NT - 17.08.1984, Blaðsíða 7

IU'
LlL
■ Fötluð böm í leik. í þessari grein gerir Þorsteinn Þorsteinsson að umtalsefni það mikla álag sem fylgir uppeldi og umönnun
þroskaheftra barna.
að láta fatlaða barnið ganga
fyrir með eftirlit og umhyggju.
Það kemur niður á námsað-
stoð, fjárhagsstöðu og al-
mennu uppeldi systkina þess.
Um þetta vita börnin sjálf, og
oft hlýtur væntumþykja til fatl-
aðs systkinis að togast á við
vissuna unt hve margt væri
betra ef það væri ekki til
staðar. Ég hygg að fróðlegt
væri að kanna námsárangur og
félagslega stöðu þeirra ung-
linga, sem við slíkar aðstæður
hafa búið og bera það saman
við aðra jafnaldra þeirra.
Bætt þjónusta -
aukið álag?
Ég hef nú reynt að sýna fram
á að álag tengt uppeldi þroska-
heftra barna sé meira en áður
var. Búast má við þeim mót-
rökum, að aðstoð og fyrir-
greiðsla hins opinbera hafi vax-
ið svo mjög undanfarið að það
geri meira en vega upp það
aukna álag, sem ég hef lýst.
Ekki geri ég lítið úr þessum
þætti, en bendi á að flestar þær
aðgerðir miða að aukinni þjón-
ustu og möguleikum fyrir
barnið, en ekki foreldrana.
Oft hefur ný og betri aðstaða
og þjónusta meira að segja í
för með sér aukið álag á þá.
Tökum sjúkraþjálfun sem
dæmi. Mjögoftverðaforeldrar
sjálfir að flytja barn sitt að og
frá þjálfunarstað, og yfirleitt
bætast svo heimaæfingar við.
Sama má í höfuðdráttum segja
um leiktækjasöfn.
Vissuleg hefur þó sitthvað
áunnist. Skammtímafóstur-
heimilum er að fjölga, og flutn-
ingsþjónustu hefur verið kom-
ið á fyrir þroskaheft börn í
Reykjavík og nágrenni. Trygg-
ingar taka þátt í ýmsum hjálp-
artækjakostnaði og úrval
þeirra verður æ fjölbreyttara.
Veigamest er þó kannski það
að afstaða almennings til
þroskaheftra er að breytast.
Fólk á auðveldara en áður
með að viðurkenna rétt þeirra
til þátttöku í þjóðfélaginu og
lokar síður augunum fyrir til-
vist þeirra. En betur má ef
duga skal.
Að lokum
Ég ætlast ekki til að neinn
taki þessum orðurn mínum
gagnrýnislaust. Þau eru í flýti
saman sett, án nægra undir-
búningsathugana. Hinuvonast
ég eftir að sem flestir velti efni
greinarinnar fyrir sér - hugsi
málið - beri það saman við
sína eigin reynslu og þekkingu.
Ég hef þá trú að þá verði þið
mér sammála um að enn séu of
margar tímasprengjur að
springa, of margir foreldrar,
sem láta bugast, of mörg börn,
sem gjalda fatlaðra systkina
sinna. Við, sern erum svo
heppin að vera betur sett sjálf,
verðum að sameinast um úr-
bætur - strax. Við verðum að
gera þær lágmarkskröfur til
sjálfra okkar og annarra að
enginn skuli framar þurfa að
kaupa þroska barns síns með
eigin sálarheill.
„Verst allra eru þó einstæðir foreldrar fatlaðra
barna settir og mér algjörlega óskiljanlegt hvernig
suinir þeirra draga fram lífíð.“
„..og oft hlýtur væntumþykja til fatlaðs systkinis
að togast á við vissuna um hve margt væri betra
ef það væri ekki til staðar.“
■ Vigfús Geirdal
NT-mynd Róberl
Grænlandi, öllum Norður-
löndunum að Færeyjum með-
töldum, Bretlandseyjum og
Frakklandi. Það var einmitt
lögð áhersla á það í undirbún-
ingnum að skapa grundvöll til
samstarfs hreyfinga beggja
vegna Norður-Atlantshafsins.
Er ætlunin að út úr ráðstefn-
unni komi formlegt bandalag
þessara hreyfinga?
„Nei, það er ekki tilgangur-
inn með ráðstefnunni. Þetta
bandalag, „North Atlantic
network", sem við höfum kall-
að á íslensku „Friðarsamband
norðurhafa“ er samstarfsvett-
vangur en ekki formleg
samtök, sem lúta einni stjórn.
Ráðstefnan er fyrst og fremst
fræðsluráðstefna og vettvang-
ur fyrir fólk til að skiptast á
skoðunum og kynnast. Við
vitum það fyrir að aðstæður
eru ólíkar í þessum löndum
skoðanir skiptar um áherslur
og baráttuleiðir.
Hvernig verður skipulagið á
ráðstefnunni?
„Það verður byrjað á föstu-
dagsmorguninn 26. ágúst með
fjórum fyrirlestrum, sem verða
megin fyrirlestrar ráðstefnunn-
ar. Carl Gustav Jacobsen pró-
fessor og forstöðumaður Sovi-
et and Strategic studies við
Miami háskólann í Bandaríkj-
unum ræðir fyrst um herstjórn-
arlist Bandaríkjanna og Nato
annars vegar og Sovétríkjanna
og hernaðarlegt gildi norður-
hafa fyrir risaveldin. Nils Pett-
er Gledistsch fræðimaður við
norsku Friðarrannsóknastofn-
unina fjallar um herstöðvar og
búnað tengdum þeim og hlut-
verk þeirra í hernaðarátökum
í norðurhöfum. Páll Bergþórs-
son veðurfræðingur talar um
vistfræðilegar afleiðingar
kjarnorkustyrjaldar á norður-
slóðum og dr. Janis Williams
lífefnafræðingur frá END,
(European Nuclear Disarma-
ment) í Glasgow talar um
stjórnlist og leiðir friðarhreyf-
inga til að útrýma kjarnorku-
vopnum og kjarnorkumengun
í norðurhöfum. Þessi inn-
gangserindi standa fram að
hádegi og verða öllum opin.
Eftir það starfar ráðstefnan
að mestu í umræðuhópum og
þar verða tekin fyrir efni eins
og hernaðaráform í norður-
höfum, Giuk hliðið og staða
Grænlands, íslands og Færeyja
í því samhengi, alþjóðleg
ábyrgð á lífríki, hugmyndir
um kjarnorkuvopnalaus svæði,
gildi stöðvunarhugmynda og
fleira. Ýrnsir munu koma mcð
styttri erindi oginnleggí um-
ræður hópanna, og má þar
nefna Danann Poul Claesson,
höfund bókar em rnargir
áhugamenn á Islandi þekkja,
„Grönland, Middelhavets
perle,“ Malcolm Spaven frá
háskólanum í Sussex á Eng-
landi höfund bókarinar „Fort-
ress Scotland" herstöðvar á
Skotlandi og marga fleiri mætti
nefna. í heild er óhætt að
fullyrða að hingað munu koma
flestir af þekktustu fræði-
mönnum og baráttumönnum
friðarhreyfingar í Norður-Am-
eríku og Norður-Evrópu.
Það er ástæða til að leggja
áherslu á það að þetta er
ráðstefna allra sem taka þátt í
henni en ekki einstakra sam-
taka, og engin ein samtök
munu reyna að nota hana sín-
um sjónarmiðum til framdrátt-
ar,“ sagði Vigfús að lokum.
Föstudagur 17. ágúst 1984 7
Málsvari frjalslyndis,:
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og'auglýsingar:
Síðumúli 15, ReykjavífC Sími:
686300. Auglýsingasímií 18300.
Kvöldsímar: 686387 og 686306.
Verð í lausasölu 25 kr.og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setnihg og umbrot: Tæknideild NT.
M MlTMMlW ll Prentun: Blaðaprent hf.
500 milljónir til
háþróaðs iðnaðar
■ í viðræðum þeim, sem eru að hefjast milli
stjórnarflokkanna um endurskoðun stjórnarstefn-
unnar, verður að huga að fleiru en vandamálum
líðandi stundar. Það þarf ekki síður að fjalla um
verkefni framtíðarinnar og þá uppbyggingu, sem hér
verður að konia til sögu.
í þessu sambandi er ekki úr vegi að rifja upp kafla
úr ræðu, sem Steingrímur Hermannsson forsætisráð-
herra flutti er hann setti síðasta aðalfund miðstjórnar
Framsóknarflokksins:
„Góðar orkulindir eigum við meiri ónýttar en
aðrar þjóðir, bæði vatnsafl og jarðvarma og ég nefni
vindorku, sem í vaxandi mæli er nýtt víða um heim.
Þessar orkulindir munu jafnt og þétt vaxa að
verðmætum og verða eflaust grundvöllur ýmiss
konar orkufreks iðnaðar. Úr því vil ég ekki draga en
er hins vegar þeirrar skoðunar, að við íslendingar
eigum að fara okkur að engu óðslega á því sviði.
Ég er þó sannfærður um að jarðvarminn mun á
allra næstu árum leiða til ört vaxandi fiskeldis. Með
hreint vatn, hreinan sjó og rnikinn jarðvarma er
aðstaða okkar einstök á þessu mikilvæga sviði.
Én við eigum einnig mikla möguleika á sviði
háþróaðs iðnaðar. Hráefni eru t.d. mikil fyrir lífefna-
iðnað sem er hraðvaxandi víða um heim og markaður
fyrir slíka framleiðslu virðist gífurlegur.
Menntunar- og þekkingarstig þjóðarinnar er jafn-
framt hátt, enda sjást þegar mikilvægir vtsar að t.d.
háþróuðum rafeindaiðnaði. A því sviði einnig erum
við þó langt á eftir ýmsum nágrannaþjóðum okkar,
sem þó hafa í fáu betri aðstöðu á.því sviði en við.
Þannig gæti ég lengi haldið áfram að telja mikla
möguleika fyrir nýtt framtak á sviði atvinnulífsins.
Tilgangurinn með þessu yfirliti er hins vegar fyrst og
fremst sá að leggja áherzlu á þá skyldu stjórnvalda
að skapa nauðsynlegan grundvöll til þess að fyrirtæki
og einstaklingar geti hafizt handa. Eins og ég hef
áður sagt er heilbrigt efnahagslíf grundvallarforsend-
an í þessu sambandi. Það ervonandi aðnást. Of litlar
rannsóknir og tilraunir og mikill fjármagnsskortur
standa hins vegar í vegi. Úr því ber ríkisvaldinu
skylda að bæta. Það gera aðrar þjóðir. Á fjárlögum
brezka ríkisins eru t.d. hundruð milljóna punda sem
veitt er sem styrkir gegn jöfnu framlagi fyrirtækja og
einstaklinga, þegar um áhættusaman nýiðnað er að
ræða. Þetta sama gera Svíar, Norðmenn, Danir og
líklega flestar þróaðar þjóðir. Rannsóknir hafa
jafnframt verið markvisst efldar.
Með tilvísun til þessa hef ég því lagt fram í
ríkisstjórninni tillögu um skipun nefndar 5 sérfróðra
manna sem skili áliti til ríkisstjórnarinnar um það
hvernig af opinberri hálfu verði stuðlað að slíkri
nýsköpun í atvinnulífinu.“
í samræmi við þennan málflutning forsætisráð-
herra og formanns Framsóknarflokksins ræddi mið-
stjórn flokksins aðallega um atvinnumál á grundvelli
ítarlegs álits atvinnumálanefndar flokksins, sem lá
fyrir fundinum til umfjöllunar. Það mál verður tekið
til endanlegrar afgreiðslu á sérstökum miðstjórnar-
fundi.
í stjórnmálaályktun fundarins var hins vegar
sérstakur þáttur í þessum umræðum látinn hafa
forgangsrétt. í stjórnmálaályktuninni er lagt til, að á
næstu árum verði veittar 500 milljónir króna til
þróunar, rannsókna og uppbyggingar í ýmsum
háþróuðum iðnaði, svo sem rafeinda- og lífefnaiðn-
aði. Verði unnin sérstök áætlun um ráðstöfun þessa
fjármagns í samráði við fulltrúa atvinnulífsins. Þessu
verkefni verði gefinn forgangur í íslenzkri þróun á
næstu árum.