Lesbók Morgunblaðsins

Dagsetning
  • fyrri mánuðurnóvember 2004næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    31123456
    78910111213
    14151617181920
    21222324252627
    2829301234
    567891011

Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.2004, Blaðsíða 12

Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.2004, Blaðsíða 12
12 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 6. nóvember 2004 HEPPNIST einhverjum að leysa ráðgátuna um uppskrift að met- sölubók bíða hans eflaust gull og grænir skógar. Uppistaðan í Leyndardómi ljónsins eftir Bryn- hildi Þórarinsdóttur er skóla- ferðalag, smásletta af óveðri, klípa af rafmagnsleysi, skvetta af draugagangi og handfylli af glæpastarfsemi. Þótt hráefnið standi fyrir sínu er þó ekki sjálf- gefið að baksturinn uppfylli vænt- ingar. Þótt fínasta hveiti sé hrært saman við besta sykur, smjör, egg, mjólk og lyftiduft getur kakan allt eins fallið. Hvort sem um ræðir bókmenntir eða bakstur er rétta formúlan vandfundin. Í Leyndardómi ljónsins, 20. bók- inni sem hlýtur Íslensku barna- bókaverðlaunin, hefur kakan því miður ekki aðeins fallið heldur einnig brunnið við. Óunnið hráefn- ið myndar þó sannfær- andi uppskrift. Þar sýnist fyrirfram eitt- hvað vera að finna fyr- ir alla. Sagan sem gerist í skólabúðum á Reykj- um í Hrútafirði segir frá ævintýrum nokk- urra krakka frá Reykjavík og Akureyri er þau dvelja í búð- unum að vetrarlagi. Þungamiðja sögunnar er dularfullir atburðir sem krakkarnir telja sig verða vitni að. Þótt örli á frásagnargleði og hugmyndaflugi er sagan órök- ræn og er það stærsti galli henn- ar. Vísbendingarnar sem hrinda af stað leit krakkanna að sannleik- anum virðast of léttvægar til þess að unnt sé að álykta að þær teng- ist ráðgátu. Fyrsta vísbending þess að eitthvað dularfullt sé á seyði er órökstudd tilfinning aðal- persónunnar sem virðist ljósta niður eins og þrumu úr heiðskíru lofti. „[A]llt í einu fær Tommi þessa skrýtnu tilfinningu í mag- ann sem hann hefur fengið öðru hverju í allan dag. Það er eins og eitthvað und- arlegt sé um það bil að fara að gerast“ (bls. 32). Þessi til- finning ásamt hvellu ískri (bls. 54) virðist nægja til þess að sannfæra krakkana um að í skólabúð- unum leynist ráðgáta sem beri að leysa. Það sama má segja um margar þær vís- bendingar sem færa hópinn skrefinu nær lausn gátunnar. Þær eru oftast langsóttar. Eftir að hafa heyrt nöfnin Elísa og Sandra telja krakkarnir að nöfnin tengist ráð- gátunni. Þegar innrömmuð mynd af Elísabetu Englandsdrottningu er við það að detta í gólfið hrópar einn krakkanna nafn hennar. Af hljómfalli hrópsins álykta krakk- arnir sem svo að þau hafi verið að einblína á röng nöfn. Þau hefðu í raun átt að vera að leita að Eng- landsdrottningu. „Heyrðuð þið ekki hvað Anna sagði þegar mynd- in datt: ELÍSA-bet Alek- SANDRA …!“ (bls. 106). Að sjálf- sögðu þarf góður spæjari á ein- staka tilviljun að halda en í Leyndardómi ljónsins eru stöð- ugar tilviljanir hins vegar ráðandi afl í veikum söguþræði. Persónusköpun sögunnar er grunn. Persónur eru svarthvítar staðalímyndir og helst hafa þær aðeins eitt persónueinkenni sem þrástagast er á. Tommi er pró- fessorinn, Andri er íþróttastrák- urinn, Harri er eins og Harry Pot- ter því hann er með kringlótt gleraugu og ör á enninu, Stebbi er ofvirkur. Verri eru þó kvenpersón- urnar. Þær eru sérkennalausar fyrir utan kvenkennarana sem virðast vera sívælandi kerlingar. Þótt þeirri er þessar línur ritar hafi ekki tekist að sjá margt já- kvætt við þessa bók er rétt og skylt að halda því til haga að það hefur öðrum tekist. Íslensku barnabókaverðlaunin eru lofsvert framtak og ávallt er tilhlökkunar- efni að lesa bækurnar sem hljóta þau. Sif Sigmarsdóttir BÆKUR Börn eftir Brynhildi Þórarinsdóttur. Kápa: Björk Bjarkadóttir. Prentun Oddi hf. 200 bls. Vaka-Helgafell, 2004. Leyndardómur ljónsins Brynhildur Þórarinsdóttir Fallin og viðbrennd, en verðlaunuð Bítlaávarpið er eftir Einar Má Guðmundsson. „Vofa gengur laus um götur heimsins, vofa Bítlanna.“ Þannig hefst Bítlaávarpið sem ætlað var að leysa öll önn- ur ávörp af hólmi, Áramótaávarpið og Komm- únistaávarpið. Rokktónlistin kemur inn í líf íslenskra skólabarna á sjö- unda áratugnum – og byltir því. Tónlistin leysir margt úr læðingi og verður ásamt ástinni það afl sem breytir heiminum. Útgefandi er Mál og menning. Bókin er 254 bls. Verð: 4.690 kr. Nýjar bækur Drekagaldur er önnur bókin um stúlk-una Hildi sem lendir í ævintýrum íGoðheimum. Í fyrra kom Valkyrjanút, fyrsta bókin um Hildi og ævintýri hennar,“ segir Elías Snæland Jónsson sem hef- ur á undanförnum 20 árum sent frá sér 10 skáldsögur, auk leikrita, smásagna og bóka um sagnfræðilegt efni. Elías var um árabil frétta- og ritstjóri DV en sneri sér fyrir nokkrum árum alfarið að rit- störfum. „Hildur er ósköp venjuleg unglingsstúlka sem lendir óvænt inn í nýjum heimi, hinum fornu Goðheimum. Ég hef notað lýs- ingar á goðheimum eins og Snorri Sturluson lýsir þeim í Heimskringlu og Eddu, sem ramma að þeim heimi sem Hildur lendir í. Sum- ar persónurnar eru þekktar persónur úr goð- heimum, allt frá Óðni og öðrum goðum, niður til dverga, trölla og jötna. Þetta voru mjög litríkir heimar Goðheimarnir og þar eru ýmsar yfirnátt- úrulegar verur. Drekagaldur gerist í mörgum heimum Goðheima og Hildur þarf að fara víðar um goðheima en í fyrri sögunni. Bæði eru það ásgarður og neðstu undirheimar þar sem drek- inn ógurlegi Níðhöggur ræður ríkjum. Allt þetta leggur hún á sig til að bjarga valkyrjunni vin- konu sinni, Brynhildi, frá eilífri útskúfun sem Óðinn hefur lagt á hana. Þetta er kjarni þeirra átaka sem eiga sér stað í sögunni.“ Hildur er venjuleg stelpa að öðru leyti sem býr hjá afa sínum og ömmu í Álfafjarðarbæ. Móðir hennar er látin og hún veit ekki hver fað- ir hennar er. Hún er rösk og ákveðin stelpa og hæfileiki hennar til að stíga inn á milli heima tengist móður hennar og hálsmeni sem hún skildi eftir. – Hvers vegna valdirðu að hafa stelpu í aðal- hlutverki? „Þegar ég var að undirbúa þennan sagnabálk velti ég því fyrir mér hvort aðalpersónan ætti að vera strákur eða stelpa. Í þessu tilfelli þótti mér heppilegt að aðalpersónan yrði valkyrja. Þær voru dísir sem voru mjög margbrotnar persón- ur. Þekktasta hlutverk þeirra var að þær fóru sem meyjar Óðins og sóttu fallna kappa. En þær gátu líka verið mennskar meyjar sem gátu farið á milli beggja heimanna og þær voru fróð- ar og gátu beitt göldrum bæði til góðs og ills. Mér fannst að það gæti verið mjög gaman að tengja saman unga nútímastelpu og þessa fornu hugmynd um valkyrjurnar.“ Elías segist lýsa goðheimum að nokkru leyti eftir sínum eigin hugmyndum enda séu lýsingar fornra rita óljósar og opnar. „Þetta er hluti af okkar sögu og okkar arfi og mér finnst spenn- andi að kynna þessa fornu heimsmynd forfeðra okkar fyrir unglingum í dag. Meginþema sög- unnar snýst um vináttu og gildi hennar. Hildur fylgir þeim fornu ráðleggingum úr Hávamálum að maður skuli vera vinur vina sinna. Hún legg- ur allt í sölurnar fyrir vináttuna og skeytir minna um sjálfa sig í þeirri baráttu. Það er þungamiðjan í þróun sögunnar.“ Ævintýraheimar, galdrar og yfirnáttúrulegar verur eru nánast orðnar daglegt brauð í barna- og unglingabókum og Elías tekur undir það. „Það er alveg rétt. En Goðheimar hafa þá sér- stöðu að fyrir mörg hundruð árum var þetta hugmyndaheimur forfeðra okkar. Þeir trúðu því að svona væri heimurinn innréttaður. Það er fróðlegt fyrir unglinga að kynnast því og velta þessari heimsmynd fyrir sér. Það er ekki annað hægt en lesa það útúr Eddukvæðunum að svona hafi menn trúað að veröldin liti út.“ Elías hefur gert meira en semja sögurnar um valkyrjuna Hildi og ævintýri hennar í goðheim- um því í sumar opnaði hann heimasíðu valkyrj- an.com þar sem áhugasamir geta kynnst í máli og myndum baksviði sagnanna og náð sér í alls kyns fróðleik um goðheima og baksvið þeirra. Elías kveðst þegar hafa lagt drög að þriðju bókinni um Hildi valkyrju en áhugi lesanda á ævintýrum hennar var strax mjög mikill eftir fyrstu bókina. „Mér finnst mjög gaman að skrifa fyrir þennan lesendahóp og hef alltaf fengið afar góð viðbrögð frá krökkunum. Ég varð strax var við mikinn áhuga á heimi sög- unnar þegar Valkyrjan kom út í fyrra og það varð til þess að ég opnaði heimasíðuna þar sem ég get svarað ýmsum spurningum sem ég hef fengið frá áhugasömum lesendum. Þetta er auðvitað afskaplega skemmtilegt og fyrir utan efni frá mér hafa krakkarnir sent mér myndir og teikningar um lífið í goðheimum. Hildur á því örugglega lengra líf fyrir höndum í bókum en bara þessum tveim- ur.“ Hinn forni heimur goða og nútímaveröld manna „Meginþema sögunnar snýst um vináttu og gildi henn- ar,“ segir Elías Snæland Jónsson um Drekagaldur. Eftir Hávar Sigurjónssons havar@mbl.is AMMA og þjófurinn í safninu er þriðja barnabók Bjarkar Bjarkadóttur, áður hefur hún sent frá sér bókina Gíra Stýra og Leyndardómur ömmu. Hér er svo komin önnur saga um ömmuna leynd- ardómsfullu og æv- intýri hennar með barnabarni sínu, Óla. Björk leggur mikið upp úr myndskreytingum í bókinni og fram- setningu textans. Myndirnar ná yf- irleitt yfir alla opnu bókarinnar og textinn er oft í lit í samræmi við það. Bakgrunn- urinn er frekar dökkur enda á ævintýrið sér stað um nótt. Myndstíllinn er ákaflega evrópskur og ekki sérlega frumlegur eða persónulegur, þetta kemur þó ekki í veg fyrir að myndirnar eru bæði fallegar og vel unnar og Björk nær að skapa með þeim sannfærandi heim bók- arinnar. Sagan er ekkert sérlega frumleg heldur, en hún segir frá súperömmu með of- urkrafta, sá eini sem þekkir leyndarmál hennar er Óli litli sem tekur þátt í ævintýr- unum með henni. Björk leggur greinilega mikla vinnu í bók sína og það er eiginlega synd að söguþráðurinn og persónurnar eru hálfgerðar klisjur. Þetta kemur þó líklega ekki að sök hjá yngri lesendum sem kannski hafa ekki mikla lesreynslu en börn frá svona fjögurra til átta ára ættu að hafa gaman af bókinni. Framsetning textans er gerð mynd- ræn með því að sum orð eru stærri en önnur til áherslu. Það er þó tilviljanakennt hvaða orð fá þessa áherslu og ég hefði oft sett hana annars staðar, ég gat engan veginn áttað mig á neinni rökréttri hugsun hér að baki og saknaði hennar. Aftur er þetta atriði sem sennilega ekki truflar blessuð börnin en á hinn bóginn er engin ástæða til að sætta sig við eitthvað bara af því að börnin gera ekki athugasemd við það eða sjá það ekki. Það er þó enginn leikur að skrifa barnabækur og Björk getur verið fullsæmd af þessari bók, sérstaklega eru myndirnar í henni fallegar, vel unnar og ríkar af smáatriðum. Hug- myndin um ömmu með ofurkrafta höfðar einnig til yngri barna og þjófaeltingarleikir þykja jafnan spennandi. Þessi bók ætti því að vera mörgum börnum hin besta skemmt- un. Ég get líka ímyndað mér að sagan af ömmu sé ekki öll og það er áhugavert að þróa hana frekar, ekki síst með söguefni og úrvinnslu þess í huga. Bófahasar um nótt Ragna Sigurðardóttir BÆKUR Barnabók eftir Björk Bjarkadóttur. – 26 bls. Mál og menning 2004. Amma og þjófurinn í safninu Björk Bjarkadóttir Alltaf í boltanum geymir gullkorn úr knatt- spyrnuheiminum í samantekt Guð- jóns Inga Eiríks- sonar. Knatt- spyrna er langvinsælasta íþróttagrein ver- aldar og líka sú fyndnasta. Um- mælin og mismælin í þessari bók sanna það svo um munar, enda er hér að finna hvert gullkornið af öðru úr knattspyrnuheiminum og koma margir við sögu, leikmenn, fram- kvæmdastjórar, og síðast en ekki síst knattspyrnulýsendur, bæði er- lendir og hérlendir. Útgefandi er Hólar. Í loftinu lýsa stjörnur er eftir Johanna Tydell, í þýðingu Ingi- bjargar Hjart- ardóttur. Bókin, sem var valin besta sænska unglingabókin árið 2003, segir frá Jennu sem er órótt yfir því hvað brjóst hennar stækka hægt og hún er ástfangin af Sakka sem veitir henni litla eftirtekt. Til bæta gráu ofan á svart er alls konar afbrigðilega hluti að finna heima hjá Jennu, hjólastól, sturtu- stól og fjölmargar hárkollur. Mamma hennar er veik og lífsbar- áttan er hörð. Útgefandi er Hólar. Týnd er eftir Karin Alvtegen í þýðingu Sigurðar Þórs Salvars- sonar. Sibylla Forsenström er ekki til, hún er utangarðsmann- eskja. Allar eigur hennar rúmast í einum bakpoka. Einn daginn er hún á röngum stað á röngum tíma. Maður er myrt- ur á hrottalegan hátt og grunur fell- ur á hana. Fleiri morð eru framin og lögreglan gerir æðisgengna leit að Sibyllu sem er stimpluð morð- kvendi. Karlin Alvtegen er einn vin- sælasti spennusagnahöfundur Svía um þessar mundir og hlaut Týnd Norrænu glæpasagnaverðlaunin Glerlykilinn árið 2000. Útgefandi er Hólar. Kurt Cobain – ævisaga er eftir Charles R. Cross, í þýðingu Helga Más Barðasonar. Þeg- ar Kurt Kobain féll fyrir eigin hendi í apríl 1994 var það anda ástríðunnar og reiðinnar og jafn- vel sköpunargleðinnar sem setti mark sitt á hið skammvinna líf þessa tónlistarsnillings. Cross byggir ævi- sögu Cobains á meira en 400 við- tölum, dagbókum og fjölda annarra heimilda. Útgefandi Hólar.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað: 06. nóvember (06.11.2004)
https://timarit.is/issue/257940

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

06. nóvember (06.11.2004)

Aðgerðir: