Heimilistíminn - 08.09.1977, Blaðsíða 10

KAUPAVINNA
1
Sumariö er aöalbjargræöistiminn i
sveitum landsins og er mikiö undir þvi
komiö, hvernig tekst til meö heyskapinn.
Áöurfyrr var heyskapur aö mestu tekinn
áengjum ogUtjörö. Þá reyndi enn meir en
núá,aö tiöinyröi sem hagstæöust og bezt.
Þá varö aö þurrka allt hey, og oft á tföum
varö mikill skaöi i rosum og gligjugjörn-
um sumrum, heyiö hraktist og skemmd-
ist
Fyrrá timum og alltfram á liöandi öld,
jafnvel fram að heimsstyrjöldinni síðari
fór f jölmennt liö, Ur kaupstööum og kaup-
túnum landsins til kaupavinnu i sveitun-
um. Þetta fólk var þaulvant heyskapar-
vinnu og var þvi á hæsta kaupi, og var oft
vönu kaupafólki borgað mjög vel. Þaö
voru jafnt karlmenn og konur, sem fóru I
kaupavinnu, konurnar voru nefndar
kaupakonur en karlmennirnir kaupa-
menn. Þetta þóttu hvorttveggja viröing-
arheiti og vottur um dugnað og atorku-
semi.
Sennilegt er, að blómatimi kaupa-
mennskunnar hafi verið á árabilinu frá
þvi um 1890 og fram undir siöari heims-
styrjöld. Þá var túnrækt litt hafin i land-
inu, en hins vegar á nokkrum stööum
stofnað til mikilla áveitna, sem ollu stór-
auknum heyskap. Svo varö aö minnsta
kosti viöa um Suöurland. Heyskapur á
engjum var oft mjög skemmtileg vinna I
góðri tið, og var hvort tveggja þroskandi
og heilsubætandi.
Góöur sláttumaöur var mjög eftirsótt-
ur, og þótti mikill kostur aö vera duglegur
viö þaö verk. A greiöfæru landi var gjarn-
an slegiö Ur og i og þurfti mikiö þrek og
hreysti til aö gera það daglangt. En þeir
voru margir, sem léku sér aö þvi. Eftir aö
áveiturnar komu á Skeiöum og Flóa, uröu
bráölega allar engjar langtum sléttari og
10
greiðfærari en áöur. Stundum kom fyrir,
aö góöur sláttumaöur sló rúmlega tiu
hesta á dag, en til þess þurfti grasspretta
að vera mjög góö. Þaö kom jafnvel fyrir
aö einstaka menn slógu mun meira, væru
engjar kafloönar.
En þaö þurfti dugnaö viö fleira en slátt-
inn. Lika var mikill kostur aö vera góöur
sætningarmaöur og góöur bindingamað-
ur. Hvort tveggja var kostur, er ekki var
öllum gefinn. Meöan allt hey var flutt
heim á hestum, á klökkum, var mikill
vandi og leikni, sem fólst i þvi að sæta vel
og binda heyið. A Suðurlandi fór bindingin
fram á þann hátt, að karlmaöur og kven-
maöur bundu saman, og þurfti mikla
leikni og starfsþjálfun, viö aöná hraöa og
öruggri vinnu. Fólkið æföist i aö vinna
saman, og þaö var nauösyn, aö sami
maöurinn og sama konan ynnu saman
sumar eftir sumar.
Sama var aö segja um verk kaupa-
kvennanna. Þær urðu leiknar i störfum
sinum jafnt aö raka i flekki, snúa, raka
saman og binda heyið. Góö rakstrarkona
vareftirsótt. Henni varoftá tföum borgaö
lcuigtum hærra kaup en almennt gerðist.
Þaö var talið fullt verk kaupakonu aö
raka á eftir sláttumanni, en þær sem voru
mjög duglegar geröu oft langtum betur,
en til þess þurfti mikinn dugnaö.
Þegar heyiö var oröið þurrt, var það
sætt. Kaupakonurnar rökuðu þvi saman
og var það oft á tiöum mjög erfitt verk,
sem kraföistmikilshraöa. Þó var erfiöast
aöraka saman hálfþurru heyi, þegar þaö
var sætt til aö verja þaö frá hrakningi. Þá
reyndi oft á dug og kraft kvennanna.
Sama var aö segja viö bindingu heysins.
Þaö var mjög erfitt verk aö vera góö og
fljót bindingakona.
2
En heyskapurinn lokkaöi til sin áöur
fyrr ungt og hraust fólk. Hann bjó yfir
ævintýrum heillandi og aðskiljanlegum.
Hann bjó yfir ævintýrum heillandi
En heyskapurinn lokkaði til sin áður
fyrr ungt og hraust fólk. Hann bjó yfir
ævintýrum heillandiog aöskiljanlegum. A
stundum var legið frá bæjunum, slegið
upp tjöldum á engjum langt frá heimilun-
um. Þaö var oft heillandi lif i slikum við-
lögum. Einnig var heillandi að vera á
engjum, þó fariö væri heim á hverju
kvöldi. Sérstaklega jókst rómantikin og
seiðkraftur hins ókomna, þegar liða tók á
ágúst, og fariö var aö skyggja, þegar fariö
var heim á kvöldin.
Ungtfólk sóttist mjög eftirþvi aö vera á
engjum. Ekkert var eins heillandi I störf-
um hins margbrotna sveitalifs eins og
einmitt engjaslátturinn. A engjunum var
fólkiö frjálst og ófjötraö. Þar var allt I
lögum og lofum hins frjálsa lifs, óbundið
og heillandi, en samt sem áöur I skorðum
hins fasta og formlega lifs og siögæðis.
Þar sem ekki var margt fólk frá bæjum
viö heyskap, urðu karlmenn og kvenfólk
aösofaisama tjaldinu, og kom þaö sjald-
an aö sök. Þar sem fólkið var fleira, var
haft sérstakt tjald fyrir hvort kyniö.
Oft kom þaö fyrir, aö ungt fólk trúlofaö-
ist á engjum viö heyskap, og eru ekki fá
hjónabönd til komin af slikum kynnum.
Fólk kynntist vel viö heyskapinn. Þaö
varö aö vinna saman i nánu starfi, sér-
staklega við bindingu heysins. Sama var
aö segja viö slátt og rakstur. Oft var vinn-
an skipulögð þannig á mannmörgum og
stórum búum, aö kaupakona var látin
raka eftir ákveönum kaupa- eða vinnu-
manni, og þótti fara vel á þvi. En einmitt
gegn um slika vinnu kynntust viökomandi
og á stundum varö þaö til meiri og nánari
kynna en vinnan ein gaf tækifæri til.
Eitt af aöaleinkennum heyskapar áöur