Íslendingaþættir Tímans - 27.06.1970, Qupperneq 30

SJÖTUGUR:
HELGI BENÓNÝSSON
VERKSTJÓRI
Á sumardaginn fyrsta varð Helgi
Benónýsson, búfræðingur og verk
stjóri, sjötugur. Helgi fædd'ist í
Skorradal í Borgarfirði 23. apríl
árið 1900. Foreldrar hans voru
Benóný bóndi að Háafelli í Skorra-
dal, Helgasonar bónda í Galtarvík,
Bjarnasonar bónda á Klafastöðum,
en hann fluttist þangað austan úr
Holtum í Rangárvallasýslu um
miðja nitjándu öld, og kona
Benónýs, Guðný Magnúsdóttir, Egg
ertssonar frá Eyri í Flókadal, Gísla
sonar, er kvæntur var Guðrúnu
Magnúsdóttur frá Bráðræði í
Reykjiavík. Bjuggu þau Benóný og
Guðný að Háafelli í 40 ár,
en Guðný síðan í meira en 10 ár.
Helgi ólst upp í foreldrahúsum
vestur í Borgarfirði, einni fegurstu
sveit á landi hér, þar sem fjalla-
vötn eru fagurblá, hvanngrænn,
laufgaður skógur, iðjagræn tún og
hrikafögur fjöll, þar seim upp yfir
fjallsbrúnirnar gnæfa fannhvítar
iöklabreiður í austri og vestri. Það
er þvl harla líklegt að fegurð um
hverfisins hafi átt sinn sterka þátt
í að móta hug hans til landsins,
enda hefur Helgi ætíð verið mikill
unnandi íslenzkrar náttúru og ís-
lenzkrar jarðar.
Um það leyti sem Helgi var að
alast upp við algeng sveitastörf,
var Ungmennafélagshreyfingin að
ná sterkum tökum á hugum unga
fólksins í Borgarfjarðarhéraði, með
öllum sínum fögru hugsjónum og
takmörkum. Að baki þeirrar hreyf
mgar stóðu ekki hvað sízt mennta-
stofnanir Borgfirðinga, skólarnir
að Hvítárbakka, Hvanneyri og Hvít
árvölum. Snemma vaknaði áhugi
Helga á þessari hreyfingu, enda
gerðist hann meðlimur hennar og
vann henni af lífi og sál, eftir því
sem sðstæður leyfðu.
Þá vaknaði og hugur Helga
snemma til menntunar, ekki sjzt á
sviði búfræði, enda verkefnin ærið
mörg. Árið 1915 fór hann í Hvítár
bakkaskólann og var þar tvo vetur
við nám. Síðan fór hann í Búnaðar-
skólann að Hólum í Rjaltadal og
útskrifaðist þaðan eftir aðeins eins
vetrar nám. Árið 1921 hélt hann
til Danmerkur til framhaldsnáms
í búfræði og lagði þar sérstaklega
stund á landmælingar, en hugur
hans stóð mikið til þeirra fræða.
Hlaut hann sérstaka viðurkenningu
kennara sinna fyrir afburða reikn
ingshæfileika og sóttist honum nám
ið að öðru leyti mjög vel. Meðan
á skólaárum Helga stóð stundaði
hann mik-ið íþróttir og var bæði
góður fimleika- og glímumaður.
í Danmörku kynntist Helgi þýzk
um verkfræðingi, sem kenndi land
mælingar við skólann sem hann
nam í. Þessi kennari mun hafa
haft mikil áhrif til góðs á Helga,
enda notfærði hann sér þekkingu
lærimeistara síns og tók hjá hon-
um aukatíma í verklegum fræðum,
svo oft sem kostur var á. Þetta
aukanám mun ekki hvað sízt hafa
gert Helga kleift að leysa þau verk
efni af höndum, sem honum voru
síðar falin á lífsleiðinni.
Eftir að Helgi lauk námi vann
hann jöfnum hðndum vlö bú fop-
eldra sinna og sem verfcstjórl hjá
Búnaðarsambandi Borgarfjarðar
og hreppabúnaðarféJögum þar í
héraði. Viann hann mikið og óeig-
Ingjarnt starf að framíaramálum
landbúnaðarins í Borgrfirði.
En að þvl kom, að Helgi haslaði
sér völl á öðrum slóðum, sem
höfðu meiri þörf fyrir starfskrafta
hans. Sigurður Sigurðsson búnaðar
málastjóri bað hann að fara til
Vestmannaeyja og beita sér fyrir
jarðrækt þar. Jarðrækt og jarð-
ræktarframkvæmdir voru þá litlar
í Eyjum og mjólkurskortuT veru
legur í þessum ört vaxandi kaup
stað. Taldi búnaðarmálastjóri, með
réttu, að brýna nauðsyn bæri til
að hefja stórvirkar framkvæmdir
á þessu sviði, undir forystu búfræð
ings, og leysa þannig mjólkurvand
ræðin í Eyjum.
Þegar Helgi hóf jarðræktarstarf
semi sína 1 Eyjum var aðeins rækt
að Iand umhverfis kaupstaðinn
sjálfan. Þá voru engir vegir út
um Heimaey, svo sem nú er, og
ræktunaraðferðin var nær ein
göngu þaksléttun, sem var bæði
dýr og seinvirk. Helgi sá að við
svo búið mátti ekki standa. Hann
breytti jarðræktarframkvæmd
um í nýtízkulegra horf, varð sér
úti um dráttarvél ásamt tilheyr
andi tækjum og hóf sáðsléttun, en
sú aðferð var að sjálfsögðu fljót
viifcari og ódýrari. H"-l!?a varð svo
vel ágengt í starfi sínu að fram
að síðari heimsstyrjöldinni mun
hann hafa ræktað fyrir Vestmanna
eyinga um 800 dagsMttur, að
meira eða minna leyti. Auk þess
kom hann sér upp stóru kúabúi og
fékk sér fyrstu mjaltavélina sem
tii Eyja kom. Þá breytti hann einn
ig um aðferð við dreifingu mjólk-
urinnar, með því að innleiða gler-
flöskur til dreifingarinnar, en áð
ur var ætíð notaðt við brúsa. Ekki
fer hjá því að margs konar erfið
leikar hafi mætt Helga í þessu
starfi hans, en viðhorf hans var
ætíð það að erfiðleikarnir væru
30
fSLENDINGAÞÆTTIR