaþættir Tímans - 27.06.1970, Blaðsíða 1

ISLXiiraxarGAÞÆTTXB
10. TÖLUBL. — 3. ÁRG. LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1970 NR. 42
GUÐJÓN ÁSGEIRSSON,
bóndi Kýrunnarstöðum
Hinn 21. apríl sl. lézt að heim
lli sínu, Kýrunnarstöðum í
Hvammssveit í Dalasýslu, Guðjón
Ásgeirsson fyrrum óðalshóndi þar,
og skorti hann þá rúmlega einn
mánuð á 95 ára aldur, enda var
hann elztur sinna samtíðarmanna 1
Dölum vestur við andlát sitt.
Svo til allan síðari helming nítj
ándu aldar, eða á árunum 1858—
1906 hjuggu á Kýrunnarstöðum
sæmdarhjónin Ásgeir Jónsson og
Þuríður Einarsdóttir. Af börnum
þeirra komust þrjú til fullorðins
ára, en þau voru: Jóhanna, seinni
kona Guðbrands Jörundssonar frá
Saurum í Laxárdal, en þau fluttu
til Vesturheims árið 1903, Sal
björg fyrri kona Bjarna Jenssonar
bónda og hreppstjóra í Ásgarði í
Dölum, og Guðjón bóndi á Kýr
unnarstöðum, er hér verður
minnzt nokkrum orðum. Faðir
Asgeirs á Kýrunnarstöðum var
Jón bóndi á Vatnshorni í Staðar
sveit í Strandasýslu, Pálsson
bónda á Ósi í sömu sveit, Þorsteins
sonar, Pálssonar á Laugalandi í
Norðurísafjarðarsýslu. Faðir Þur
íðar var Einar bóndi og hrepp
stjóri á Kýrunnarstöðum, Einars
son bónda þar, Jónssonar bónda i
Dagverðarnesi, Brandssonar
bónda í EfriLangey, Illugasonar
bónda að Á á Skarðsströnd, Ólafs
sonar bónda á Kvennhóli, Jóns
sonar bónda þar, sem fæddur var
om 1668. Hefur ætt Guðjóns set
ið að búi á Kýrunnarstöðum hátt
s aðra öld óslitið, enda runnin af
kjarnmiklum rótum traustrar
bændastéttar^ við Breiðafjörð,
Húnaflóa og fsafjarðardjúp.
Sjálfur var Guðjón fæddur að
Kyrunnarstöðum 3. júní 1875. Ólst
hann upp í föðurgarði fram yfir
tvítugsaldur, við hverskonar
sveitastörf á myndarbúi, og nam
á þeim árum söðlasmíði, er hann
stundaði síðar jafnframt búskapn
um. En um tvítugt réðst hann til
Noregsferðar, sem þ á var eigi
títt um unga menn í héraði og
sýnu meira fyrirtæki en nú. Þar
dvaldist hann um t veggja ára
skeið við verklegt búnaðarnám.
Taldi hann reynslu þeirra ára
hafa verið sér mikils vert veganesti
út í ævistarfið. Að þeim liðnum
kom hann aftur heim, því frá ungl
ingsárum hafði hann hugsað sér
að helga föðurtúnum, sveit og
landi krafta sína. Hygg ég að það
heit hafi hann efnt svo stórmann
lega, að ekki verði um deilt.
Árið 1902 hóf hann búskap á
Kýrunnarstöðum, fyrst á hluta
jarðarinnar en síðar allri, og bjó
þar upp frá því rausnarbúi, í 57
ár. til þess er hann lét af búskap
á níræðisaldri, en hafði þá fengið
hluta jarðarinnar dóttur og tengda
syni í hendur fyrir alllöngu. •
Glöggt mátti sjá, að hinn ungi
bóndi á Kýrunnarstöðum yrði ekki
aukvisi í búnaði. Var þess skammt
að bíða að hann byggði íbúðarh »s
úr steinsteypu, annað i röðinni i
sinni sveit, síðan tóku við bygg
ingar gripahúsa, heyhlöður og
ekki linnti hann fyrr en öll hús
jarðarinnar voru risin af gr-unni.
Svo er með tún og. bæjarhús á
Kýrunnarstöðum, sem víðai á voru
landi, að þau standa hátt í hlíð og
horfa mót víðum firði. Er þar út
sýn frábærlega fögur, en hinsveg
ar erfitt ræktunar og aðdrátta, all
mýrlend jörð og grýtt. En Guðjón
hófst handa um mikla ræktun að
þeirrar tíðar hætti og hélt svo
fram, uns túnið hafði allt verið
sléttað og fært út til muna. Nú
háfa og bætzt við víðlendir töðu
vellir við hlóðarfót.
Árið 1903 kvæntist Guðjón Sig
ríði Jónsdóttur, bónda og smiðs
á Hróðnýjarstöðum, Bjarnason
ar bónda á Bergstöðum í Miðfirði,
glæsilegri og fágaðri myndarkonu.
Voru þau Guðjón fædd sama ár
og dag. Svo samhent voru þau
hjón í ævilangri sambúð sinni, að