Íslendingaþættir Tímans - 04.01.1973, Qupperneq 13

Ólöf Elíasdóttir
þar af margir, sem aldrei hafa i
Mývatnssveit komið, eða aðeins
staldrað þar við um stundarbil sem
ferðamenn. Fyrir okkur hina, sem
betur þekkjum til, var Pétur nánast
orðinn dráttur í svipmóti hinnar fögru
og nafnkenndu sveitar, næstum jafn
sjálfsagður og vatnið og fjallahring-
urinn.
Ég ætla mér ekki að rita æviþátt
Péturs, til þess voru kynni min af
honum of takmörkuð. Þau urðu helzt
nú nokkur siðustu ár, þar sem atvik
höguðu þvi svo, að ég stundaði sumar-
atvinnu i næsta nágrenni hans, þar
sem mikil umsvif og athafnir hafa
verið um nokkurn tima. Þá þurfti ég
að sjálfsögðu þjónustu að sækja til
Péturs, sem simstjóra og póstaf-
greiðslumanns. Fyrirgr.eiðsla af hans
hendi var öll veitt með þeim brag
röskleika og atorku, sem var eitt ein-
kenni Péturs, er hann gekk að starfi.
Og svo vildi til, að rúmum sólarhring
fyrir lát Péturs hringdi ég i Reynihlið
að bera fram beiðni um simtal i aðra
sveit. Pétur svaraði mér sjálfur, og á
raddblænum einum mátti greina þær
undirtektir, að allt skyldi gert til þess,
að ósk mín yrði sem skjótast uppfyllt.
Þess vegna brá mér meira en litjð i
brún, þegar ég heyrði andlátsfregn
hans i útvarpi að kvöldi næsta dags.
Samræður okkar Péturs urðu ekki
ýkja miklar og langar. Helzt áttum við
tal saman, er ég beið eftir simtali i
stöðvarherberginu i Reynihlið. Og eitt
sinn fyrir skömmu leitaði ég til hans
að afla mér i ákveðnum tilgangi
fræðslu um það landsvæði, sem hann
þekkti flestum eða öllum mönnum
betur, öræfin austan Mývatnssveitar.
Ég man ekki nákvæmlega lengur,
hvenær það var, en einhverntima á
seinni árum beindi Pétur þeim orðum
til min, að sér þætti ekki verra að eiga
tal við mig en aðra menn. Þessi um-
mæli urðu mér bæði nokkurt
undrunarefni og glöddu mig. Mér
fannst þetta næsta óvæntur álitsauki
og traust sýnt mér, nærri helmingi
yngri manni og aðkomnum i héraðið.
Ef til vill hefur Pétur fundið, að mikill
og einlægur áhugi hans á hvers kyns
fróðleik, sögulegum og þjóðlegum,
ætti sér nokkurn hljómgrunn, þar sem
ég var.
En nú miðlar Pétur ekki lengur,
hvorki mér né öðrum,af fróðleikssjóði
langrar ævi, rikrar af reynslu og
störfum. Sem yngri maður og óreynd-
ari, finnst mér ég eiga Pétri þakkar-
skuld að gjalda og reyni að innan hana
af hendi með þessum fátæklegu linum,
um leið og ég votta fjölskyldu hans og
ættingjum samúð og hluttekningu.
G.G.
Fædd 16. október 1894.
I)áin 1. október 1972.
,,En hvað þetta er elskuleg mynd”,
sagði kona, sem sá hjá mér þessa
mynd af henni ölöfu á Fellsöxl. Og
svona munum við hana bezt. Svona sat
hún oft á rúminu sinu, þegar ég kom
inn til hennar, og prjónaði þessa yndis-
legu þelbandsvettlinga með allavega
rósabekkjum.
Við hlið hennar stendur rokkurinn,
með hárfint hand á snældunni, og hin-
um megin kemburnar, i fallegustu
sauðalitum, hnökralausar og gegn
sæjar. Hún ýtir rokknum varlega til
hliðar og opnar skúffu, þar sem nýj-
ustu vettlingarnir biða væntanlegs
eiganda. En Ólöf talar ekki um
vettlingana sina sem söluvarning.
Aurarnir eru næstum þvi aukaatriði.
En hún man það vel, ef einhver segir
eitthvað fallegt um vettlingana hennar
og ber gott skyn á ull og tóvinnu. En
ánægðust er.hún, þegar hún hefur hitt
á reglulega fallega litasamsetningu.
Hún vissi það, að ég geymdi eins og
dýrgrip vettlinga, sem hún gaf mér
fyrir löngu. Og einu sinni, þegar ég
kom, stakk hún að mér rósavettling-
um, sem hún sagði, að væru bara
ómerkilegir garnvettlingar og rétt i
slarkið. fslenzka ullin og sauðalitirnir
voru það eina, sem henni þótti hæfa tó-
vinnu.
Það kemur fyrir i ævintýrum, að
dauðir hlutir segja sögu sina. Liklega
er ekkert verkfæri eins nákomið eig-
anda sinum og rokkur spunakonunnar.
Hann hefur oft orðið skáldum að yrkis-
efni. t kvæði Jóns Thoroddsens gneist-
ar gleði spunakonunnar i fingurgóm-
um hennar, sem leika um þráðinn, en
rokkurinn tekur undir og skilur allt.
Halldór á Asbjarnarstöðum orti um
gömlu konuna, sem er ,,að tygja sig
burt”. Henni er ekkert að vanbúnaði.
En rokkurinn við rúmstokkinn hennar
er orðinn að tákni um þráðinn þann,
sem alltaf verður viðkvæmt að slita.
Það má ekki hreyfa rokkinn. Þá er
eins og eitthvað sé að slitna.
Einhvers missa þeir, sem fæddir eru
á öld færibandsins, og verða hluti úr
vél, i stað þess að gæða verkfæri sitt
lifi.
Það er ekki undarlegt, að verkfæri
iðjumannsins geti öðlazt mál i ævin-
týri. Og nú tala þeir við mig i yfirgefnu
herberginu hennar ólafar; kambarn-
ir, prjónarnir og rokkurinn, sem tók
þátt i gleði hennar og raunum. Og þó
meir af gleði, þrátt fyrir langvarandi
heilsubrest.
Ólöf eignaðist aldrei börn. En góð
kona er aldrei barnlaus. Hún tók
tryggð við börnin á Stóru-Fellsöxl. Og
hún ljómaði af ánægju yfir myndum,
sem bárust i bréfum, af litlum barna-
börnum. Fólkið á Fellsöxl var hennar
fólk. Og hjá Þórhildi og Magnúsi naut
hún þeirrar umhyggju, sem hún þarfn-
aðist svo mjög. Enda óskaði hún þess
oft innilega, að engar þær breytingar
yrðu á heimilinu, sem gætu orsakað
það, að hún yrði að flytjast þaðan.
Löngum varð hún þó að dveljast, um
stundarsakir, á sjúkrahúsinu á Akra-
nesi. Hún var þakklát læknum sinum
og þvi fólki, sem annaðist hana. Og þar
lézt hún, eftir langa legu, á þessu
hausti. Siðast, þegar ég hitti hana með
fullri rænu, var hún með allan hugann
á Fellsöxl og trúði á afturbata.
Ólöf Eliasdóttir varð 78 ára gömul.
Hún missti mann sinn, Jón Simonar-
son, bróður Magnúsar á Fellsöxl, fyrir
20 árum og dvaldi siðan hjá venzlafólki
sinu. Vinnugleði hennar, hagar hendur
og glaðlegt viðmót, þrátt fyrir erfiðan
og ólæknandi sjúkdóm, skildi eftir
mynd, sem okkur er kært að muna.
Oddný Guðmundsdóttir.
islendingaþættir
13