Íslendingaþættir Tímans - 26.04.1973, Blaðsíða 2

hans, efnisbarn, en lffdagar hans urðu
ekki langir, hann dó þann 4. septem-
ber 1963. Þessi sorg var þeim hjónum
mikið áfall, þó þau mættu henni með
þeim dugnaði og æðruleysi, sem
jafnan fylgdi þeim. Þau Helga og
Guðmundur voru sérstaklega heppin
með dóttur sina, sem hefur verið þeim
augnayndi og var honum fram á sið-
ustu stundu. Aður en Guömundur
giftist eignaðist hann eina dóttur,
Halldóru, sem nú er gift Konráði
Bjarnasyni, framkvæmdastjóra i
Reykjavik og eiga þau hjón tvær dæt-
ur.
Um Guðmund Jóhannesson mátti
með sanni segja það, að hann hafi á
margan hátt verið gæfumaður. Þó i
lifi hans sem annarra hafi skipzt á skin
og skúrir þá ræður sólskinstið ferðinni.
Hann átti sérstaklega góða konu og
gott heimili. Hann undi þar vel, þeim
stundum sem hann hafði frá daglegum
önnum. Hann gerðist starfsmaður á
einu umsvifamesta búi landsins,
stjórnaði þvi í 3 áratugi með miklum
skörungsskap. A þessu timabili urðu
miklar og stórar framfarir á
Hvanneyrarstað og átti Guðmundur
sinn þátt í þvi. Hugvit hans og dugn-
aður, einkenndu störf hans, þeir
mörgu sem þangað sóttu nám litu upp
til hans, sóttu til hans ráð og nutu ráð-
legginga hans á margan hátt. Hann
þurfti aldrei undan þvi að kvarta, að
samskipti hans við skólapilta væru
nokkrum erfiðleikum bundin, eða þeir
bæru ekki til hans það traust, sem
forystumanninum er mikil nauðsyn.
Hann var einn af þessum mönnum,
eins og áður er fram tekið, sem var
sérstaklega gagnrýninn á sjálfan sig
og sinar athafnir og gat i raun og veru
aldrei sætt sig við neinn hlut, fyrr en
hann var viss um að hann væri eins vel
gerður og hann að minnsta kosti gat
hugsað sér að gera. Þetta var honum
hvorttveggja i senn styrkleiki og veik-
leiki, sem e.t.v. drógu eitthvað úr þvi
að hann nyti sinna góðu hæfileika sem
skyldi.
Hins vegar varð þessi eiginleiki hans
aflið á bak við vandvirkni hans og
hversu allt var traust sem frá honum
kom. 1 fyrstu virtist hann hrjúfur og
ekki árennilegur þeir sem hins vegar
kynntust honum reyndu annað. Það
var mikið áfallfjölskyldunni hans og
okkur vinum Guðmundar Jóhannes-
sonar og Hvanneyrarstaðar þegar
heilsa hans bilaði fyrir tveimur árum,
en hann bar veikindi sín með sömu
karlmennsku sem annað. Það var
reyndar hans von um tima, að honum
myndi takast að yfirvinna þetta
heilsuleysi sitt og var þegar byrjaður
að taka til starfa á Hvanneyri, en
orkan leyfði ekki að svo færi, og hann
varð að hlýta þeim örlögum er hans
biðu og um þau mátti segja, að hann
hefði lifað eftir reglunni, „bognar
ekki, en brotnar i bylnum stóra siðar”
Okkur skólafélcgum hans finnst það
eitt af þessum óráðnu gátum lifsins að
slikt hreystimenni, sem hann var,
skuli nú vera fallið úr hópnum. Hitt
vitum við, að hann vann vel meðan að
dagur var og á þvi skilið að njóta
hvildarinnar að dagsverki loknu.
Ég vil að lokum votta Helgu og dætr-
unum og þeirra fjölskyldum og öðrum
ættingjum Guðmundar, samúð okkar
hjónanna.
Halldór E. Sigurðsson
t
Guðmundur Jóhannesson, fyrrver-
andi ráðsmaður á Hvanneyri, lézt hinn
14. marz s.l. eftir að hafa átt við erfið-
an sjúkdóm að striða um tveggja ára
skeið.
Guðmundur var fæddur að Söndum i
Meðallandi, 9. september 1914.
Foreldrar hans voru Þuriöur Páls-
dóttir og Jóhannes Guðmundsson,
bæði skaftfellsk aö ætt. Eftir Kötlu-
gosið 1918 leit illa út með búsetu að
Söndum og flutti þvi Jóhannes með
fjölskyldu sina aö Herjólfsstöðum i
Alfíaveri. Þeim Þuriði og Jóhannesi
varð 11 barna auðið, svo að mikils
hefur heimiliö þurft með. Fjölskyldan
mun hafa verið samheldin, og fóru þvi
synirnir fljótlega að vinna utan
heimilis, en lögðu tekjurnar til
heimilisins. Guðmundur fór 17 ára
gamall á vertið i Vestmannaeyjum og
var þar alls þrjár vertiðir, einnig fór
hann á togara og fór i kaupavinnu á
sumrin. Haustið 1936 settist Guðmund-
ur á skólabekk að Hvanneyri og
reyndist hann góður námsmaður.
Hann hafði hug á að afla sér frekari
menntunar i búfræði og fór þvi til
Danmerkur 1939. Þar vann hann á bú-
garði á Jótlandi um hálfs árs skeið, en
ætlaði að setjast i Búnaðarháskólann i
Kaupmannahöfn um haustiö. Þegar
ljóst var, að striðið var að skella á i
Evrópu, fór Guðmundur aftur heim til
Islands. Mun hvor tveggja hafa valdið,
að hann vildi vera heima hjá fjöl-
skyldu sinni á örlagatimum og að fé til
námsins var af skornum skammti.
Þegar Guðmundur kom heim frá Dan-
mörku réði hann sig strax að
Hvanneyri sem fjósamann. Árið 1941
var hann ráðinn ráösmaður á Hvann-
eyri og gegndi þvi starfi til ársins 1972.
Þann 26. nóvember 1946 giftist Guð-
mundur, Helgu Sigurjónsdóttur frá
Heiðarbót i Reykjadal, Suður-Þingeyj-
arsýslu. Þau áttu tvö börn, sem á legg
komust, Jóninu og Jóhannes.
Jóhannes lézt 6 ára gamall, en fráfall
hans tók mjög á þau hjón Helgu og
Guðmund. Aður en Guðmundur
kvæntist eignaðist hann dóttur,
Halldóru að nafni.
Guðmundur, ráðsmaður, hafði ágæt
tök á að umgangast fólk, enda þurfti
hann mjög á þeim eiginleika að halda i
starfi sinu, sem ráðsmaður á Hvann
eyri. Hann hafði lag á að fá fólk, sem
hjá honum starfaði til að leggja sig
fram við verkin. Guðmundur var spar
bæði á aðfinnslur og lof, en þegar hann
lét i ljós skoðun á verkum starfsfólks-
ins, þá skildist hún. A hverju sumri
voru margir unglingar við störf á
Hvanneyri, sem frá gamalli tið voru
nefndir „kúskar”.
„Kúskarnir” dýrkuðu Guðmund
ráðsmann og orð hans voru þeim lög.
Nú má ætla að maður, sem hafði svo
sterk áhrif á undirmenn sina hafi verið
erfiður i samstarfi, en min reynsla var
önnur. Við Guðmundur vorum sam-
starfsmenn á Hvanneyri i 17 ár, þar
sem ég hefi unnið ásamt öðrum við
jarðræktartilraunir. A sumrin þurft-
um við tilraunamennirnir daglega að
leita til Guðmundar um aðstoð. Ekki
man ég til þess að Guðmundur mælti
nokkurn tima til min styggðaryrði,
þegar ég kom og bað um aðstoð, þó að
hann hefði auðsjáanlega meira en nóg
að gera fyrir fólk sitt og tæki, og lang-
oftast veitti hann okkur einhverja úr-
lausn. Þarna kom hvor tveggja til, að
Guðmundur var góður skipuleggjari
og þar að auki ákaflega hjálpsamur
maður, eins og vera mun aðalsmerki
margra Skaftfellinga. Bróðir
Guðmundar, Einar á Jarðlangs-
stöðum, sagði mér eftirfarandi sögu
um hjálpsemi Guðmundar, frá
unglingsárum þeirra á Herjólfs-
stöðum. A Herjólfsstöðum var aldrei
bjargarskortur þó að börnin væru
mörg, en fæðið var fábreytt eins og
viðar var á þeim tima. Eitt sinn að
kvöldi dags fréttist, að von væri gesta
að Herjólfsstöðum og Þuriður, móðir
þeirra systkina, kvartaði um að hún
hefði ekkert i matinn, sem hún
gæti boðið gestum. Guðmundur lagði
fátt til, en um nóttina fór hann út á
sanda og veiddi másunga. Um morg-
uninn þegar móðir þeirra kom á
fætur lágu ungarnir tilreiddir til mat-
reiðslu i eldhúsinu. Margar slikar sög-
ur gætum við Hvanneyringar sagt af
Guðmundi.
Guðmundur var verkséður maður,
hagur á járn og tré og uppfinninga-
maður. Ég veit ekki tölu þeirra upp-
finninga, sem hann vann að um ævina,
2
islendingaþættir