Morgunblaðið - 09.10.2004, Side 1

STOFNAÐ 1913 275. TBL. 92. ÁRG. LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 2004 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Vill efla
kvennaskák
Lenca Ptacnikova er tíundi
stórmeistari Íslands í skák 6
Lesbók, Börn og Íþróttir
Unnið verður með sérfræðingum Háskólans í
Nýja-Mexíkó að rannsóknum á þeim líffræðilegu
ferlum, sem erfðarannsóknirnar kunna að leiða í
ljós. Bandaríska erfðamengisstofnunin mun sjá um
að gera niðurstöður aðgengilegar vísindasamfélag-
inu í gegnum lífupplýsingakerfi á Netinu.
Geysistór styrkur og spennandi verkefni
„Þetta er geysilega stór styrkur og spennandi
verkefni,“ segir Kári Stefánsson forstjóri ÍE í sam-
tali við Morgunblaðið. „Ég held að þetta hljóti að
vera langstærsti styrkur sem hefur nokkurn tíma
verið veittur til rannsókna á Íslandi.
ÍSLENSK erfðagreining hefur fengið 23,9 milljóna
dollara styrk, eða rúmar 1.700 milljónir króna, til
fimm ára, til rannsókna á erfðafræði smitsjúkdóma
og svörunar við bólusetningu. Er þetta hæsti styrk-
ur sem veittur hefur verið til rannsókna á Íslandi.
Bandaríska smitsjúkdóma- og ónæmisfræði-
stofnunin (National Institute of Allergy and Infect-
ious Diseases), sem er hluti af Bandarísku heil-
brigðisstofnuninni (National Institute of Health),
veitir styrkinn. Í frétt frá ÍE segir að lýðerfða-
fræðilegum aðferðum fyrirtækisins verði beitt til að
finna erfðavísa sem tengjast mismunandi næmi
fólks fyrir smitsjúkdómum og svörun við sýkingu.
Það sem mér finnst persónulega sem vísinda-
manni sérstaklega spennandi við þetta er í fyrsta
lagi að flestir algengir sjúkdómar eiga sér stað á
mörkum erfða og umhverfis. Við höfum sýnt til-
tölulega auðveldlega fram á að við getum fundið
erfðaþáttinn, en það er flóknara að finna á eftir um-
hverfisþáttinn, sem er í samspili við þessa erfða-
þætti. Í tilfelli smitsjúkdómanna vitum við hver um-
hverfisþátturinn er, þ.e. bakterían eða vírusinn,
þannig að við fáum kannski út úr þessu, þegar búið
er, fyllri mynd en af flestum öðrum sjúkdómum.“
ÍE fær 1,7 milljarða króna
styrk til rannsókna á Íslandi

Getur varpað/6
FJÖLSKYLDA Bretans Kenneths
Bigleys tilkynnti í gær, að hún hefði
fengið óyggjandi sannanir fyrir því að
Bigley hefði verið myrtur í Írak. Sjón-
varpsfréttastöðin CNN hafði eftir
bandarískum embættismönnum að
hann hefði verið myrtur eftir að hann
hefði reynt að flýja.
Arabísk sjónvarpsstöð fékk sent
myndband þar sem sjá má hvar Bigl-
ey er líflátinn á grimmilegan hátt. Ör-
lög Bigleys hafa vakið sterk viðbrögð
í Bretlandi og mikil sorg var í gær í
Liverpool, en þangað átti Bigley ræt-
ur að rekja. Munu borgarbúar minn-
ast Bigleys með tveggja mínútna
þögn á hádegi í dag.
Bigley var rænt 16. september
ásamt tveimur Bandaríkjamönnum
og kröfðust mann-
ræningjarnir, sem
lúta forystu Jórd-
anans Abu Muss-
abs al-Zarqawis,
að kvenföngum í
Írak yrði sleppt.
Mannræningjarn-
ir drápu fljótlega
Bandaríkjamenn-
ina en birtu síðan myndband með
Bigley þar sem hann grátbað Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands,
um að bjarga lífi sínu.
Hendur Blairs „ataðar blóði“?
Philip, bróðir Kenneths Bigleys,
sagði að fjölskyldan teldi að bresk
stjórnvöld hefðu gert það sem í þeirra
valdi stóð til að reyna að fá Bigley
lausan. Sagði Philip Bigley í yfirlýs-
ingunni, að hugsanlega hefðu örlög
allra gíslanna þriggja verið ráðin um
leið og þeim var rænt. Annar bróðir
Bigleys, Paul, var hins vegar harðorð-
ur í garð Blairs og sagði „hendur hans
ataðar blóði“. „Ég bið ykkur um að
binda enda á þetta stríð [í Írak] og
koma þannig í veg fyrir að fleiri missi
lífið,“ sagði hann.
Blair kom sjálfur fram í sjónvarpi
og lýsti „algerri andstyggð“ sinni á
gjörðum mannræningjanna. Vottaði
hann fjölskyldu Bigleys samúð og
sagði meðlimi hennar hafa sýnt mikla
reisn og fádæma hugrekki undan-
farnar vikur. Fjölmargir þjóðarleið-
togar fordæmdu jafnframt morðið.
Morðið á Kenneth
Bigley fordæmt
Kenneth Bigley
Bagdad, London. AP.
ÞESSIR Afganar fluttu í gær kjörgögn vegna forseta-
kosninganna, sem fara fram í Afganistan í dag, á kjör-
stað í Parian-héraði, um 150 km norðaustur af Kabúl.
Þetta verða fyrstu frjálsu kosningarnar í sögu Afgan-
istans og marka því tímamót. Ýmislegt gæti þó farið úr-
skeiðis og hafa talibanar m.a. hótað að sprengja upp
kjörstaði í Kabúl. Hvað sem því líður eru Afganar mjög
spenntir fyrir kosningunum. /13, 28
Reuters
Sögulegar kosningar í Afganistan
MWAI Kibaki, forseti Kenýa,
fagnaði í gær þeirri ákvörðun
norsku Nóbelsverðlaunanefndar-
innar að veita Wangari Maathai
friðarverðlaun Nóbels í ár en til-
kynnt var um ákvörðunina fyrr um
daginn. Kibaki átti fund með
Maathai í Nairobi í gær og sagði
hann þá að íbúar Kenýa væru afar
stoltir af veitingunni og hét því að
starfi Maathai á sviði umhverfis-
verndar og í þágu kvenna yrði
haldið áfram. „Þetta er ótrúlegt,
sérdeilis frábært,“ sagði Kibaki og
þakkaði verðlaunahafanum síðan
innilega.
Fangelsuð fyrir baráttu sína
Maathai varð fyrst afrískra
kvenna til að hljóta friðarverðlaun
Nóbels. Hún fær þau fyrir störf sín
sem leiðtogi Grænabeltishreyfing-
arinnar, GBM, sem hefur beitt sér
fyrir auknum áhrifum kvenna og
umhverfisvernd í Afríku í tæp 30
ár. Maathai var rómuð fyrir að
standa uppi í hárinu á forvera Kib-
akis, Daniels araps Moi, sem var
við völd í Kenýa í 24 ár. Hún var
samviskufangi að mati Amnesty
International og mátti ítrekað
sæta barsmíðum og fangavist fyrir
baráttu sína.
Kenýabúar
stoltir af
Maathai
Reuters
Wangari Maathai (t.v.) með Mwai
Kibaki, forseta Kenýa, í gær.

Fær friðarverðlaun/16
RANNSÓKN Níelsar Einars
Reynissonar á landþörf sam-
göngumannvirkja í Reykjavík
leiðir m.a. í ljós að nærri helm-
ingur alls lands innan borg-
arinnar, eða 48%, fer undir
samgöngu-
kerfi. Níels
er styrkþegi
Skipulags-
og bygging-
arsviðs
Reykjavík-
urborgar og
kynnti verk-
efni sitt í
gær. Rann-
sóknin sýnir
að 42% lands
fara undir byggð svæði og 10%
undir opin svæði. Þá fara 17%
lands undir umferðargötur,
16% undir innri götur og15%
undir bílastæði.
Rannsóknin sýnir að betri
nýting er á samgöngukerfinu
eftir því sem þéttleiki byggðar
er meiri. Níels bendir á að þétt-
leiki byggðar fari minnkandi í
nýrri hverfum borgarinnar og
þar séu mun fleiri fermetrar
gatnakerfis á hverja íbúðarein-
ingu. 322 fm af samgöngu-
mannvirkjum séu á hverja íbúð
í Staðahverfi í Grafarvogi en
aðeins 41 fm á hverja íbúð á
Grettisgötu.
Komst Níels að því að íbúar í
þéttum fjölbýlishúsahverfum
virðast greiða hlutfallslega
meira til gatnagerðar en þeir
sem búa í gisnari hverfum.
„Ég tel að nýta megi niður-
stöðurnar sem innlegg í um-
ræðu um stefnu í Aðalskipulagi
og mótun á samgöngustefnu,“
segir Níels. „Einnig ættu þær
að nýtast við þróun á aðferðum
við mat á skipulagstillögum og
til að endurskoða álagningu
gatnagerðargjalda.“
Níels er 3. árs nemi í landa-
fræði við HÍ og hafði Haraldur
Sigurðsson skipulagsfræðingur
umsjón með verkefninu.
Samgöngu-
mannvirki
taka helming
landsins
Lesbók | Kristján Ingimarsson í Listinni að deyja  Frægðarsaga
Robbie Williams Börn | Krúsilíus  Algeimsforseti  Glúrnar gát-
ur Íþróttir | Tap á Möltu  Jafnar Eiður metið?