Íslendingaþættir Tímans - 26.04.1973, Blaðsíða 3

en þaer voru margar. Hann fann upp
mykjudreifara, skurðhreinsunartæki,
útbúnað til að hita loft i súgþurrkun,
vagi^ sem heyi var ýtt upp á með
heyýtu. Einnig vann hann að
rannsóknum á loftræstikerfum i fjós-
um og öðrum húsum, endurbótum á
mjaltavélum, smiðaði tæki, sem kom
lofti i loftlausan jarðveg og sláttuvél,
sem kom grasinu af ljánum upp i
vagn. Auk þessa gerði hann tillögu um
fyrirkomulag fjárhúsa og ýmsan
vinnusparnað i fjárhúsum og fjósum.
Það er áreiðanlega tjón/að Guðmund
skorti tima og fé til að vinna úr hug-
myndum sinum. Margir munu þeirrar
skoðunar, að t.d. hugmynd hans um
byggingu fjárhúsa hafi ekki verið gef
inn nógu mikill gaumur. Það er lika
slæmt að mykjudreifari hans hefur
ekki komizt i almenna notkun hjá ein-
yrkja bændum.
Guömundur var mikill áhugamaður
um sauðfjárrækt og lagði sig einkum
fram um að rækta frjósamt og lagð-
prútt fé, þ.e. ull, sem væri vel hvit og
laus við illhærur.' A þessu sviði náði
hann langt með ræktun Hvanneyrar-
fjárins. Guðmundur kynnti hugmyndir
sinar um bútækni og búfjárfræði i
blöðum og timaritum. Nú siðustu árin,
eftir að sjúkdómurinn lagðist með full-
um þunga á Guðmund, fann hann sárt
til þess að hafa ekki tækifæri til að
vinna úr hinum mörgu tæknilegu hug-
myndum sinum, sem hann hafði óbif-
anlega trú á að kæmi islenzkum land-
búnaði til góða.
Guðmundur eignaðist ágæta konu,
og var ánægjulegt að koma á heimili
þeirra, enda var hjónabandið farsælt.
En bezt reyndist Helga þegar mest á
reyndi, við fráfall Jóhannesar sonar
þeirra, og nú þessi tvö siðustu og erfið-
ustu ár. Ég vissi að Guðmundur var
Helgu og dætrum sinum, Halldóru og
Jóninu, innilega þakklátur fyrir um-
önnun þeirra, hlýju og stuðning eftir
að sjúkdómurinn fór að herja.
Viö samstarfsfólk Guðmundar,
ráðsmanns á Hvanneyri, þökkum
honum samveruna og vottum eigin-
konu hans, dætrum, móður og öðrum
éstvinum, samúð okkar. Blessuð
sé minning góðs drengs.
Magnús óskarsson.
t
Hann var fæddur að Söndum i
Meöallandi 9. september 1914, sonur
hjónanna, sem þar bjuggu þá, Þuriðar
Pálsdóttur og Jóhannesar Guðmunds-
sonar. Er Guðmundur var 4ra ára
dundu yfir ógnir Kötlugossins og fyrir
afleiðingar hlaupsins varð jörðin
óbyggileg og fluttist þvi fjölskyldan að
Herjólfsstöðum i Alftaveri vorið 1919.
Þar ólst Guðmundur upp i hópi
margra systkina, þau voru tiu, sem
komust til fullorðins ára. Á Herjólfs-
stöðum bjó Jóhannes til hárrar elli og
siðan yngsti sonurinn Gissur. Strax og
Guðmundur hafði aldur til fór hann til
sjós á vertiðum, eins og titt mun hafa
verið þá i þeim byggðarlögum, en
vann á búinu þess á milli og var strax
áhugasamur um búfjárhiröingu og
umbætur á jörðinni.
Haustið 1936kemurGuðmundur sem
nýsveinn i Bændaskólann á Hvann-
eyri, og svo höguðu örlögin ævileið
hans, að eftir það var lif hans allt tengt
Hvanneyrarskóla og Hvanneyrarstað.
Guðmundur hvarf þó frá námi eftir
áramótin fyrri veturinn og fór enn á
vertið, sjálfsagt til að afla sér náms-
eyris, en hann kom aftur um vorið og
tók sin próf. Vorið 1938 lauk hann
búfræðiprófi með ágætiseinkunn og
var hæstur af sinum árgangi. Hann
vann á Hvanneyri næsta ár, en hugur-
inn stóð til frekara náms i landbúnaði,
og vorið 1939 fór hann til Danmerkur
og fékk þar vinnu á búgarði, og var
ætlunin að búa sig undir inngöngu i
búnaðarháskólann i Kaiipmannahöfn.
En örlögin gripu þá i taumana,
ófriðurinn mikli skall á og allt var
útlitið ótryggt, svo að Guðmundur
valdi þann kost að hverfa heim, áður
en öll sund lokuðust i ársbyrjun 1940.
Hann réðst þá enn til vinnu á Hvann-
eyri, fyrst sem fjósamaður eitt ár, en
var ráðinn ráðsmaður við skólabúið
vorið 1941. Þvi umfangsmikla og
sierilsama starfi gegndi Guðmundur
siðan i nær 32 ár óslitið, eða á meðan
heilsan leyfði.
Arið 1946 gekk Guðmundur að eiga
Helgu Sigurjónsdóttur frá Heiðarbót i
Reykjahverfi. Þeim varð tveggja
barna auðið, Jóninu, sem nú er
uppkomin og gift Oddi Sæmundssyni,
og Jóhannesar, sem dó aöeins sex ára.
Aður hafði Guðmundur eignazt dóttur,
Halldóru, sem gift er Konráð Bjarna-
syni.
Þrátt fyrir afarþungt áfall, er
Jóhannes litli dó svo skyndilega, var
Guðmundur gæfumaður með sitt
heimili. Þar rikti mikil samheldni og
auðfundinn, gagnkvæmur skilningur,
sem gerði, að til Helgu og Guðmundar
ráðsmanna var ætið gott að koma. En
vorið 1971 veiktist Guðmundur og gekk
ekki heill til skógareftir það. Hann var
þó heima, þegar hann gat, og fylgdist
með og stjórnaði búinu af áhuga sinum
og umhyggju, þótt heilsan væri svo bil-
uð, að fæstir hefðu i hans sporum haft
þrek til þess.
Hinn 14. marz s.l. andaðist Guð-
mundur i Reykjavik. Hann var borinn
til grafar á Hvanneyri i björtu,
sólfögru veðri, en frostbitru, það gat
minnt á þætti i ævi Guðmundar, og
Borgarfjörður var vissulega fagur,
þegar hann kvaddi þennan fósturson
sinn.
Hér að framan hafa i fæstum orðum
verið rakin æviatriði Guðmundar
ráðsmanns, og gæti einhverjum, sem
ekki þekkti betur til, fundizt, að ekki
mörkuðu þau spor i sögu landsins. Þó
er það svo, að búnaðarsaga okkar
þessa siðustu áratugi verður ekki
skráð, án þess að Guömund,ar
Jóhannessonar verði þar verulega get-
ið. Þó eru áhrif hans meiri óbein en
bein, þeirra mun m.a. gæta, á meðan
hinir fjölmörgu Hvanneyringar,
búfræðingar og búfræðikandidatar,
frá hans tið búa viðs vegar um landið
og starfa fyrir islenzkan landbúnað.
Allir sem dvöldu á Hvanneyrarstað
þessi ár, hvort sem var við nám,
kennslu eða önnur störf, hlutu að
kynnast Guömundi ráðsmanni, og
hefðu þeir minnsta áhuga á islenzkum
búskap, framförum hans og velferö
sveitafólksins, urðu þeir fyrir áhrifum
frá Guðmundi.
Guðmundur ráðsmaður var maður
þannig gerður, að hann velti stöðugt
fyrir sér vandamálum búskaparins frá
mörgum hliðum — hann tók kennisetn-
ingar búfræðinnar ekki sem gefinn
sannleik, hann spurði bæði sjálfan sig
og aðra á þann veg, að þaö leiddi til
meiri umhugsunar og meiri skilnings.
Þeir, sem störfuðu með Guðmundi,
fundu fljótt, að hann var vel að sér um
allt, er laut að búskap, bæði sakir
skarpskyggni sinnar og næmi á að
læra af reynslunni og þess, að hann
fylgdist mjög vel með i „faginu” með
lestri alls þess, sem skrifað var innan-
lands og með lestri erlendra rita.
Þeim, sem betur þekktu Guðmund,
duldist það ekki, að hann sá mjög eftir
þvi, að hafa ekki getað stundað
háskólanám i búfræði. Það kom þó alls
ekki fram sem afbrýði i garð þeirra,
sem höfðu slik próf, eða voru að iæra
til þeirra, þvert á móti, hann hvatti þá
til meiri dáða. Hann skildi lika vel, að
ekki var allt fengið með prófum. En
fyrir mann með þann áhuga, þá
athyglisgáfu og sérstöku hugkvæmni,
sem Guðmundur var gæddur, hefði
enn meiri fræðsla i undirstöðufögum
búfræöinnar þýtt það', að þessir hæfi-
leikar hans hefðu nýtzt enn betur.
Eftir að Guðmundur varð ráðsmaö-
ur á Hvanneyri, vakti hann fljótt at-
hygli á sér fyrir hugvitsemi, og ýmsar
islendingaþættir
3