Íslendingaþættir Tímans - 27.06.1970, Síða 11

MINNING
Þórdís Ólafsdóttir á Krossi
iÞórdís Ólafsdóttir fæddist á
Samri I Borgarhreppi, Mýrasýslu,
inu 20. ágúst 1893. Voru foreldr-
W hennar hiónin Ólafur Sigurðs-
8on og Geirfríður Þorgeirsdóttir.
Mun Þórdís hafa verið elzt syst-
kina sinna, en alls munu bömin
nafa verið sex.
Hún þurfti þvi snemma að fara
að taka til hendinni við ýmis störf
heimilisins bæði utan húss og inn-
an. Hún varð fljótt hamhleypa til
rar vinnu og átti það eftir að
oma í góðar þarfir því dagsverk-
ið var orðið langt og strangt er
hún andaðist skyndilega á heimili
Arndísar dóttur sinnaT og tengda-
eonar hinn 27. ianúar 1970 á 77.
eldursári. Er Þórdís var í búi með
foreldrum sínum á Hamri kom
þangað ungur og laglegur piltur,
íettaður úr Dölum vestur, er Þor-
steinn hét Gunnlaugsson. Baldvins
sonar bónda f Neðri-Vifilsdal I
Hörðudal. Felldu þau brátt hugi
saman og gengu 1 hiónaband árið
1916 og hófu búskap að Rauðanesi
f Borgarhreppi. Þar munu þau
bafa búið stutt, sennilega tvö ár,
en fluttu siðan að Neðri-Vífil«dal 1
Hörðudal og biuggu þar 1919—
1920 í sambfdi við Ólaf bróður Þor
steins. Vorið 1920 flyt.ia þau svo
áð ölviskrossi í Kolbeinsstaða-
hreppi og biuggu bar síðan til ævi-
loka, en Þorsteinn lézt 1 október
1058 á ferðalagi vestur I Breiðu-
vík. Þórdts hió áfram á Krossi með
ymgstu dætnim sírram. en er hún
þeirra og að minning mætrar móð
úr megi verða beim liós á leiðum.
Það var undrabjartur og fagur
Vetrardagur þegar Biskupstungna-
menn og margir fleiri komu saman
að Torfastaðarkirkju til að kveðia
Bríet frá Tðu hinzta sinn. Og það
®ru biartar minningamar sem
nenni fylgia frá sveitungunum og
öðrum sem hana bekktu. Svo mun
og sólbirta guðsnáðar lýsa sálu
hennar um eilifðarheimkynnin.
Það er vor kveðiubæn.
Skráð < voriafndægri 1970.
Einar Sigurfinnsson.
í S L ENDfNG AÞÆTTIR
var orðin ein eftir, var hún hjá
börnum sínum um vetur en á
Krossi á sumrum.
Þeim Þórdísi og Þorsteini varð
12 barna auðið og komust níu
þeirra upp og eru öll á lífi, en
þau eru: Olgeir, þóndi á Hamra-
endum I Breiðuvík. Arndís, hús-
frevia i Yztu-Görðum. Kolbeins-
staða-hr. Inga Jenný, húsfreyja í
Reykiavík. Príða, húsfreyja I
Vestri-Leirárgörðum, Leirársveit.
Halldóra Ágústa, húsfreyja á
Reyni hjá Akranesi. Ólafía, hús-
frevja á Setbergi á Skógarströnd.
Ásta, húsfreyja á Heggsstöðum í
Kolbeinsstaðahrepoi. Sesselja. hús-
frevia i Hraunholtum í Kolbeins-
staðahreppi. Ragnheiður. húsfreyja
að Stekkiarvölluim i Staðarsveit.
Þegar Þórdís lézt voru barna-
börn þeirra hióna orðin 49 og
hai'níiharnabörnin 28.
f Hnanpadal er náttúrufegurð
miVíl o? kemur maTgt til. Báðum
mepiu dalsins eru rismiklir fialla-
báikar. en niðri < dalntim skintast
á úfin hraun með eldgiguna og
gróðnrviniar sem ganga víðsvegar
inn í hraunin Þá er dalnum mikil
prýði að tveimur vöt.num, en það
eru Hlíðarvatn og Oddastaðavatn.
Eru þau bæði fiskisæl, og hafa
reynzt bændum í dalnum mikil bú
bót í hörðum árum. Á flestum bæj
um í Hnappadal er útsýni fagurt,
en þó finnst mér fegurst í Ölvis-
krossi, sem er innsti og nyrzti bær
inn í dalnum. Við þann stað batt
Þórdís órofa trvegð, sem hélzt með
an lífið varði, enda voru við hann
tengdar björtustu minningar mann
dómsárauna.
Saga Þórdísar á Krossi verður
ekki rakin hér til neinnar hlítar,
en það gefur auga leið að í mörg
horn hefur verið að líta hjá hús-
móður með 11 manus í heimili við
þau skilyrði sem tíðkuðust á ís-
landi á fyrrihluta þessarar aldar.
Bústærð hjónanna á Krossi var
var ekki mikil, oftast innan við
100 fjár og 2 kýr. En búið gaf góð-
an arð því húsbóndinn var annál-
aður skepnuhirðir og munu fá strá
hafa farið til spillis. Það er ef til
vill gleggsta dæmið um dugnað og
framsýni Þórdísar að á unglings-
árum sínum réðst hún í það að
fara til Akraness og læra þar
saumaskap á karlmannafötum.
Það átti eftir að koma í góðar
þarfir, að mátti sjá margan knap-
ann í Kolbeinsstaðahreppi viðra
sig á tilhaldsdögum i reiðfötum
sniðnum og saumuðum af Þórdísi
á Krossi og nandbragðið leyndi sér
ekki. Foreldrar mínir bjuggu á
tveim bæjum i Hnappadai, Hafurs
stöðum og Ölviskrossi. Höfðu þau
þann sið, eftm að þau fluttu nið-
ur í sveitina, að taka sé* á vorin
ferð á hendur fram . dalinn og
fengum við iitlu krakkarnir þá að
fljóta með. Pelta voru hamingju-
stundir sem seint gleymast. Var þá
mikil freisting fyrir litla stráka uð
fá að fara niður að vatni að veiða.
Þegar bræður mínir fluttu að Keis
bakka á Skógarströnd vorið 1910
lá leiðin oft um hlaðið á Krossi,
þar sem flytja þurfti hluta af bú-
slóðinni á hestum um Snæfellsnes-
fjallgarð þveran. Var þar þeginn
beini áður en lagt var á Heydal.
Á ég margar minningar um mót-
tökurnar á Krossi á þessu vori, en
þær verða ekki raktar hér.
11