Morgunblaðið - 09.10.2004, Síða 16

16 LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
WANGARI Maathai frá Kenýa fær
friðarverðlaun Nóbels í ár fyrir störf
sín sem leiðtogi Grænabeltishreyf-
ingarinnar, GBM, sem hefur beitt
sér fyrir auknum áhrifum kvenna og
umhverfisvernd í Afríku í tæp 30 ár.
Er Maathai fyrsta afríska konan
sem hlýtur friðarverðlaun Nóbels.
Maathai hefur gegnt embætti að-
stoðarumhverfisráðherra Kenýa frá
því í fyrra og notið alþjóðlegrar við-
urkenningar fyrir baráttu gegn
skógareyðingu og fyrir lýðræði og
mannréttindum.
Verðlaunin helguð um-
hverfisvernd í fyrsta skipti
Er þetta í fyrsta skipti sem frið-
arverðlaun Nóbels eru veitt fyrir
baráttu fyrir umhverfisvernd. „Um-
hverfið er mjög mikilvægur þáttur í
friði vegna þess að þegar við eyði-
leggjum auðlindir okkar og þær eru
af skornum skammti þá berjumst við
um þær,“ sagði Maathai í viðtali við
norska ríkissjónvarpið í gær.
„Við teljum að Maathai sé öflugur
talsmaður bestu aflanna í Afríku
sem beita sér fyrir friði og góðum
lífsskilyrðum í álfunni,“ sagði í til-
kynningu frá verðlaunanefndinni.
Alls voru 194 tilnefnd til frið-
arverðlauna Nóbels, fleiri en nokkru
sinni fyrr. Maathai var ekki á meðal
þeirra sem talin voru líklegust til að
fá verðlaunin í ár og valið kom því á
óvart. Hún er sjöundi Afríkubúinn
sem hlýtur friðarverðlaunin, en
þeirra á meðal eru Kofi Annan,
framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna (2001), Nelson Mandela og
F.W. de Klerk, fyrrverandi forsetar
Suður-Afríku (1993).
Fyrrverandi samviskufangi
Maathai fæddist 1940 og var
fyrsta konan í Austur- og Mið-Afríku
sem tók doktorspróf, en hún lauk líf-
fræðinámi við Mount St. Scholastica-
háskólann í Bandaríkjunum 1964.
Hún stofnaði Grænabeltishreyf-
inguna 1977 þegar hún var formaður
landssamtaka kvenna í Kenýa.
Maathai er fyrrverandi samvisku-
fangi Amnesty International og hef-
ur ásamt fleiri félögum í Grænabelt-
ishreyfingunni ítrekað mátt sæta
barsmíðum og fangelsun fyrir bar-
áttu sína, að því er fram kemur í
fréttatilkynningu frá Amnesty.
Maathai var handtekin 7. mars
2001, daginn fyrir alþjóðlega
kvennadaginn, þegar hún var á leið
til annarra kvenna sem voru að gróð-
ursetja tré og safna undirskriftum til
að mótmæla eyðingu skóga. Innan
klukkustundar hófu félagar í Amn-
esty um allan heim að krefjast þess
að hún yrði látin laus. Daginn eftir
var hún leyst úr haldi.
Í þakkarbréfi sem Maathai skrif-
aði Amnesty sagði hún að lögreglan í
Kenýa hefði ítrekað ofsótt, fangelsað
og misþyrmt félögum í þeirri deild
GBM sem hún var á leið til þegar
hún var handtekin. „Um leið og þið
fenguð mig lausa frelsuðuð þið
sömuleiðis hinar konurnar í kvenna-
deildinni,“ skrifaði hún.
Fyrr á þessu ári hafði blað í Kenýa
eftir Maathai að alnæmi hefði orðið
til vegna tilrauna illra manna til að
framleiða sýklavopn en sögusagnir
af því tagi hafa lengi verið á kreiki í
Afríku. Hefur verið fullyrt að leyni-
þjónusta Sovétmanna hafi á sínum
tíma „plantað“ slíkri sögu í kalda
stríðinu í dagblað í Vestur-Afríku og
gefið í skyn að bandarískir vís-
indamenn hafi staðið fyrir sýkla-
vopnatilraununum. Í frétt AFP-
fréttastofunnar í gær vísaði embætt-
ismaður í Washington ummælum
Maathai algerlega á bug sem firru.
Kenýakona fær friðarverð-
launin fyrst afrískra kvenna
Wangari Maathai hefur barist fyrir náttúruvernd og áhrifum kvenna
AP
Wangari Maathai útdeilir korni í
þorpi nálægt Nyeri í Kenýa í gær
eftir að tilkynnt var að hún fengi
friðarverðlaun Nóbels í ár.
’Umhverfið er mjög mikilvægur
þáttur í friði.‘
SÚDANSKAR konur, sem hrakist hafa af heimilum sín-
um, selja kökur í flóttamannabúðum við Nyala í sunn-
anverðu Darfurhéraði í gær. Kofi Annan, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, sagði fyrr í vikunni
að stjórn Súdans hefði enn ekki gert neitt til að stöðva
ofbeldið í Darfur eða refsa þeim sem stæðu fyrir því.
Reuters
Heimilislausar í Darfur
ÞÚSUNDIR ísraelskra ferðamanna
forðuðu sér frá Egyptalandi í gær
eftir sprengjutilræði á vinsælum
ferðamannastöðum á Sínaískaga í
fyrrakvöld. Ísraelskir embættis-
menn sögðu að minnst 30 manns
hefðu látið lífið í sprengingunum og
að flest benti til þess að hryðju-
verkamenn í al-Qaeda hefðu verið
að verki.
Manntjónið var mest í Hilton-
hótelinu í ferðamannabænum Taba
og talið var að minnst fjórir væru
enn grafnir í rústunum. Ísraelskir
og egypskir björgunarmenn leituðu
þeirra í gær.
„Við teljum ekki að fleiri finnist á
lífi,“ sagði einn björgunarmannanna
eftir að þeir fundu lík barns sem
talið var um það bil tíu ára.
Þrjár áður óþekktar hreyfingar
lýstu hryðjuverkunum á hendur sér
á vefsetrum íslamista en ógjörn-
ingur var að meta hvort yfirlýs-
ingar þeirra væru réttar.
Embættismenn í Jerúsalem
sögðu að yfirmaður ísraelsku leyni-
þjónustunnar hefði sagt ráðherrum
Ísraelsstjórnar að liðsmenn al-
Qaeda hefðu líklega framið hryðju-
verkin. Aðstoðarvarnarmálaráð-
herra Ísraels, Zeev Boim, sagði að
svo virtist sem herskáir Palestínu-
menn væru ekki viðriðnir hryðju-
verkin. Ísraelskur hershöfðingi
sagði að ljóst væri að „upphafs-
menn“ sprengjutilræðanna væru
frá Sínaískaga.
Utanríkisráðherra Egyptalands,
Ahmed Aboul Gheit, sagði þó að of
snemmt væri að segja til um hverj-
ir voru að verki þar sem rannsókn
málsins væri nýhafin.
Flest fórnarlambanna Ísraelar
Habib el-Adly, innanríkisráð-
herra Egyptalands, sagði að þrjár
bílsprengjur hefðu sprungið, ein við
Hilton-hótelið í Taba og tvær í Ras
Shitan, tjaldsvæði nálægt bænum
Nuweiba, 55 km sunnan við Taba.
Allt að 160 manns særðust í
sprengingunum.
Flestir þeirra sem létu lífið voru
ísraelskir ferðamenn, en meðal
þeirra voru einnig sjö Egyptar og
að minnsta kosti einn Rússi.
Fjórtán Egyptar, átta Rússar og
tveir Bretar særðust og tveggja
ítalskra systra var saknað.
Egypski innanríkisráðherrann
sagði að Egyptar myndu ekki láta
fleiri hryðjuverk viðgangast og
skírskotaði til harðra og fremur ár-
angursríkra aðgerða egypskra yf-
irvalda gegn íslömskum öfgamönn-
um síðustu áratugi. Síðasta
meiriháttar hryðjuverkið í Egypta-
landi var framið 1997 þegar 58 er-
lendir ferðamenn létu lífið í árás ísl-
amskra öfgamanna í
ferðamannabænum Luxor.
Áætlað var að allt að 15.000 Ísr-
aelar hefðu verið á Sínaískaga í
Egyptalandi fyrir sprengjutilræðin
í fyrrakvöld. Flestir þeirra flúðu yf-
ir landamærin í gær og margir
þeirra kvörtuðu yfir því að egypsk
yfirvöld hefðu reynt að hindra að
þeir færu frá hótelunum og tafið þá
við landamærin.
Gruna al-Qaeda um
árásir á Sínaískaga
Taba. AP, AFP.
/   ' 0
 1 
0 *
 ' 2**'3/ 1  0
  '' 

)1 )4 0

* 4'
  
56
,78
59,:
6;
D

=:%E
<
 

 
=0
  '
 *  )4 0

* 4'
  33 
  4
 * '3
 !"###
$%&
C%
5I:

5  
  AQ
R
L
5+
95
+

.=2+:

$(
:>
?@
,+
8
A
 
TÓLF manns týndu líf í gær
er Bandaríkjamenn gerðu loft-
árás á borgina Fallujah í Írak.
Fallujah er eitt helsta vígi
skæruliða í landinu.
Khaled Mohammad, læknir
við sjúkrahúsið í Fallujah,
sagði tíu manns hafa týnt lífi
og 16 særst þegar sprengjur
Bandaríkjamanna hæfðu hús
þar sem fram fór brúðkaups-
veisla. Kvað hann brúðgum-
ann hafa týnt lífi. Brúðurin
hefði særst ásamt níu konum
öðrum. Annars læknir sagði
síðar að tvö lík til viðbótar
hefðu fundist í rústum húss-
ins.
Bandaríkjamenn sögðu að
„nákvæm árás“ hefði verið
gerð á hús þar sem liðsmenn
Jórdanans Abu Mussab al-
Zarqawi hefðu haldið til. Hann
er talinn vera helsti leiðtogi
skæruliða og hryðjuverka-
manna í Írak og er sagður
tengdur Al-Qaeda, hryðju-
verkaneti Sádi-Arabans
Osama bin Ladens.
12 Írakar
drepnir í
loftárás
Fallujah. AFP.
PETER Leko frá Ungverjalandi
hefur tekið forustuna í einvíginu við
Rússann Vladímír Kramnik um
heimsmeistaratit-
il WCC-skáksam-
bandsins.
Leko vann átt-
undu skákina í
einvíginu á svart
og hefur hann nú
fjóra og hálfan
vinning gegn
þremur og hálf-
um vinningi
Kramniks.
Kramnik gafst upp eftir 32 leiki.
Höfðu stórmeistararnir þá setið að
tafli í þrjár klukkustundir og 15
mínútur. Kramnik sagði ósigurinn
mikil vonbrigði fyrir sig en lauk
lofsorði á andstæðing sinn og sagði
hann hafa teflt „sérlega fallega
skák“.
Kramnik hefur titil að verja en
WCC er eitt þeirra nýju, sjálfstæðu
skáksambanda sem orðið hafa til
vegna langvarandi ágreinings og
klofnings innan Alþjóðaskáksam-
bandsins, FIDE. Einvígið fer fram
í borginni Brissago í Sviss. Tefldar
verða 14 skákir.
Peter Leko
tekur
forustuna
Peter Leko